Kurs układania kostki 3×3×3
dla początkujących

Jak już wspomniano wyżej, istnieje dużo rożnych metod układania kostki Rubika. Wbrew temu, co często sądzą ludzie, którzy z kostką nie mieli styczności, w żadnej metodzie nie układa się kolejno sześciu ścian kostki – byłoby to po prostu bardzo niepraktyczne. Zaprezentowany poniżej sposób układania kostki należy do grupy metod określanych jako „warstwa po warstwie”. Inną szeroko stosowaną grupą jest „najpierw narożniki”. Mało znane i trudniejsze metody to „najpierw kanty” i różnego typu metody mieszane.

Nauka układania kostki podzielona jest na etapy. Dany etap ćwiczymy tak długo (wychodząc od nieułożonej kostki), aż poczujemy się pewnie i nie będziemy musieli korzystać z notatek, stron internetowych itp. Naturalnie ćwicząc np. etap 3 musimy każdorazowo powtarzać także etapy 1 i 2.

W pierwszych dwóch etapach będziemy układać jedną ścianę kostki. W części poprzedniej zalecono układanie dowolnej ze ścian. Jest to dobre ćwiczenie dla wyobraźni przestrzennej i orientacji na kostce, ale przeszkadza w układaniu całej kostki. W tym celu należy raczej zdecydować się na układanie jednej konkretnej ściany, stale tego samego koloru.

Warto może przypomnieć, że środki ścian mają niezmienne położenie i determinują kolor ściany. Ściana biała jest to zatem ta ściana, której środek jest biały. Na schematach przedstawiono układanie właśnie ściany białej, w rzeczywistości może być to dowolny inny kolor. Jeżeli układana kostka nie jest oryginalna i ma układ kolorów inny niż standardowy, dobrze jest układać najpierw ścianę przeciwległą do ściany żółtej. Ściana żółta układana będzie bowiem jako trzecia i najtrudniejsza warstwa, i rozmieszczenie żółtego koloru na schematach może mieć kluczowe znaczenie.

Metoda Jednego Algorytmu (MJA)

Ostatnio w internecie pojawiła się modyfikacja prezentowanej tu metody układania kostki Rubika, opracowana przez nieznane osoby i reklamowana jako posługująca się tylko jednym algorytmem, a zatem niesłychanie prosta i odpowiednia dla początkujących. W istocie jest to chwyt reklamowy, bowiem po pierwsze konieczne jest opanowanie nie jednego, a dwóch (bliźniaczych) algorytmów, po drugie na poszczególnych etapach algorytmy te podlegają niekiedy dość daleko idącym modyfikacjom. Niemniej dla wygody będziemy nazywać tę modyfikację „Metodą Jednego Algorytmu”, pamiętając, że jest ona w istocie jedynie drobną modyfikacją pierwszej metody układania kostki prezentowaną na tej witrynie.

Ów „jedyny” algorytm stanowi proces RUR'U' „dla prawej ręki” oraz lustrzany proces L'U'LU „dla lewej ręki”. W zapisie polskim procesy te zapisalibyśmy odpowiednio PGP'G' oraz L'G'LG. Zwykle wykonujemy je dwukrotnie. Bez dodatkowych wskazówek i modyfikacji są one jednak bezużyteczne.

Ponieważ MJA jest szczegółowo objaśniona w filmie dostępnym na serwisie YouTube, tutaj ograniczymy się wyłącznie do opisu słownego, zachęcając jednocześnie do prześledzenia nagranego materiału i porównania go z opisem.

Uwagi dotyczące MJA będą się znajdować zawsze na końcu opisu każdego z etapów układania kostki metodą pierwszą.

Etap pierwszy

Celem pierwszego etapu jest ułożenie krzyża z kantów na jednej ze ścian. Narożniki nie interesują nas na razie zupełnie.

Ściana, którą będziemy teraz układać, będzie stanowić późniejszy fundament układanej warstwami kostki. Gdy trzymamy kostkę w rękach, nie widzimy zwykle ściany dolnej, i dlatego układanie kostki na podobieństwo budowania domu, tj. kierując budowaną ścianę w dół, jest niezbyt wygodnie i odradzane. A zatem na razie obróćmy całą kostkę tak, by środek układanej ściany (białej) był skierowany w górę (jak pamiętamy, środki nie zmieniają położenia względem siebie). Jeżeli układana kostka nie ma oryginalnego układu kolorów, można poćwiczyć układanie ściany białej, aby po osiągnięciu tej umiejętności już bez pomocy opisów i schematów ułożyć ścianę przeciwległą do żółtej.

