Wersja z 2024-02-29

Grzegorz Jagodziński

Deklinacja niemiecka

Wzorce odmiany

Uwagi odnośnie deklinacji niemieckiej:

1. Symbole typu è oznaczają artykulację nienapiętą, symbole typu é oznaczają artykulację napiętą (tam, gdzie jest ona nieprzewidywalna).
2. Zapis iĕ oznacza wymowę oddzielną [ĭə], zapis ĕ oznacza [ə].
3. Podkreślenie samogłoski (e) oznacza miejsce akcentu.
4. Podkreślenie spółgłoski v oznacza wymowę [v], nie [f], w odmianie i wewnątrz wyrazu. Na końcu wyrazu pozostaje wymowa [f].
5. Podkreślenie spółgłoski s oznacza wymowę [s] (a nie [z]).
6. Podkreślenie ch oznacza wymowę [k].
7. Podkreślenie t oznacza wymowę [ts] (poprzedzająca samogłoska ma artykulację napiętą).
8. Podkreślenie wewnętrznego h oznacza, że jest wymawiane (jako [h]).
9. Kropka (·) oddziela morfemy wyrazu, jeśli na końcu morfemu wymawia się spółgłoskę bezdźwięczną lub jeśli podział ma wpływ na rodzaj artykulacji samogłoski. Np. Admiral zapisane jest Àd·miral, co pozwala wymówić go poprawnie [atmi'ʁɑ:l].
10. W gen.sg. zamiast końcówki -es zjawia się też -s; jest ona możliwa w stylu potocznym, o ile temat wyrazu nie kończy się na spółgłoskę syczącą.
11. Rzeczowniki mające końcówkę -es w gen.sg. tworzą też drugą, starszą formę dat.sg. z końcówką -e. Normalnie używana jest forma jak w tabeli.
12. Rzeczowniki mające zakończenie -e w nom.sg. oraz -ens w gen.sg. (np. Name) tworzą także postać mianownika z zakończeniem -en, czyli odmieniają się wówczas jak Wagen.
13. W tabeli przykładów na zielono oznaczono modele regularne, na niebiesko regularne pod warunkiem znajomości rodzaju rzeczownika.
14. Gwiazdką (*) oznaczono rzeczowniki odmieniające się obocznie według różnych wzorców. Podwójna gwiazdka (**) sygnalizuje, że różne wzorce odmiany odpowiadają różnym znaczeniom wyrazu.
15. Wypadki szczególne: w typie der Motor – die Motoren akcent przesuwa się na następną sylabę; we wzorcu der Sporn – die Sporen ginie -n-, a samogłoska zmienia się z nienapiętej w napiętą, w odmianie der Bau – die Bauten pojawia się -t-.