Lekcja ósma

Temat: Alfabet polski. Czasowniki – ciąg dalszy

Lesson eight. Subject: The Polish alphabet. Verbs – continued

Klucz do ćwiczeń z lekcji poprzedniej

(Key to exercises from the previous lesson)

Correct forms are:

• miękki, ciało: miękkie ciało – miękkie ciała,
• inny, ręka: inna ręka – inne ręce,
• poprzedni, szansa: poprzednia szansa – poprzednie szanse,
• dobry, tata: dobry tata – dobrzy tatowie,
• trudny, tydzień: trudny tydzień – trudne tygodnie,
• drugi, imię: drugie imię – drugie imiona,
• młody, dziewczyna: młoda dziewczyna – młode dziewczyny,
• stary, Polak: stary Polak – starzy Polacy
• dobry, rok: dobry rok – dobre lata,
• ładny, zwierzę: ładne zwierzę – ładne zwierzęta.

Correct forms of a number plus a masculine-personal noun are:

• jeden bóg, dwaj bogowie, trzej bogowie, czterej bogowie,
• jeden dziadek, dwaj dziadkowie, trzej dziadkowie, czterej dziadkowie,
• jeden król, dwaj królowie, trzej królowie, czterej królowie,
• jeden mag, dwaj magowie, trzej magowie, czterej magowie,
• jeden pan, dwaj panowie, trzej panowie, czterej panowie.

Correct forms of a number plus a masculine (non-personal) noun are:

• jeden bank, dwa banki, trzy banki, cztery banki,
• jeden baran, dwa barany, trzy barany, cztery barany,
• jeden bat, dwa baty, trzy baty, cztery baty,
• jeden bicz, dwa bicze, trzy bicze, cztery bicze,
• jeden bóbr, dwa bobry, trzy bobry, cztery bobry,
• jeden dąb, dwa dęby, trzy dęby, cztery dęby,
• jeden dywan, dwa dywany, trzy dywany, cztery dywany,
• jeden fiołek, dwa fiołki, trzy fiołki, cztery fiołki,
• jeden grosz, dwa grosze, trzy grosze, cztery grosze,
• jeden kieł, dwa kły, trzy kły, cztery kły,
• jeden koń, dwa konie, trzy konie, cztery konie,
• jeden kot, dwa koty, trzy koty, cztery koty,
• jeden kwiat, dwa kwiaty, trzy kwiaty, cztery kwiaty,
• jeden miesiąc, dwa miesiące, trzy miesiące, cztery miesiące,
• jeden nietoperz, dwa nietoperze, trzy nietoperze, cztery nietoperze,
• jeden ogier, dwa ogiery, trzy ogiery, cztery ogiery,
• jeden osioł, dwa osły, trzy osły, cztery osły,
• jeden ptak, dwa ptaki, trzy ptaki, cztery ptaki,
• jeden sączek, dwa sączki, trzy sączki, cztery sączki,
• jeden stołek, dwa stołki, trzy stołki, cztery stołki,
• jeden tułów, dwa tułowie, trzy tułowie, cztery tułowie,
• jeden tydzień, dwa tygodnie, trzy tygodnie, cztery tygodnie,
• jeden wąż, dwa węże, trzy węże, cztery węże,
• jeden wilk, dwa wilki, trzy wilki, cztery wilki,
• jeden ząb, dwa zęby, trzy zęby, cztery zęby,
• jeden złoty, dwa złote, trzy złote, cztery złote,
• jeden źrebak, dwa źrebaki, trzy źrebaki, cztery źrebaki.

Correct forms of a number plus a neuter noun are:

• jedno imię, dwa imiona, trzy imiona, cztery imiona,
• jedno łóżko, dwa łóżka, trzy łóżka, cztery łóżka,
• jedno morze, dwa morza, trzy morza, cztery morza,
• jedno piwo, dwa piwa, trzy piwa, cztery piwa,
• jedno ramię, dwa ramiona, trzy ramiona, cztery ramiona,
• jedno słońce, dwa słońca, trzy słońca, cztery słońca,
• jedno zwierzę, dwa zwierzęta, trzy zwierzęta, cztery zwierzęta.

