Examples for changes in nominal stems

Previous part – Back to the first page

Table of contents

  1. Alternation of a vowel before a voiced consonant.
  2. No vowel alternation before a voiceless consonant.
  3. No vowel alternation before a nasal m, n, ń.
  4. Irregular lack of the vowel alternation.
  5. Irregular alternation before a voiceless.
  6. Constant ą, ó in declension.
  7. Hesitations ą ~ ę and ó ~ o.
  8. Fleeting e in substantives with ~ec.
  9. Fleeting e in feminine substantives with ~ew.
  10. Fleeting e in other substantives ended with a consonant.
  11. Unexchangeable e in substantives ended with a consonant.
  12. Fleeting e in substantives with ~ło.
  13. Fleeting e in other substantives ended with a vowel.
  14. No fleeting e in substantives ended in a vowel.
  15. Hesitation in occuring of fleeting e.
  16. The Polish umlaut.

Report on the following examples

1. “Lengthening” of the vowel before a voiced consonant. bóg : boga, dąb : dęby, głąb : głębie, głód : głodem, gnój : gnoju, ksiądz : księdza, mąż : męża, mól : mole, nierób : nieroby, popiół : popioły, sól : soli, stół : stoły, wódz : wodza, wróg : wroga
The alternation ó : o in adjectives and pronouns which have short forms. gotów : gotowy, mój : moja, swój : swoja, twój : twoja, wesół : wesoły, zdrów : zdrowy

2. No vowel alternation before a voiceless consonant. bok, chłop, gość, grosz, kępa, koc, prorok, słota, snop, Włochy, zięć

3. No alternation before a nasal m, n, ń. bon, dom, gamoń, jon, koń, Rom, tona, żona

4. In a number of words the alternation is expected but absent. aktor, ambasador, anioł, apostoł, atol, bajoro, biolog, chlor, chochoł, dog, doktor, dyrektor, dzięcioł, fasola, fioł, fosfor, gągoł, gąsior, gęg, glob, gol, grog, gruczoł, hiperbola, hoja, hol, hołd, horda, Igor, jemioła, jezioro, jęzor, jod, jog, jol, kantor, klasztor, kod, koga, kolęda, Konstantynopol, kora, Kozioł, krawędź, kwiczoł, log, lokator, lord, łabędź, łęg, maciora, matoł, mikrob, Mongoł, monitor, mord, mszywioł, Neapol, nędza, niedojda, niedołęga, niob, nora, Ob, obręb, oda, Ola, Olga, orda, oręż, oz, parabola, parasol, pęd, piędź, pomidor, por, profesor, sekator, smog, snob, stomatolog, tenor, toga, tor, węgorz, wirtuoz, woj, zasięg, zęza, zol, żołd, żołna, żywioł

5. In some words an irregular alternation occurs before a voiceless. cnota : cnót, kołowrót : kołowroty, męka : mąk, nawrót : nawroty (compare regular zwrot : zwroty), obrót : obroty, powrót : powroty, przewrót : przewroty, ręka : rąk, robota : robót, siostra : sióstr, sobota : sobót, stopa : stóp (but rajstopy : rajstop), święto : świąt, wrota : wrót, wywrót : wywroty, zawrót : zawroty, also outdated oko, oczy : ócz, osa : ós

6. A number of words has constant ą, ó in the whole declension. bąk, ból, brąz, brzdąc, chomąto, chór, chrabąszcz, chrząszcz, ciąg, córa, czworokąt, dąs, drąg, dwója, Elbląg, głąb, gołowąs, gorąc, góra, grąd, Grudziądz, Józia, Józio, kabłąk, kąt, klątwa, korkociąg, krąp, król, ląd, Libiąż, łąka, mąka, mątwa, mosiądz, mózg, obłąk, osąd, pająk, pałąk, pąk, pąs, pióro, pląs, podróż, prąd, prostokąt, pstrąg, rózga, róż, róża, rząd, Sącz, sąd, sąg, skóra, skrót, spąg, strąk, stróż, Strwiąż, Śląsk, świąd, trąd, trója, trójca, trójkąt, uwiąd, waligóra, wąs, wgląd, wiąd, wiąz, wielbłąd, wielokąt, wiór, wóda, wódzia, wróż, wstrząs, zbój, ziąb, żądza, żółć, żółw
Words which never have the zero ending also belong here. chorąży, mąka, niektórzy, przewodniczący, służący, and also mówca, rozmówca, zbójca (even if łowca)
Some adjectives and adjectival pronouns have also invariable ą, ó in their root: który, mądry. However, by the modern form of the superlative mądrzejszy, there exists the older form with the vowel alternation: mędrszy. Moreover the adjective wąski has the (partly regular) superlative węższy, whereas gorący has the superlative gorętszy.