W czasie tego etapu możemy obracać kostką wedle bieżących potrzeb, jednak tak, aby ku górze stale była skierowana biała ściana. Możemy zatem kręcić całą kostką jak globusem, nie wolno nam jej jednak wywracać do góry nogami ani kłaść na boku.

Spójrzmy najpierw, czy na białej ścianie nie ma już przypadkiem właściwie zorientowanych kantów, tj. obróconych białą częścią do góry. Jeśli jest taki kant, obróćmy górną ścianę tak, aby boczna ścianka tego kantu sąsiadowała ze środkiem ściany odpowiedniego koloru.

Schematy przedstawiają kolejne fazy wykonywania manewru, należy je zawsze czytać od lewej do prawej. Widać na nich jedynie ścianę górną (tutaj: biała), czołową (niebieska) i prawą (pomarańczowa). Na rysunkach nie ma strzałek informujących, którą ścianą należy kręcić i w którą stronę, gdyż naprawdę nie jest to potrzebne dla osoby posiadającej minimum wyobraźni przestrzennej i obycia z kostką. Kolorem szarym, jak już wspomniano, oznaczono ścianki nieistotne. Kostka ma uczyć między innymi koncentracji uwagi, musimy więc umieć skupić się tylko na zaznaczonych, kolorowych elementach i całkowicie zapomnieć o pozostałych.

Zgodnie z zapowiedzią, nie musimy się na razie niczego uczyć na pamięć, jednak opisany w poprzedniej części system oznaczeń warto przy okazji poznawać sukcesywnie. A zatem, zobrazowany powyżej proces można zapisać jako G' w wersji polskiej, U' w angielskiej.

Szczęśliwi posiadacze oprogramowania Java i przeglądarki Internet Explorer lub wtyczki IETab do przeglądarek Chrome lub Firefox mogą prześledzić manewry, uruchamiając animacje całego procesu lub poszczególnych ruchów. Działanie poszczególnych przycisków panelu kontrolnego apletów opisano w lewej ramce na dole. Zapisy manewrów podane są tylko w wersji angielskiej. W czasie animacji podświetlany jest symbol obrotu wykonywanego w danym momencie.

Wróćmy do układania krzyża z kantów na białej ścianie. Może się zdarzyć, że znajdują się tam już białe kanty, lecz są niewłaściwie zorientowane:

Mogą też być właściwie zorientowane, lecz nie da się tak ustawić białej ściany, aby oba były na właściwych miejscach:

W takich przypadkach należy przede wszystkim sprawdzić, czy na ścianie dolnej bezpośrednio pod wadliwie ustawionym kantem nie znajduje się inny kant biały. Jeżeli jest taki, należy obrócić dolną ścianą. Następnie należy wykonać dwukrotny obrót ścianą boczną zawierającą wadliwy kant tak, aby znalazł się on na ścianie dolnej.

A oto jak ustawić oba kanty z ostatniego schematu na właściwe pozycje:

1	2	3	4	5

Zapis manewru w wersji polskiej: P²D'G'C², w wersji angielskiej: R²D'U'F². Zapis ten wygląda okropnie i raczej nie nadaje się do wkucia na pamięć, a przecież sama operacja jest chyba dość prosta i logiczna (wystarczy prześledzić dokładnie drogę każdego z kantów). Co więcej, wiemy też, co zrobić, jeśli właściwy kant znajduje się na ścianie dolnej i jest zorientowany białym kolorem w dół – wystarczy wówczas ustawić go jak w położeniu 4 i wykonać dwukrotny obrót ścianą przednią (do położenia 5).

A jak rozwiązać sytuację, gdy kanty znajdują się co prawda na górnej ścianie, lecz są źle zorientowane? Oto poprawne rozwiązanie sytuacji poprzedniej (ściana zielona znajduje się naprzeciwko niebieskiej):

1	2	3	4	5

Zapis manewru: pol. C'L'P'C', ang. F'L'R'F'. Sprawdźmy, że lewa ściana rzeczywiście kręci się w lewo (między poz. 2 a 3), tj. przeciwnie do ruchu wskazówek zegara.