Correct forms of a number plus a feminine noun are:

• jedna baba, dwie baby, trzy baby, cztery baby,
• jedna choinka, dwie choinki, trzy choinki, cztery choinki,
• jedna córka, dwie córki, trzy córki, cztery córki,
• jedna czapka, dwie czapki, trzy czapki, cztery czapki,
• jedna dziewczyna, dwie dziewczyny, trzy dziewczyny, cztery dziewczyny,
• jedna głowa, dwie głowy, trzy głowy, cztery głowy,
• jedna matka, dwie matki, trzy matki, cztery matki,
• jedna mysz, dwie myszy, trzy myszy, cztery myszy,
• jedna olsza, dwie olsze, trzy olsze, cztery olsze,
• jedna suka, dwie suki, trzy suki, cztery suki,
• jedna szansa, dwie szanse, trzy szanse, cztery szanse,
• jedna ulica, dwie ulice, trzy ulice, cztery ulice,
• jedna zima, dwie zimy, trzy zimy, cztery zimy.

Correct forms of an adjective plus a substantive are:

• duży buk – dwa duże buki,
• nowa wieś – trzy nowe wsie,
• nowy biskup – czterej nowi biskupi,
• szybki autobus – trzy szybkie autobusy,
• wolny jeździec – czterej wolni jeźdźcy,
• stara klacz – dwie stare klacze.

Words hidden in the diagram: ciąg, dąb, gąsior, gęś, imię, kociak, książę, nauczyciel, ramię, rok, zemsta, zwierzę.

You should continue only if you have done all the exercises well.

Polski alfabet (The Polish alphabet)

Nazwy liter (the names of the letters)

Uwagi (remarks)

• The letters Q, V, X are not Polish in fact – they are used only in loadwords with not assimilated spelling.
• The letters Ą, Ć, Ę, Ł, Ń, Ó, Ś, Ź, Ż are called polskie znaki – Polish characters.
• Instead of the names ą, cie, ę, eń, eś, ziet, żet you can also use the alternative, descriptive, names:
  • Ą – a z ogonkiem,
  • Ć – ce z kreską, ce z kreseczką,
  • Ę – e z ogonkiem,
  • Ń – en z kreską, en z kreseczką,
  • Ś – es z kreską, es z kreseczką,
  • Ź – zet z kreską, zet z kreseczką,
  • Ż – zet z kropką.
• The various names for Ó are:
  • u z kreską, u z kreseczką,
  • u kreskowane,
  • o z kreską, o z kreseczką.
• For Ł, eł is the only used name, so “stroked l” has no Polish renderings in fact.
• The name [fał] for V is of German origin and replaces historically correct [we], now being used only by few people.

Remember the terms: kreska ‘stroke, line, dash’ (diminutive kreseczka), kropka ‘dot, point’.

Znaki przestankowe (punctuation marks)

Nawias, cudzysłów are used in singular in today’s Polish – the plural forms nawiasy, cudzysłowy mean ‘various sorts of brackets / quotation marks’ rather. See that marks for “quote” and “unquote” differ in Polish punctuation system. Slash (/ – Pol. ukośnik) and apostrophe (’ – Pol. apostrof) are used in Polish only in some special situations.

Czasowniki – cd. (verbs – cont.)

Czasowniki niedokonane i dokonane

(Imperfective and perfective verbs)

Each of Polish verbs has a feature called aspect – it can be either imperfective or perfective. Because the aspect is not known in Germanic or Romance languages, I imagine mastering it is a very hard task for learners of Polish. I will try to help in it.

First you must know – all imperfective verbs have present forms. The Polish Present Tense of imperfective verbs corresponds to both Present Simple and Present Continuous Tenses in English.

Perfective verbs, contrary to imperfective ones, never have present meaning. Their form, corresponding to the Present Tense of imperfective verbs, has future meaning and it is called Simple Future Tense. I have added the dk. abbreviation to each perfective verb in the vocabulary.

In most instances, we can arrange pairs imperfective – perfective for Polish verbs. For example, dawać is imperfective and dać is its perfective counterparts. Unfortunately, there are not any simple rules for building the perfective verb of an imperfective or inversely. Notice that verbs brać and wziąć, even if completely dissimilar, build a strict aspectual pair (imperfective – perfective).

Anyway, daje (of dawać) means ‘he / she / it gives’ and da means ‘he / she / it will give’. Similarly, bierze means ‘he is taking’ and weźmie means ‘he will take’. So much you should know this time.

Let’s agree me to write “the Present Tense” for both the true Present Tense and the Simple Future Tense – they are formally identical. All what you will learn about forms of the Present Tense, concerns to the Simple Future as well.

Tworzenie form 2 osoby czasu teraźniejszego

(Forming of 2nd person of the Present Tense)

It is very simple if you know the form of the 3rd person. All you need is to add the ending -sz in singular (exception: jesteś ‘you are’) and -cie in plural. Remember that you may use both forms only towards a close friend (do you remember the rules of using cześć?).

