Artykuł został opublikowany także na portalu JustPasteIt (dawniej Eioba).
Wersja z 2024-12-27
Formy: M lp kościół, D lp kościoła – MsW lp kościele, 1. lp wiozę – 3. lp wiezie, czosać – 1. lp czeszę.
Przykłady: anioł, bajoro, bczoła, bierzwiono, biodra, biodro, bisior, blon, brześć, brzost, brzoza, ccora (dcora), ciosło, ciota, czerwiony, czerzwiony, czeźć, czoło, czosać, czoznąć, dec (ccy, dcy), dlóto, drzon, dziosny, gnieść, gonioznąć, gonieźć, iwiór, jasion, jaszczór, jaziona, jezioro, josw, kędzior, klewrzot, kmiot, kościół, krzosać, lot, lód, mieść, miotła, miód, mlost, mlozo, naciot, namiot, nasiono, nieść, obrześć, ożloda, piepiół, piórło, pióro, pociot, popiół, półsiostra, praciota, prapociot, przód, pszono, rzeszoto, siewiór, siodło, sioła, sioło, siostra, słoziona, śleziona, świepiot, trzoda (czrzoda), trzon (czrzon), trzosło (czrzosło), Wielos, wiesioły, wieść, wieźć, wiosna, wiór, Wlos, wrzeciono, wrzos, wrzód, zielony, zioło, żleść, żona, żory, żródło.
Formy: MBW lp gniazdo – Ms lp gnieździe, M lp m śmiady – lm m-os. śmiedzi, 3. lp m rdział – 3. lm m-os rdzieli.
Przykłady: biada, biały, bias, biesiada, blady, bleść, cały, cana, casta, ciało, ciasto, czad, czas, dziad, dział, działo, gniady, gniazdo, grzany, gwiazda, jadać, jasny, -jazd (np. przyjazd), jazda, kolano, krzasło, kwiat, las, lask, lato, leźć, Marmorzana, Marzana, miał, miara, miasto, nabodzaz, narzaz, niewiasta, obiad, oddział, ofiara, oświata, piana, podniata, podział, polana, polano, poświata, powiat, pradziad, rdzieć, rumiany, rzaz, rzazać, rześć, sąsiad, siano, siatwa, sieść, strzała, szady, szary, ściana, ślad, ślaz, śmiady, śnieść, śpieć, świat, światło, świeść, tymiano, wiadro, wiano, wiara, wiatr, znaleźć, zwiad, zwiazda, zwierciadło, ździała.
Formy: M lp czart – MsW czercie, M lp m czarny – lm m-os. czerni.
Przykłady: czarny, czart, cztwartka, cztwarty, darny, dar|zki, drzeć (darty), jars, martwy, mar|znąć, mierźć, parst, przeć (party), sarna, tarn, tarnka, twardy, Warta, zarno, żardło, żartwa, żreć.
Formy: M lp m pełny – M lm m-os. pilni.
Przykłady: bełn, bełnować (bilnić), mleć (mełty), pełny, pilźć, pleć (pełty), wełna.
Formy: kocieł, kotła, dziś kocioł.
Przykłady: bierg, dniek, dżdżewnica, kocieł, kozieł, macecha, mieńba, osieł, ożeg, pilgać, pilnić, poziem, poziemka, pożega, świekier, świerzep, trzep, wieska, wlec, ziemek.
Formy: MB lp bniec – D lp bieńca.
Przykłady: bczew, błeszka, bniec, brzewno, btew, cber, cebrek, decka, dniek, gbeł, Gdecz, głetka, kbieł, krcheć, krechta, kuroptew, kuźniec, Łekno, łeżka, łgiet, łoktek, ńcew, ossek, petka, petla, petwa, ppierz, psek, psiec, pstrew, ptew, sjem, szmer, szwiec, ściebłko, ścieżka, wieska, złew, żrec.
Formy: MB lp ogń – D lp ognia (wtórnie MB lp ogień), śćbło (dziś źdźbło) – D lm ściebł (wtórnie śćbeł, dziś źdźbeł).
Przykłady: cieślka, ciosłka, igra, ikra, iskra, kaszl, ogń, ośm, piasnka, siedm, śćbło, śćkło, wągl, wązł.
Formy: iskra ~ skra < jьskra.
Przykłady: igra, igracz, igrać, ikra, ilem, imieć, irpa, iskra, istba, iwiór.
Tu wyrazy odziedziczone.
Formy: MDCW lp bogini, B lp boginię.
Przykłady: błogini, bogini, pani, potomkini, świeni.
Tu wyrazy odziedziczone i zapożyczone.
Formy: M lp paw, D lp pawia.
Zachowane przykłady: białodrzew, cietrzew, czerw, drop, drób, gap, gołąb, jarząb, jastrząb, jedwab, karp, kiełb, kiełp, korab, krąp, Kurp, modrzew, nów, ołów, paw, rząp, skarp, szczaw, tułów, wab, złotogłów, żółw, żuraw.
