Przed omówieniem dalszych osobliwości angielskich czasowników przeanalizujemy znaczenie i użycie przyimków. To właśnie bowiem przyimki modyfikują znaczenie czasowników, a w wielu wypadkach są wymagane, aby przyłączyć rzeczownik do czasownika zgodnie z regułami gramatyki.
Zwykłe (przyimek + rzeczownik)
Przez „zwykłe” znaczenie przyimków rozumiemy takie, które występuje w okolicznikach (czyli takie, które nie zależy od czasownika pełniącego rolę orzeczenia). Przyimek ściśle łączy się z towarzyszącym mu rzeczownikiem (lub grupą rzeczownikową), tworząc wyrażenie przyimkowe.
Najpierw zwrócimy uwagę na przyimki, opisujące relacje przestrzenne: ruch w kierunku jakiegoś miejsca, pozostawanie w spoczynku w tym miejscu, ruch od danego miejsca, pozostawanie z dala od miejsca. W tych funkcjach używa się w języku angielskim następujących przyimków:
I
II
III
ruch w kierunku miejsca
to
onto, to
into, to
pozostawanie w miejscu
at
on
in
ruch od miejsca
away from, from
off
out of
Uwagi do tabeli:
przyimków z kolumny pierwszej (I) używamy, gdy nie interesują nas wymiary miejsca (przedmiotu), a więc wówczas, gdy miejsce traktujemy jako zerowymiarowe
przyimków z kolumny drugiej (II) używamy, gdy miejsce ma jeden lub dwa wymiary, czyli gdy postrzegamy je jako linię lub powierzchnię
przyimków z kolumny trzeciej (III) używamy, gdy miejsce ma trzy wymiary, czyli gdy postrzegamy je jako przestrzeń (gdy można wejść do środka)
ilość wymiarów postrzegamy w języku angielskim nie zawsze tak samo jak w języku polskim (np. sky – niebo lub tree – drzewo traktujemy w ang. jako obiekty trójwymiarowe)
przyimków to, from zamiast onto, into, away from używa się, gdy nie zachodzi obawa nieporozumienia
Język angielski, w przeciwieństwie do języka polskiego, dysponuje unikalną możliwością wyrażania stanu, w którym ktoś wykonał ruch od jakiegoś miejsca, zakończył ten ruch, i pozostaje z dala od tego miejsca. W tym celu używamy przyimków z trzeciego rzędu tabeli (away from, off, out of). Pokazują to poniższe przykłady:
ruch
spoczynek
powrót
spoczynek
I
I’m going to the bus stop
idę na przystanek
I’m at the bus stop
jestem na przystanku
I’m going away from the bus stop
wracam z przystanku
I’m away from the bus stop stoję z dala od przystanku
II
I’m putting the book onto the table kładę książkę na stół
the book is on the table książka leży na stole
I’m taking the book off the table zabieram książkę ze stołu
the book is off the table książki nie ma na stole
III
I’m going into the forest idę do lasu, wchodzę w las
I’m in the forest jestem w lesie
I’m going out of the forest idę z lasu
I’m out of the forest jestem z dala od lasu
Znaczenie przyimków nie zawsze jest przewidywalne; obrazują to poniższe przykłady.
At
Wyraża ideę przebywania w miejscu o nieokreślonej liczbie wymiarów. Przykłady:
at church – w kościele
at home – w domu
at school – w szkole
at the beginning – na początku, w punkcie początkowym
at the bus stop – na przystanku
at the end – na końcu, w punkcie końcowym
at the finish – na końcu, w punkcie końcowym
at the party – na pzyjęciu, na imprezie
at the start – na początku, w punkcie początkowym
at work – w pracy, przy pracy
Away from
Wyraża ideę ruchu od miejsca o nieokreślonej liczbie wymiarów, a także przebywania z dala od takiego miejsca. W pierwszym znaczeniu zastępowany przyimkiem from. Przykłady:
away from the bus stop – z przystanku, z dala od przystanku
For
Wskazuje cel lub punkt końcowy ruchu do jakiegoś miejsca. Przykłady:
for London – do Londynu
From
Wyraża ideę ruchu od miejsca o nieokreślonej liczbie wymiarów. Przykłady:
from Poland – z Polski
In
Wyraża ideę przebywania wewnątrz przestrzeni, a jeśli nie powoduje to niejasności, to także ruchu do wnętrza przestrzeni. Przykłady:
in bed – w łóżku (be in bed – spać)
in London – w Londynie
in the armchair – w fotelu
in the car – w samochodzie
in the desk – w biurku
in the east – na wschodzie (wschodzi słońce)
in the forest – w lesie
in the line – w kolejce
in the middle – w środku
in the north – na północy
in the pocket – w kieszeni
in the queue – w kolejce
in the sky – na niebie
in the south – na południu (w miejscu, gdzie słońce jest w południe)
in the tree – na drzewie
in the way – na drodze (be in the way – przeszkadzać, blokować, tarasować drogę)
in the west – na zachodzie (zachodzi słońce)
Into
Wyraża ideę ruchu do wnętrza przestrzeni. Często zastępowany przyimkiem in. Przykłady:
into the forest – w las, do lasu
into the pocket – do kieszeni
Off
Wyraża ideę ruchu od linii lub z powierzchni, a także przebywania z dala od takiego miejsca. Przykłady:
off the bed – z łóżka (np. get off the bed – zejść z łóżka)
off the table – ze stołu, poza stołem
On
Wyraża ideę przebywania na linii lub powierzchni, a jeśli nie powoduje to niejasności, to także ruchu do linii lub na powierzchnię. Przykłady:
on the bed – na łóżku
on the chair – na krześle
on the desk – na biurku
on the platform – na peronie, na peron
on the table – na stole, po stole
on the way – w drodze, po drodze
Onto
Wyraża ideę ruchu do linii lub na powierzchnię. Często zastępowany przyimkiem on. Przykłady:
onto the table – na stół
Out of
Wyraża ideę ruchu z wnętrza przestrzeni, a także przebywania z dala od takiego miejsca. Przykłady:
out of the bed – z łóżka (np. get out of the bed – wstać z łóżka)
out of the forest – z lasu, poza lasem, z dala od lasu
out of the pocket – z kieszeni, poza kieszenią
To
Wyraża ideę ruchu do miejsca o nieokreślonej liczbie wymiarów. Przykłady:
to church – do kościoła
to school – do szkoły
to the bus stop – na przystanek (np. go – iść)
to the east – na wschód, w kierunku wschodnim
to the north – na północ, w kierunku północnym
to the south – na południe, w kierunku południowym
to the west – na zachód, w kierunku zachodnim
to work – do pracy
Uwaga: home – do domu (bez przyimka).