7. The hesitations ą ~ ę and ó ~ o. doktor : doktorzy, but colloquial (erroneous) doktór; fosfor, colloquial fosfór; gęba : gęb ~ gąb; lęg ~ ląg (rare); łęg : łąg (outdated); męka : mąk, colloquial also męk; muchomor ~ muchomór : muchomory; swąd : swędu ~ swądu
Hesitation in the whole declension: dziobek ~ dzióbek, włok ~ włók, also żłobek ~ żłóbek with different meanings. The exchange is in rąb : rębu ‘chopping trees’, it is not in rąb : rąbu ‘brink, sharpened end’. Similarly: krąg : kręgu ‘circle line’ and kręg : kręgu ‘vertebra in the backbone’; okrąg : okręgu ‘circle, geometric figure’ and okręg : okręgu ‘region, territory’. With different origin: rod : rodu ‘
rhodium, the element number 45’ and ród : rodu ‘family’; bor : boru ‘boron, the element number 5’ and bór : boru ‘pine forest’, mol : mola ‘mole (in chemistry)’ and mól : mola ‘moth’. Similarly: głąb : głąba ‘stem of the cabbage’ and głąb : głębi ‘depth’.

8. The fleeting e in substantives which end in ~ec. Dunajec : Dunajca, głuszec : głuszca, jelec : jelca, kierpec : kierpca, kojec : kojca, kolec : kolca, krogulec : krogulca, kruszec : kruszcu, malec : malca, palec : palca, tęgoryjec : tęgoryjca, topielec : topielca, tubylec : tubylca, widelec : widelca, wisielec : wisielca, wyjec : wyjca
When the voiced ż precedes the ending ~ec, it becomes voiceless sz, which is not shown in spelling. jednorożec : jednorożca [jednoroszca], nosorożec : nosorożca, tężec : tężca
In substantives which end in ~ciec, ~niec, ~siec spelling changes occur. brzusiec : brzuśca, dzwoniec : dzwońca, goniec : gońca, gościec : gośćca, jeniec : jeńca, kaganiec : kagańca, kłaniec : kłańca, koniec : końca, kościec : kośćca, krztusiec : krztuśca, liściec : liśćca, mieszkaniec : mieszkańca, młodzieniec : młodzieńca, obdrapaniec : obdrapańca, piesiec : pieśca, powstaniec : powstańca, siostrzeniec : siostrzeńca, Słoweniec : Słoweńca, Słowiniec : Słowińca, szaleniec : szaleńca, Ukrainiec : Ukraińca, wieniec : wieńca, wrzosiec : wrzośca, zwierzyniec : zwierzyńca
In substantives which end in ~dziec, ~ździec spelling changes and devoicing of the consonant in pronunciation occur. bodziec : bodźca [boćca], brodziec : brodźca, jeździec : jeźdźca [jeśćca], udziec : udźca, zarodziec : zarodźca
In substantives which end in ~fiec, ~miec, ~piec the labial becomes hard. chłopiec : chłopca, cudzoziemiec : cudzoziemca, głupiec : głupca, hufiec : hufca, kopiec : kopca, kupiec : kupca, lipiec : lipca, Niemiec : Niemca, pobratymiec : pobratymca, samiec : samca, skopiec : skopca, tasiemiec : tasiemca
In substantives which end in ~biec, ~wiec devoicing in speech occurs. bombowiec : bombowca [bombofca], bożogrobiec : bożogrobca [bożogropca], czerwiec : czerwca, gronkowiec : gronkowca, jeżowiec : jeżowca, krawiec : krawca, latawiec : latawca, lodowiec : lodowca, myśliwiec : myśliwca, niemrawiec : niemrawca, skarbiec : skarbca, sportowiec : sportowca, stoczniowiec : stoczniowca, wdowiec : wdowca, wierzchowiec : wierzchowca, wieżowiec : wieżowca, źrebiec : źrebca
In substantives which end in ~rzec the alternation rz : r occurs. dworzec : dworca, kobierzec : kobierca, korzec : korca, marzec : marca, mędrzec : mędrca, proporzec : proporca, starzec : starca, wzorzec : wzorca
In some instances non-standard consonantal alternations occur in stem. bniec : bieńca (it is doubtful whether used so), garniec : garnca [ń : n], ojciec : ojca, praojciec : praojca

