Program Maszyna EU07 jest darmowym symulatorem pojazdów szynowych. Program można ściągnąć z http://www.eu07.pl/. Można również ściągnąć poprawki lub wersje beta, które często oferują nowe, interesujące funkcje. Należy także pamiętać, że ponieważ program jest wciąż rozwijany, poszczególne trasy mogą nie działać poprawnie z dowolną wersją programu.
Jak większość podobnych programów, Maszyna EU07 wymaga silnego komputera. Zalecana konfiguracja to procesor 1,8 GHz lub szybszy, co najmniej 128 MB pamięci RAM oraz dobra karta graficzna z obsługą OpenGL; program uruchamia się także nawet na znacznie wolniejszym sprzęcie, jednak trudno oczekiwać w takim wypadku rewelacyjnych wrażeń.
Po ściągnięciu programu należy go wypakować do dowolnego folderu komputera (np. C:\Program files\EU07). Jeżeli decydujemy się zainstalować poprawki, należy je rozpakować do tego samego folderu, nadpisując wcześniejsze pliki. W podstawowej wersji bez dodatków program zajmuje około 125 MB. Można również zainstalować równolegle dwie lub kilka wersji programu w różnych folderach. W folderze programu znajdziemy dwa pliki z rozszerzeniem EXE: eu07.exe i start.exe. Warto zrobić do nich skróty na pulpicie lub w Menu Start.
Zabawę z symulatorem rozpoczynamy od uruchomienia symulatora ze standardowymi ustawieniami, domyślną trasą i domyślnym pojazdem. W tym celu używamy programu eu07.exe. Naszym zadaniem będzie prowadzenie pociągu pasażerskiego zgodnie z rozkładem jazdy, który można go znaleźć w pliku Scenery\Me212.txt w katalogu programu.
Program ładuje się długo: na komputerze z procesorem AMD Athlon 2500+, 512 MB RAM i kartą GForce FX 5200 nawet do 3 minut. Może się także zdarzyć, że ekran nie przełączy się po załadowaniu: w takim wypadku wystarczy kliknąć na pasek zadań na odpowiednią zakładkę.
Znajdujemy się wewnątrz kabiny maszynisty lokomotywy elektrycznej EU07, na stacji Koniewice. Możemy porozglądać się po kabinie, poruszając myszą i klawiszami kursora (strzałkami), a także klawiszami PageUp i PageDown. Kliknięcie lewym przyciskiem myszy powinno przywołać nas do kabiny pociągu, kliknięcie prawym przyciskiem (dostępne tylko w nowszych wersjach) – na miejsce maszynisty.
Najnowsza wersja beta symulatora oferuje nam możliwość zabawy w ducha i polatania sobie po terenie. W tym celu naciskamy klawisz F4. Kombinacje klawiszy Shift i Ctrl ze strzałkami i klawiszami PageUp i PageDown pozwalają na wolniejsze lub szybsze poruszanie się. Dzięki temu udoskonaleniu możemy też np. obejrzeć sobie nasz pociąg lub skontrolować jego położenie na stacji po zatrzymaniu się. Niestety, wersja ta posiada na razie liczne błędy, jak złe ładowanie się grafiki pociągów czy niewłaściwe zachowanie pociągów sterowanych przez komputer, co może całkowicie uniemożliwić skończenie scenariusza.
Semafor podaje na razie sygnał Stój! (czerwone światło), mamy więc chwilę, aby przygotować pociąg do odjazdu. Zadanie nie jest proste i nie polega wyłącznie na wciśnięciu jednego klawisza na komputerze – symulator Maszyna EU07 ma ambicje, aby w sposób jak najbardziej realistyczny oddać rzeczywistość. Oto szczegółowa instrukcja postępowania, która powinna wyjaśnić szczegóły tej skomplikowanej operacji. Opisane poniżej klawisze odnoszą się wyłącznie do typowej klawiatury QWERTY. Klawisz NumLock powinien być włączony (powinna świecić się dioda na naszej klawiaturze).
Uwaga: wersja 220204 (bieżąca wersja oficjalna bez patcha) nie obsługuje pantografu, dlatego korzystając z niej przechodzimy od razu do punktu 3.