Powyższy manewr pokazuje także, co zrobić w niektórych przypadkach, gdy biały kant znajduje się w warstwie środkowej. Przeanalizujmy w tym celu pozycje 2 i 3, a następnie 4 i 5. W innych wypadkach ściągamy najpierw ów kant do warstwy dolnej, najlepiej tak, aby biała ścianka tego kantu znalazła się pod spodem. Wówczas przekręcamy dolną ścianę tak, aby kant znalazł się dokładnie pod swoim miejscem przeznaczenia i dalej wiemy już co robić (poz. 4 i 5 sekwencji poniżej).

Kostka Rubika nie jest przecież sejfem, ale układanką logiczną! Przy układaniu krzyża z kantów nie należy więc sugerować się ścisłymi wzorami, lecz własną wyobraźnią. Dwie kolejne sekwencje mogą pomóc tym, którzy są jej naprawdę pozbawieni i nie radzą sobie mimo dotychczasowych wskazówek.

1	2	3	4	5

Zapis manewru: pol. P'D'PC², ang. R'D'RF². W pozycji 1 mamy nieciekawą sytuację na ścianie czołowej: biało-czerwony kant jest źle zorientowany i nie da się go umieścić na swoim miejscu prostym ruchem C' (czyli kręcąc ścianą czołową w lewo). Ściągamy go więc w dół (poz. 2) tak, by biała ścianka znalazła się na spodzie (zgodnie z zaleceniem). Wymaga to jednak obrotu ścianą prawą, na której mamy już ułożony kant biało-niebieski. Ruch ścianą dolną do pozycji 3 powoduje, że kant czerwono-biały opuszcza ścianę prawą i można już wrócić kantem biało-niebieskim do jego właściwego położenia (poz. 4). Ruch 2–3 ustawił nam kant biało-czerwony w wygodnej pozycji do wstawienia na miejsce, co dokonujemy ruchem C² z poz. 4 do 5.

Tę samą sytuację wyjściową można też jednak rozwiązać inaczej.

1	2	3	4	5	6

Zapis manewru: pol. CDPC'P', ang. FDRF'R'. Sekwencja poz. 2–5 pokazuje, jak należy poradzić sobie z sytuacją, gdy kant znajdujący się na dolnej ścianie jest skierowany w dół innym kolorem niż biały. Zauważmy wymuszony obrót w poz. 3–4 i powrót w poz. 5–6 wówczas, gdy nie przeszkadza to już w procesie ustawienia kantu biało-czerwonego.

Sztuka układania krzyża z kantów na jednej ścianie nie należy do skomplikowanych, należy ją jednak dobrze poćwiczyć przed przejściem do następnego etapu. Pamiętajmy też o dostatecznym wypoczynku.

MJA

Twórcy MJA zalecają, by na początku obrócić kostkę białą ścianą (tzn. ścianą mającą biały środek) do dołu, a żółtą (ścianą mającą żółty środek) do góry – a zatem odwrotnie niż w głównym opisie pierwszego etapu. Na tym etapie „uniwersalny” algorytm nie ma zastosowania.

Należy bowiem, posługując się dowolną techniką, ustawić cztery kanty zawierające ściankę białą tak, by te białe ścianki otaczały żółty środek. Nie przejmujemy się zupełnie kolorem drugiej ścianki kantu. Można oczywiście wykorzystać techniki podane wyżej.

Teraz obracamy górną ściankę (żółtą) tak, by kolor bocznej ścianki prawego kantu był zgodny z kolorem środka prawej ściany kostki. Gdy kolor uzgodnimy, obracamy prawą ściankę o 180° (czyli dwa razy), dzięki czemu biała ścianka kantu znajdzie się na dole.

Procedurę tę powtarzamy czterokrotnie, dla każdego z kantów. Można np. obrócić całą kostkę o 90°, i wówczas tak przekręcić górną ścianą, by uzgodnić kolor bocznej ścianki prawego górnego kantu z kolorem środka prawej ściany. Potem obracamy prawą ścianę kostki o 180°.

Efektem końcowym będzie biały krzyż na dolnej ścianie kostki, złożony z poprawnie umieszczonych kantów.