9. The fleeting e in feminine substantives which end in ~ew. brew : brwi, konew : konwi, kotew : kotwi, krew : krwi, marchew : marchwi, mątew : mątwi, Narew : Narwi, Tanew : Tanwi, warząchew : warząchwi
Substantives of this type have the alternations ki : k, gi : g. brukiew : brukwi, bukiew : bukwi, cerkiew : cerkwi, chorągiew : chorągwi, driakiew : driakwi, krokiew : krokwi, rzodkiew : rzodkwi, stągiew : stągwi, żagiew : żagwi

10. The fleeting e in substantives which end in ~er. arbiter : arbitra, belfer : belfra, bonifrater : bonifratra, ceber : cebra, chaber : chabra, Holender : Holendra, kaper : kapra, klajster : klajstru, kliper : klipra, kliwer : kliwra, knaster : knastru, koliber : kolibra, konfrater : konfratra, kufer : kufra, kuper : kupra, kuter : kutra, magister : magistra, majster : majstra, mamer : mamra, minister : ministra, sweter : swetra, świder : świdra, wicher : wichru
  • The alternations ki : k, gi : g.
 bunkier : bunkra, cukier : cukru, jaskier : jaskra, jegier : jegra, junkier : junkra, kwakier : kwakra, szwagier : szwagra, Węgier : Węgra
The fleeting e in substantives which end in ~el. bajzel : bajzlu, bąbel : bąbla, cypel : cypla, dyszel : dyszla, fuzel : fuzlu, gafel : gafla, hycel : hycla, kabel : kabla, kafel : kafla, kaszel : kaszlu, kegel : kegla, kibel : kibla, kitel : kitla, kufel : kufla, kumpel : kumpla, kundel : kundla, mebel : mebla, mendel : mendla, Nobel : Nobla, opel : opla, pędzel : pędzla, pudel : pudla, rubel : rubla, rydel : rydla, rytel : rytla, sopel : sopla, sznycel : sznycla, szpicel : szpicla, szwindel : szwindlu, wafel : wafla, weksel : weksla, wróbel : wróbla, zydel : zydla, żużel : żużla
  • The alternations ki : k, gi : g.
 bargiel : bargla, cakiel : cakla, chromonikiel : chromoniklu, dekiel : dekla, margiel : margla, nikiel : niklu, szmergiel : szmergla, szmugiel : szmuglu, węgiel : węgla, żagiel : żagla
The fleeting e in substantives which end in ~eł. diabeł : diabła, gruzeł : gruzła, kubeł : kubła, kudeł : kudła, Paweł : Pawła, poseł : posła, supeł : supła, suseł : susła, węzeł : węzła, wyżeł : wyżła
  • The alternations ki : k, gi : g.
 kieł : kła, szczygieł : szczygła, węgieł : węgła
  • The alternation rz : r.
 karzeł : karła, orzeł : orła
The fleeting e in substantives which end in ~eć. kapeć : kapcia, kopeć : kopcia, połeć : połcia, urwipołeć : urwipołcia, wiecheć : wiechcia, feminine: płeć : płci
  • The alternation ki : k.
 kłykieć : kłykcia, knykieć : knykcia, łokieć : łokcia, paznokieć : paznokcia
  • The alternation gi : g [k].
 dziegieć : dziegciu [dźekću]
The fleeting e in substantives which end in ~eń. dureń : durnia, łączeń : łącznia, sążeń : sążnia, styczeń : stycznia, sworzeń : sworznia, tłuczeń : tłucznia, truteń : trutnia, uczeń : ucznia, Wiedeń : Wiednia
  • Alternations in spelling.
 mięsień : mięśnia, więzień : więźnia, wrzesień : września
  • The alternation gi : g.
 ogień : ognia
  • Other consonant alternations.
 dzień : dnia, grudzień : grudnia, kwiecień : kwietnia, pień : pnia, przechodzień : przechodnia, przekupień : przekupnia, ropień : ropnia, sierpień : sierpnia, Stępień : Stępnia, stopień : stopnia, szkarłupień : szkarłupnia
The fleeting e in other substantives which end in a consonant. bez : bzu, bęben : bębna, błazen : błazna, bochen : bochna, len : lnu, lew : lwa, łeb : łba, mech : mchu, mrówkolew : mrówkolwa, najem : najmu, Niemen : Niemna, ocet : octu, oset : ostu, poczet : pocztu, pozew : pozwu, półwysep : półwyspu, rożen : rożna, sen : snu, szew : szwu
  • The alternations ki : k, gi : g.
 giez : gza, kiep : kpa
  • Other consonant alternations.
 owies : owsa [ofsa], pies : psa and feminine wesz : wszy [fszy], wieś : wsi [fśi]
  • Non-standard alternations.
 chrzest : chrztu [chsztu], dech : tchu, feminine cześć : czci