Naszą radość zakłóca pewne bardzo złośliwe urządzenie zwane czuwakiem, mające postać czarnej skrzynki tuż pod oknem, pod prędkościomierzem. Jeżeli pojawi się na nim sygnał świetlny, musimy szybko nacisnąć klawisz spacji. Jeżeli tego nie zrobimy, przywoła nas do porządku groźne buczenie. Jeśli i to nie pomoże, nasz pociąg może zacząć gwałtownie hamować…
Rada: w sytuacji, gdy mamy wykonać jakiś złożony manewr, jak hamowanie, najlepiej nacisnąć spację przed rozpoczęciem operacji. Wtedy na chwilę będziemy mieć spokój…
Jadąc, obserwujemy także cały czas sygnały na szlaku, a zwłaszcza wskazania semaforów. Warto przyswoić sobie dość skomplikowany system sygnalizacji świetlnej używanej na kolei, szczegółowo opisany w innym miejscu. Trzeba zwłaszcza zapamiętać, że sygnał żółty (przepisowo określany jako pomarańczowy) oznacza ostrzeżenie, że następny semafor pokazuje czerwone światło i trzeba zacząć hamować.
Gdy na semaforze palą się dwa światła, wtedy górne mówi nam, co nas czeka przy następnym semaforze (jeśli górne światło jest pomarańczowe, następny semafor pokazuje sygnał „stój!”). Dolne światło (i ewentualnie także znajdujący się pod nim świetlny pasek) pokazuje, z jaką prędkością wolno nam przejechać pod semaforem: światło pomarańczowe ciągłe nakazuję jazdę z prędkością 40 km/h.
Na naszej trasie spotkamy również znak w kształcie trójkąta z czarnym samochodem na białym tle. Powinniśmy wówczas nacisnąć klawisz a, a nasza lokomotywa wyda ostrzegawczy sygnał dla pojazdów znajdujących się w pobliżu niedalekiego przejazdu kolejowego.
Trójkątny znak z cyfrą 6 oznacza, że zbliżamy się do miejsca z ograniczeniem prędkości do 60 km/h (podobnie 4 oznacza 40 km/h itd.). Pamiętajmy, że symulator Maszyna EU07 to nie wyścigi pojazdów szynowych, a zabawa tylko wtedy jest naprawdę wyśmienita, gdy uda nam się przejechać szlak przepisowo i zgodnie z rozkładem. Zatem gdy zauważymy znak ograniczenia, musimy odpowiednio dostosować prędkość naszego pociągu.
Ograniczenie nie obowiązuje jednak od znaku z cyfrą, ale od białej prostokątnej tablicy z dwiema czarnymi kreskami tworzącymi literę V. Musimy tak prowadzić pociąg, aby w momencie przejeżdżania obok tej tablicy nasza prędkość nie była większa niż dozwolona. Koniec odcinka z ograniczeniem prędkości oznacza znak z odwróconą literą V.
Aby mieć orientację na trasie, należy obserwować słupki hektometrowe, umieszczone wzdłuż szlaku. Górna liczba oznacza kilometr, dolna – ilość hektometrów (1 hektometr ma 100 metrów, 10 hektometrów to kilometr). Nasza trasa zaczyna się na 47 kilometrze, kończy na 19, a więc wartości na słupkach będą coraz mniejsze.
Zgodnie z rozkładem jazdy pierwszy przystanek osobowy (na około 40. kilometrze) mijamy bez zatrzymania. Czeka nas jednak zatrzymanie się na stacji Dejawy Kopalnia, położonej na 30 kilometrze szlaku. Poza tym sygnały na semaforach mogą nas już wcześniej zmusić do hamowania, warto więc zapoznać się z tą dość skomplikowaną operacją. Pamiętajmy przede wszystkim, że nasz pociąg nie zatrzyma się w miejscu: trzeba liczyć się z tym, że aby zatrzymać skład pędzący „ile fabryka dała”, potrzebujemy ponad kilometra nawet przy użyciu maksymalnej siły hamowania. Pamiętajmy też, że przewozimy pasażerów, i nie powinniśmy bez koniecznej potrzeby fundować im atrakcji, które w czasie takiego ostrego hamowania mają miejsce. Lepiej więc hamować wcześniej i delikatniej.
Aby jedynie przyhamować (np. jadąc z górki), wystarczy wcisnąć i przytrzymać klawisz Enter. Jednak gdy musimy całkiem się zatrzymać, procedura jest bardziej skomplikowana.