With
with the window open – przy otwartym oknie (np. sleep – spać)
Rzeczownik, przysłówek lub wyrażenie + przyimek
For
excuse for sth – wytłumaczenie czegoś, usprawiedliwienie czegoś
In
difficulty in sth – trudności z czymś
Of
a lot of – dużo, mnóstwo
in charge of sb – pod czyjąś opieką
in excuse of sth – na usprawiedliwienie czegoś
instead of sth – zamiast czegoś
on the point of sth – na progu czegoś
plenty of – mnóstwo, dużo
To
in addition to sth – obok czegoś, poza czymś
With
trouble with sb/sth – problem z kimś/czymś
Przymiotnik + przyimek
About
excited about sth – podniecony czymś
At
bad at sth – słaby, zły w czymś
good at sth – dobry w czymś
For
responsible for sth – odpowiedzialny za coś
used for sth – używany do czegoś
In
interested in sth – zainteresowany czymś
Of
afraid of sth – przestraszony czegoś
capable of sth – zdolny do czegoś
fond of sth – zamiłowany w czymś
guilty of sth – winny czegoś
tired of sth – zmęczony czymś
On
keen on sth – pełen zapału do czegoś
To
accustomed to sth – przyzwyczajony do czegoś
used to sth – przyzwyczajony do czegoś
Czasownik + przyimek + rzeczownik
About
argue about sth – kłócić się o coś
complain about sth – narzekać na coś
At
aim at sb/sth – celować, mierzyć w kogoś/coś
arrive at sth – przybyć na coś (np. at the party – na przyjęcie)
glance at sb/sth – patrzeć na kogoś/coś
knock at sth – zapukać do czegoś (np. at the door – do drzwi)
jump at sth – skorzystać z czegoś (np. at the opportunity – z okazji)
laugh at sb/sth – śmiać się z kogoś/czegoś
look at sb/sth – patrzeć na kogoś/coś
shoot at sb/sth – strzelać do kogoś/czegoś
shout at sb – krzyczeć na kogoś
smile at sb – uśmiechać się do kogoś
throw sth at sb – rzucić czymś w kogoś
try at sth – podejść do czegoś (np. at the exam – do egzaminu)
For
apologize for sth – przepraszać za coś
blame sb for sth – obwiniać kogoś za coś
From
come from Poland – pochodzić z Polski
discourage from sth – zniechęcić do czegoś
excuse from sth – uwolnić (się) od czegoś
put off sb from sth – odradzać komuś coś
stop sb from sth – powstrzymać kogoś przed czymś
In
arrive in sth – przybywać, przyjeżdżać gdzieś (np. in London – do Londynu)
get in sth – wejść do czegoś
take part in sth – wziąć udział w czymś, uczestniczyć
Of
accuse sb of sth – oskarżyć kogoś o coś
care of sb/sth – opiekować się kimś/czymś
confess of sth – przyznać się do czegoś
dream of sb/sth – śnić, marzyć o kimś/czymś
take advantage of sth – skorzystać z czegoś, wykorzystać coś
think of sth – myśleć o czymś
Off
get off sth – zejść z czegoś (np. off the bed – z łóżka)
On
arrive on sth – przyjeżdżać na coś (np. on the platform – na peron)
insist on sth – nalegać na coś
jump on sth – skakać po czymś (np. on the table – po stole)
kick sb on sb’s leg – kopnąć w nogę
knock on the door – zapukać w drzwi
make a point on sth – odnieść się do czegoś
put sth on sth – kłaść coś na czymś
Onto
jump onto sth – wskoczyć na coś (np. onto the table – na stół)
Out of
get out of sth – wstać, podnieść się, wyjść (np. off the bed – z łóżka)
To
apologize to sb – przepraszać kogoś
feel up to sth – czuć się na siłach do czegoś
get used to sth – przyzwyczaić się do czegoś
give sth to sb (= give sb sth) – dać coś komuś
listen to sth – słuchać czegoś
look forward to sth – cieszyć się na coś, oczekiwać czegoś
object to sth – sprzeciwiać się czemuś
pay (sb’s) attention to sb/sth – uważać na kogoś/coś
shout to sb – krzyknąć do kogoś
show sth to sb (= show sb sth) – pokazywać coś komuś