11. The non-fleeting e in substantives which end in a consonant. adres, akwen, alfabet, Aztek, bankier, basen, bebech, bies, bilet, bohater, brzeg, cech, cel, chleb, chlew, cień, cietrzew, Czech, czerwień, człowiek, ćwiek, daniel, dereń, deseń, dżokej, eden, elew, facet, fotel, goleń, Grek, grzebień, grzech, Herkules, hotel, inżynier, jeleń, jesień, jeż, kamień, kąpiel, kieszeń, kisiel, koleś, korzeń, kosynier, krzem, krzemień, krzew, kurier, kusiciel, lek, leń, lider, miech, model, modem, modrzew, monter, nauczyciel, nietoperz, Norweg, numer, obywatel, oddech, ogier, Olmek, orzech, papier, papież, pasterz, pech, piec, pieczeń, pilzner, płomień, polonez, prezes, przelew, przyjaciel, ratel, rdzeń, ser, sieć, sień, siew, skalpel, skrzek, spaniel, stręczyciel, stroiciel, szef, szerszeń, sztylet, Szwed, śledź, śmieć, śnieg, śpiew, teść, tlen, Toltek, tunel, Turkmen, ulem, walet, wapień, wiec, wiek, witeź, wylew, zalew, zbieg, zecer, zew, zwierz, żer

12. The fleeting e in substantives which end in ~ło (plural ~ła). berło : bereł, cło : ceł, dziąsło : dziąseł, gardło : gardeł, godło : godeł, gusła : guseł, hasło : haseł, jadło : jadeł, jasła : jaseł, kadzidło : kadzideł, kowadło : kowadeł, krzesło : krzeseł, masło : maseł, mydło : mydeł, pokrętło : pokręteł, powidła : powideł, powrósło : powróseł, prześcieradło : prześcieradeł, przęsło : przęseł, pudło : pudeł, radło : radeł, sidło : sideł, siodło : siodeł, skrzydło : skrzydeł, stadło : stadeł, stawidło : stawideł, straszydło : straszydeł, szczudło : szczudeł, sznurowadło : sznurowadeł, szydło : szydeł, światło : świateł, tło : teł, truchło : trucheł, wahadło : wahadeł, wiertło : wierteł, więzadło : więzadeł, wiosło : wioseł, zgrzebło : zgrzebeł, zwierciadło : zwierciadeł, źdźbło : źdźbeł, źródło : źródeł, żądło : żądeł
Alternations in substantives in ~kło, ~gło. cięgło : cięgieł, piekło : piekieł, sprzęgło : sprzęgieł, szkło : szkieł, śmigło : śmigieł

13. The fleeting e in substantives which end in a vowel. biodro : bioder, chochla : chochel, chuchro : chucher, ciosła : cioseł, czochra : czocher, czółno : czółen, dno : den, druhna : druhen, drwa : drew, futro : futer, gruzła : gruzeł, jodła : jodeł, klamra : klamer, kołdra : kołder, kropla : kropel, listwa : listew, lustro : luster, łyżwa : łyżew, łza : łez, miotła : mioteł, moszna : moszen, muszla : muszel, mutra : muter, olstro : olster, pchła : pcheł, perła : pereł, pochwa : pochew, poszwa: poszew, piętro : pięter, próchno : próchen, srebro : sreber, szabla : szabel, torba : toreb, wiadro : wiader, widły : wideł, wiosna : wiosen, wojna : wojen, żebro : żeber
Spelling alternations. ćma : ciem
Standard consonant alternations. bagno : bagien, cegła : cegieł, drewno : drewien, gówno : gówien, gra : gier, grzywna : grzywien, gumno : gumien, gła : gieł, iskra : iskier, kra : kier, kukła : kukieł, mgła : mgieł, Niemcy : Niemiec, okno : okien, owca [ofca] : owiec, pluskwa : pluskiew, płótno : płócien, skra : skier, skrzypce : skrzypiec, sukno : sukien, szczypce : szczypiec, ścięgno : ścięgien, trumna : trumien, Węgry : Węgier
Non-standard consonant alternations. krosno : krosien [s : ś], panna : panien [n : ń], wanna : wanien
The non-standard alternation ń : n after the fleeting e – old forms of genitive plural are replaced by new ones without the alternation (kuchni, stajni, studni, sukni, wiśni). kuchnia : kuchen, stajnia : stajen, studnia : studzien, suknia : sukien, wiśnia : wisien
The fleeting e in the short form of adjectives (and of a numeral with adjectival declension). jeden : jedna, pełen : pełny, pewien : pewny