Najpierw musimy wyłączyć bocznikowanie (klawisz gwiazdka do oporu) i ustawić nastawnik na pozycji zerowej (klawisz minus do oporu). Do hamowania służą przyciski na klawiaturze numerycznej:
Hamulec kolejowy niestety różni się znacznie w działaniu od hamulca samochodowego. Po wciśnięciu klawisza 2, 5 lub 8, siła hamowania stale wzrasta, a pociąg hamuje coraz gwałtowniej. Wciśnięcie jednego z tych klawiszy, a następnie klawisza 4 (cały czas operujemy tylko klawiaturą numeryczną), powoduje, że hamowanie staje się mniej gwałtowne. W czasie hamowania obserwujemy wskazania lewego manometru, pokazującego ciśnienie w hamulcach. Możemy używać klawiszy 9 i 3, które pozwalają na uzyskanie tych samych pozycji kranu hamulca, co klawisze 4, 2, 5, 8, 0, ale także innych pozycji. Najlepiej samemu sprawdzić ich działanie, początkujący „maszyniści” mogą się jednak bez nich obyć. Jeżeli chcemy zwolnić hamulce (np. gdy zwolniliśmy już nasz pociąg do dopuszczalnej prędkości lub gdy hamujemy zbyt gwałtownie), wciskamy klawisz kropka (Del). Jak wspomniano wyżej, jeżeli chcemy kontynuować jazdę, to po spuszczeniu powietrza z hamulców wciskamy klawisz 4.
O zbliżaniu się do przystanku osobowego informuje nas znak w kształcie wydłużonego prostokąta, z trzema czarnymi kreskami. Na bliskość stacji wskazuje natomiast mała biała tabliczka na słupie semafora, z czarnym kółkiem otoczonym pierścieniem, wpisanym w kwadrat. Zatrzymanie się ściśle w wyznaczonym miejscu jest nie lada sztuką i wymaga nieco treningu – nie powinniśmy przejeżdżać miejsca, gdzie stoi czarny, prostokątny znak z białym krzyżem. Gdy go brak, najlepiej zatrzymać przód lokomotywy tuż przy końcu peronu.
Na naszej trasie czeka nas jeszcze przystanek Pole (około 24 kilometra), na którym tym razem powinniśmy się zatrzymać, oraz stacja końcowa Wielki Kac. Przed wjazdem na stację końcową napotkamy nad torami dwa niebieskie znaki. Pierwszy nakazuje zaprzestać pobierania prądu z sieci, drugi odwołuje ten zakaz. Najlepiej zbliżając się do pierwszego znaku ustawić nastawnik na zero (zredukować go klawiszem minus do oporu). I tak zbliżamy się do stacji – hamując z wyczuciem nie będziemy już potrzebowali silnika.
Po zatrzymaniu się na stacji końcowej można ustawić nawrotnik na pozycji neutralnej, wciskając jeden raz klawisz r (bez Shift). Ponowne naciśnięcie ustawiłoby jazdę wstecz. Następnie można wcisnąć (bez Shift) klawisze c (wyłączyć sprężarkę), x (przetwornicę), wreszcie m (obwód główny). Użytkownicy nowszych wersji programu mogą także opuścić pantograf tylny klawiszem o lub pantograf przedni klawiszem p. Z programu wychodzimy klawiszem F10.
Aby odbyć przejażdżkę innym pociągiem lub po innej trasie, najlepiej użyć programu start.exe. Dzięki niemu możemy łatwo ustawić parametry programu, a także zapoznać się z czekającą nas misją czy podejrzeć rozkład jazdy. Użytkownicy nowszych wersji mogę także w wygodny sposób zmienić ustawienia programu, np. rozdzielczość ekranu symulatora. Należy jednak podkreślić, że szereg tras w nowszych wersjach programu albo w ogóle nie działa, albo nie da się wykonać przewidzianych misji.
Obsługa innych pojazdów różni się trochę od obsługi EU07. Najwięcej różnic wykazują oczywiście pojazdy spalinowe. Oto, jak należy uruchomić taki pojazd.
Dalsza procedura: zwiększanie dopływu paliwa na kolejnych pozycjach nastawnika, a także sposób hamowania, są podobne jak w przypadku elektrowozu.
