Morfologia

Rzeczowniki

Deklinacja druga

§68. Według deklinacji drugiej odmieniają się rzeczowniki złożone każdego z rodzajów, o tematach zakończonych na samogłoskę wysoką (-i, -u). Akcent w deklinacji drugiej jest stały lub ruchomy, co obrazują modele odmiany.

Przyrostki -i, -u są specjalną postacią nieakcentowanych przyrostków -jA, -wA, używaną po rdzeniach z akcentem na przedostatnią samogłoskę. Dopuszczalne są więc tylko modele kát-i, katáp-i i katpák-i (i odpowiednie postacie wzdłużone). Akcent przenosi się na następną samogłoskę we wszystkich przypadkach z wyjątkiem absolutywu, mianownika i biernika, co powoduje także zmianę stopnia apofonii rdzenia na następny. Należy jednak zwrócić baczną uwagę, że rzeczownik odmienia się według deklinacji drugiej, jeśli końcowe -i, -u nie należą do rdzenia (w tym ostatnim wypadku odmiana zachodzi według deklinacji 10, np. daru ‘drzewo’). W słownikach przyrostkowe -i, -u oddziela się znakiem łącznika, np. fjox-u f ‘pszczoła’, dleŋ-u u ‘język (anat.)’.

  sg. du. pl.
abs. fjoxu dleŋu fjoxuh dleŋwi fjoxwos dleŋwə
nom. fjoxus fjoxuh fjoxwos
gen. fixouśo dlŋeuśe fixowou dlŋeweu fixowoŋ dlŋeweŋ
prt. fixowot dlŋewet fixowotu dlŋewetu fixowotos dlŋewetes
dat. fixoufo dlŋeufe fixoufu dlŋeufu fixoufos dlŋeufes
acc. fjoxumo fjoxumu fjoxumos
ins. fixowimo dlŋewime fixowimu dlŋewimu fixowimos dlŋewimes
loc. fixowi dlŋewi fixouju dlŋeuju fixowis dlŋewis
sep. fixouto dlŋeute fixoutu dlŋeutu fixoutos dlŋeutes
dir. fixouko dlŋeuke fixouku dlŋeuku fixoukos dlŋeukes
ess. fixoupo dlŋeupe fixoupu dlŋeupu fixoupos dlŋeupes
voc. fixou dleŋu fjoxuh dleŋwi fjoxwos dleŋwə

Wołacz nie ma w tej deklinacji końcówki, jednak różni się od przypadka absolutnego stopniem apofonii i miejscem akcentu. Odmiana rzeczowników z przyrostkiem -i zachodzi według analogicznego wzorca.

§69. Rzeczowniki kolektywne utworzone przyrostkami -ri- lub -li-, kolektywne formacje nieregularne jak rokki ‘konie’ (por. rok ‘koń’) i niektóre inne rzeczowniki, mające przyrostek -i, -u wbrew podanym regułom, mają akcent stały w całej odmianie (por. jednak kolektywne hari ‘mienie’ z akcentem ruchomym, związane z nieregularnym czasownikiem a ‘mieć’). W słownikach przyrostkowe -ri, -li, -i, -u oddziela się znakiem łącznika, np. capr-u f ‘wróbel’, dlakr-u u ‘łza’.

  sg. du. pl.
abs. capru dlakru capruh dlakruwi capruwas dlakruh
nom. caprus capruh capruwas
gen. caprauśa dlakrauśa caprawau dlakrawau caprawaŋ dlakrawaŋ
prt. caprawat dlakrawat caprautu dlakrautu caprautas dlakrautas
dat. capraufa dlakraufa capraufu dlakraufu capraufas dlakraufas
acc. capruma caprumu caprumas
ins. caprawima dlakrawima caprawimu dlakrawimu caprawimas dlakrawimas
loc. caprawi dlakrawi caprauju dlakrauju caprawis dlakrawis
sep. caprauta dlakrauta caprautu dlakrautu caprautas dlakrautas
dir. caprauka dlakrauka caprauku dlakrauku capraukas dlakraukas
ess. capraupa dlakraupa capraupu dlakraupu capraupas dlakraupas
voc. caprau dlakru capruh dlakruwi capruwas dlakruh
Zestawienie formacji z przyrostkami -ja, -wa
1 2 3 4 5
kát-i 2 kat-ái 1b kat-já 1a
káat-i 2
kátp-ija 1a
(kátp-i 2)
katáp-i 2 katp-ái 1b katap-já 1a
káatap-ja 1a katáap-i 2
kátpak-ja 1a katápk-ija 1a
(katápk-i 2)
katpák-i 2 katapk-ái 1b katapk-ijá 1a
katpak-ái 1b katpak-já 1a
káatapak-ja 1a katáapak-ja 1a katpáak-i 2

Cyfra oznacza numer deklinacji. W nawiasach formy rzadsze. Nie istnieją formacje tego typu ze stopniem wzdłużonym ostatniej samogłoski rdzenia.