14. No fleeting e in substantives which end in a vowel. alka, barwa, blizna, bruzda, drzazga, dziewanna, gonitwa, manko, manna, masakra, mątwa, nazwisko, piętno, pismo, piwsko, piżmo, potomstwo, rzemiosło, rżysko, sawanna, schronisko, siostra, skupisko, sutanna, świadectwo, tętno, urwisko, wilga, wojsko, wyspa, zielsko

15. Hesitation in occuring of the fleeting e. ber : beru ~ bru, bezdeń : bezdeni ~ bezdni, bitwa : bitew ~ bitw, brzytwa : brzytew ~ brzytw, dzięgiel : dzięgiela ~ dzięgla, giezło : giezł ~ giezeł, harmider : harmidru ~ harmideru, jarzem ~ jarzm : jarzmo, jaskra : jaskr ~ jaskier, karczma : karczem ~ karczm, kiper : kipra ~ kipera, łajno : łajn ~ łajen, ostrożeń : ostrożnia ~ ostrożenia, prezbiter : prezbitra ~ prezbitera, rózga : rózg ~ rózeg, rzewień : rzewnia ~ rzewienia, ulster : ulstra ~ ulstera, wągier ~ wągr : wągra, włosień : włośnia ~ włosienia, ziarno : ziarn ~ ziaren, żarna : żarn ~ żaren

16. The Polish umlaut – e : o (: ó).
  • anioł : o aniele;
  • kościół : kościoły : w kościele;
  • popiół : popioły : w popiele.
— only in a special meaning
  • czoło : czół : na czele;
  • przód : przodu : na przedzie.
— in adjectives, participles and sustantives ending in ~ony.
  • mielony : mieleni, narzeczony : narzeczeni, przełożony : przełożeni, strudzony : strudzeni, uczony : uczeni.
— in participles and substantives in ~ciony, ~dziony with the consonant alternation c : ć, dz : dź,
  • e.g. pleciony : pleceni,
  • rozwiedziony : rozwiedzeni.
— in one adjective in ~oły (but goły : goli without the alternation),
  • wesoły : weseli, weselszy, weselej.
— in the comparative degree of two adjectives (in the forms of masculine-personal plural nominative there is no alternation today).
  • czerwony, czerwoni : czerwieńszy (w : wi);
  • zielony, zieloni : zieleńszy.
The Polish umlaut – e : a.
  • ciało : ciele,
  • ciasto : cieście,
  • dojazd : dojeździe,
  • gniazdo : gnieździe,
  • gwiazda : gwieździe,
  • jazda : jeździe,
  • kwiat : kwiecie,
  • las : lesie,
  • lato : lecie,
  • miara : mierze,
  • miasto : mieście,
  • mikroświat : mikroświecie,
  • najazd : najeździe,
  • niewiasta : niewieście,
  • obiad : obiedzie,
  • objazd : objeździe,
  • odjazd : odjeździe,
  • ofiara : ofierze,
  • okwiat : okwiecie,
  • pędziwiatr : pędziwietrze,
  • podjazd : podjeździe,
  • pojazd : pojeździe,
  • powiat : powiecie,
  • pragwiazda : pragwieździe,
  • protogwiazda : protogwieździe,
  • przejazd : przejeździe,
  • przyjazd : przyjeździe,
  • rozgwiazda : rozgwieździe,
  • rozjazd : rozjeździe,
  • sąsiad : sąsiedzie,
  • świat : świecie,
  • światło : świetle,
  • Trójmiasto : Trójmieście,
  • Ujazd : Ujeździe,
  • wiara : wierze,
  • wiatr : wietrze,
  • Wierzchlas : Wierzchlesie,
  • wjazd : wjeździe,
  • wszechświat : wszechświecie,
  • wyjazd : wyjeździe,
  • zajazd : zajeździe,
  • zjazd : zjeździe.
— some alternations occur only in the archaic style and in dialects;
  • oświata : oświecie;
  • oddział : na oddziele.
— in the comparative degree of 2 adjectives (and adverbs); in the forms of masculine-personal plural nominative there is no alternation today;
  • biały, biali, biało : bielszy, bielej;
  • blady, bladzi : bledszy.
— the alternation e : a also occurs in the short forms of past participles (e.g. będę szalał : będą szaleli); the long forms have no alternation, e.g. dojrzały, dojrzali.  
Report on the above-mentioned examples
Continuation

Main page – Polish grammar

2008-02-21