Examples:

Pay your attention on the verb być – it has irregular endings. Remember the new words: iść, kłamać, leżeć, siedzieć. Now please give the form of 2nd singular and plural of bić, dać, drwić, kłuć, kpić, kuć, myć, pędzić, przedstawiać, ryć, siąść (3rd.sg. siądzie), sikać, wabić, wziąć (3rd.sg. weźmie), zamarzać.

Czas przyszły (The Future Tense)

As you have already known, the Future Tense of perfective verbs looks just like the Present Tense of imperfective verbs. There are no simple future forms for imperfective verbs (there are complex ones, you will learn them later). However, there is one (imperfective) verb that has both the Present Tense and the Future Tense – być ‘to be’. Both are irregular. The Present form is, as you have already learn, jest (2 sg. jesteś, 2 pl. jesteście). The Future form is będzie (2 sg. będziesz, 2 pl. będziecie).

Czas przeszły (The Past Tense)

The form of the Past Tense depends not only on person and number but also on gender (contrary to the Present Tense). That is why robi could mean ‘he is doing’ as well as ‘she is doing’ while we have robił ‘he was doing’ and robiła ‘she was doing’.

The rule of making the 3rd sg. of the Past Tense is simple: take the Infinitive, cut off the ending -ć, add -ł for ‘he’, -ła for ‘she’, -ło for ‘it’. We have 2 forms in 3rd plural – masculine-personal (-li) and non-masculine-personal (-ły). Present forms have nothing to do with past ones. Examples:

(m-p. = masculine-personal, n-m-p. = non-masculine-personal)

You must remember the Past Tense of verbs in ~c, ~ść – they all are irregular (fortunately, they are not very numerous). Compare iść : szedł, made from different roots, with English go : went. Besides, notice regular alternations:

• e : a in verbs in -eć (not in -ać!),
• ą : ę in verbs in -ąć.

Remember their schemes:

• -ał, -ało, -ała, -ały vs. -eli,
• -ął vs. -ęło, -ęła, -ęli, -ęły.

Do you remember of the pronunciation of ą, ę before l, ł? You should read [wźoł], [wźeło] etc.

Other alternations, like mógł : mogło, are less regular. The alternations szedł : szło as well as siąść : siadł are highly irregular and you must remember them.

The Past Tense may be formed for all verbs, both imperfective or perfective. The imperfective Past Tense often corresponds to the Past Continuous Tense in English while the perfective one – to the Past Simple. Examples:

• brał ‘he was taking’, wziął ‘he took’,
• dawał ‘he was giving’, dał ‘he gave’.

Now, give past forms of bić, dać, dawać, drwić, kłuć, kpić, leżeć, lubić, mieć, myć, pędzić, przedstawiać, ryć, siedzieć, sikać, skakać, słuchać, stać, stawać, śnić, wabić, wiedzieć, zamarzać.

Dwa tematy czasownika (Two stems of the verb)

The Polish verb has two stems: one for the Present (or Future) Tense, the other for the Past Tense. The basic form listed in dictionaries, the Infinitive, is made from the past stem. Verbs belong to several classes, depending on their present and past stems. Many new Polish dictionaries use a uniform system of class symbols, so I will present it for you.

Here are some classes of the verb:

There are verbs having alternative forms so they can belong to two classes in the same time. You know the verb patrzeć ‘to look’. It should belong to the class VII b and its past form should be patrzał, patrzało, patrzała, patrzeli, patrzały. However, these forms are a little bit bookish now; in today’s language this verb uses past forms of the class VI b rather: patrzył, patrzyło, patrzyła, patrzyli, patrzyli. Please remember this word.

You will learn later about the remaining classes. Notice that some verbs do not belong to any of the classes. They are e.g. być, chcieć, dać, iść, mieć, stać, wiedzieć, even if some of them seem to be regular this time (dać).

Find hidden words

Find 10 Polish words which appear first in this lesson. The list of these words is given in the next lesson.

Have you reached your learning goals?

• You know the names of all the letters of the Polish alphabet.
• You know the Polish names of punctuation marks.
• You know what kind of verbs builds the Present Tense and the Future Simple Tense.
• You can make the form of the 2nd singular and plural of Present / Future Simple Tense of known verbs.
• You can give all the five forms of the 3rd person of the Past Tense of all the words known by you.
• You understand the difference in meaning between imperfective and perfective verbs in the Past Tense.
• You can read the following Polish words and you know what they mean: alfabet, apostrof, cudzysłów, dwukropek, iść, kłamać, kreseczka, kreska, kropka, leżeć, nawias, przecinek, pytajnik, siedzieć, średnik, ukośnik, wielokropek, wykrzyknik, znak.

Please repeat the material until you are sure you can do all what you should.