Nazwy miejscowości: Bolesław, Borzym, Borzytuchom, Bytom, Chocim, Dobiegniew, Golub, Inowrocław, Jarosław, Jastrząb, Miłosław, Okocim, Oświęcim, Pcim, Pęcław, Przecław, Radom, Siepraw, Stradom, Strzegom, Torzym, Tuchom, Unisław, Walim, Wodzisław, Wolbrom, Wrocław, Zadzim, Zakroczym, Żelim.
Przykłady dawne: czerzw, naw, trzew (czrzew).
Tu wyrazy odziedziczone i zapożyczone.
Formy: M lp Gołdap, D lp Gołdapi.
Przykłady: głąb, Gołdap, Ostrów (Mazowiecka).
Tu wyrazy zapożyczone (odziedziczone przeszły wcześnie do innych modeli).
Formy: M lp król, D lp królu (później króla), C lp królewi (później królowi), M lm królewie (później królowie), D lm królew (później królów).
Przykłady: król.
Nieliczne wyrazy odziedziczone, przeszły do innych typów.
Formy: MW lp jązew (dawniej języ), D lp jązwia, B lp jązew.
Przykłady: jązew, włódew, żółew.
Oprócz wyrazów odziedziczonych, tu należy sporo starych zapożyczeń germ. i łacińskich.
Formy: MW lp krew (dawniej kry), D lp krwi, B lp krew.
Przykłady: bagiew, bardokiew, błógiew, błukiew, bokiew, brew, broskiew, bródew, brukiew, brzoskiew, btew, bukiew, całew, catew, cerkiew, chorągiew, driakiew, dropew, drzągiew, dziegiew, dziółew, dźłew, gązew, górew, jątrew, klukiew, konew, kotew, krew, krokiew, kurew, kuroptew, lągiew, lubew, łagiew, łokiew, łuskiew, małgiew, markiew (dziś marchew), martew, mątew, mierwew, młokiew, mokiew, mórew, mrokiew, niepłódew, ostew, ostrew, panew, pardew, pągiew, płatew, płotew, płódew, ponikiew, półkrew, praświekrew, prórew, pstrew, ptew, pustew, ratew, rukiew, rzodkiew, sakiew, słądew, słąkiew, smokiew, stągiew, stługiew, swatew, ściągiew, świdew, świekrew, turew, tykiew, warząchew, wętew, zew, złew, żagiew, żarnew, żółew.
Nazwy geograficzne: Cerekiew, Mełgiew, Narew, Omulew, Padew, Panew, Pełtew, Tanew, Turew, Uszew.
Tu należą głównie stare zapoż. germ.
Formy: MW lp bczew (dawniej bczy), D lp beczwi, B lp bczew.
Przykłady: bczew, łyżew, ńcew.
Tu należą tylko wyrazy odziedziczone.
Formy: M lp mać (dawniej maci), MBW lm macierze.
Przykłady: dec (dcy, ccy), jąć (jęci), mać (maci), nieść (nieści).
Tu należą wyrazy odziedziczone.
Formy: MBW lp imię, D lp imienia, D lm imion.
Przykłady: brzemię, imię, wrzemię.
Tu należą nazwy istot młodych. Należący tu wyraz książę (*kniążę) zmienił rodzaj na męski.
Formy: MBW lp dziecię, D lp dziecięcia, D lm dzieciąt.
Przykłady: bagnię, cielę, dziecię, kniążę, otroczę, żrebię.
Tu należą nieliczne nazwy odziedziczone.
Formy: MBW lp niebo, MBW lp niebiosa.
Przykłady: czoło, czudo, koło, niebo, słowo, źleje.
Tu należą nazwy odziedziczone, będące pierwotnie nazwami czynności, wtórnie także nazwami narzędzi lub rezultatów czynności.
Przykłady: bitwa, brzytwa, gonitwa, klątwa, modlitwa, oratwa, pastwa, rybitwa, siatwa, żartwa, żętwa.
Tu należą nazwy odziedziczone, będące pierwotnie nazwami czynności, wtórnie także nazwami narzędzi lub rezultatów czynności.
Formy: M lp liczba, D lm liczeb.
Przykłady: brońba, chąśba, chwiejba, ciszczba, drużba, gańba, gądźba, glądźba, gońba, groźba, kośba, leczba, lejba, liczba, mieńba, młóćba, palba, paśba, plećba, pławba, prośba, rzeźba, siejba, służba, strzelba, swaćba, wieszczba, więźba, woźba, wróżba.
Tu należą nazwy odziedziczone (wtórnie także wyjątkowo pochodzące od zapożyczonych), oznaczające oderwane pojęcia odprzymiotnikowe lub odrzeczownikowe.
Przykłady: białoba, bladoba, chudoba, chworoba, gardoba, lanoba, lgoba, medłoba, miłoba, rachuba, siedziba, wątroba, złoba, żałoba.