W symulacji możemy prowadzić elektryczną jednostkę EN57. Sposób uruchamiania jest tu podobny jak w przypadku elektrowozu, dochodzi jednak możliwość otwierania i zamykania drzwi na stacjach i przystankach. Po zatrzymaniu pociągu naciskamy Shift + przecinek (czyli < obok klawisza m) lub Shift + kropka (>), otwierając odpowiednio lewe lub prawe drzwi. Po wymianie pasażerów (dokonującej się, niestety, tylko w wyobraźni…) dajemy znak brzęczykiem ostrzegawczym, przytrzymując na chwilę klawisz / (slash obok prawego klawisza Shift), a następnie zamykamy drzwi odpowiednio klawiszami przecinek lub kropka (bez Shift).
Prowadzenie drezyny jest bardzo proste i wymaga użycia klawiszy plus i minus na klawiaturze numerycznej. Niestety, wszystkie testowane wersje programu zawieszają się przy próbie uruchomienia drezyny.
Jeżeli kierujemy samą lokomotywą bez wagonów (w przypadku drezyny nie mamy innej możliwości), lepiej używać specjalnego hamulca pomocniczego. Sterujemy nim klawiszami 1 i 7 na klawiaturze numerycznej – klawisz 1 zwiększa, klawisz 7 zmniejsza siłę hamowania.
Przy jeździe manewrowej włączamy tylko prawe światła przy pomocy Shift + y. Pojazd jadący luzem (bez wagonów) powinien mieć włączone także czerwone światło z tyłu – klawisz Shift + i. Klawisze y, i służą do wyłączania odpowiednich świateł po zakończeniu jazdy.
Jeżeli prowadzimy pociąg osobowy, powinniśmy ustawić nasze hamulce wciskając Shift + b. Wciśnięcie samego klawisza b przestawia hamulce na optymalne dla pociągów towarowych.
Aby zmienić kierunek jazdy dowolnego pojazdu, należy ustawić nastawnik na najniższej (zerowej) pozycji. W przypadku lokomotywy spalinowej odcina to dopływ paliwa, musimy więc działać szybko, inaczej silnik zgaśnie. Jeżeli dotąd jechaliśmy do przodu, wciskamy dwa razy r, zmieniając kierunek jazdy na wsteczny. Jeżeli jechaliśmy do tyłu, naciskamy dwa razy d, zmieniając położenie nawrotnika na jazdę do przodu. Gdy kierujemy pojazdem spalinowym, ustawiamy nastawnik na rozruch (jeden raz naciskamy plus), a następnie bieg jałowy (jeszcze raz plus).
W większości pojazdów mamy do dyspozycji kabiny na obu końcach. Aby przejść do drugiej kabiny, naciskamy dwa razy Home lub dwa razy End (w zależności od tego, gdzie aktualnie jesteśmy). Pojazd powinien przy tej operacji stać w miejscu, należy także przed zmianą kabiny zgasić silnik (jeśli tego nie zrobimy, sam zgaśnie). W nowym miejscu czeka nas cała procedura rozruchu. Gdy to konieczne, naszą pozycję na stanowisku maszynisty regulujemy klawiszami kursora i PageUp / PageDown.
Symulator oferuje nam jeszcze jedną ciekawą możliwość: przyczepianie wagonów do lokomotywy i ich odczepianie. Chcąc przyczepić skład, musimy się z nim zetknąć jadąc bardzo wolno w jego kierunku i siedząc w kabinie zwróconą w jego stronę. Sztuką jest, aby nie przepychać wagonów i aby ich nie uszkodzić – zapewniam, że wymaga to pewnego treningu. Wciskamy dwukrotnie klawisz Insert. Jeżeli usłyszymy kliknięcie i syk powietrza, wszystko jest w porządku. Jeśli nie, musimy poprawić położenie lokomotywy.
Aby odczepić wagony, musimy przejść do kabiny sąsiadującej ze składem. Teraz należy zahamować pociąg i wcisnąć dwukrotnie Delete (klawisz znajdujący się pod Insert, obok klawisza End). Udaną operację poznamy po odgłosie.
Na zakończenie kilka przypadków sytuacji trudnych lub awaryjnych.
Uwaga: duża litera oznacza kombinacje z klawiszem Shift. Num oznacza klawiaturę numeryczną.
Wszelkie komentarze i uzupełnienia są mile widziane.
| Sygnalizacja kolejowa dla niekolejarzy | Prześwit toru |