Artykuł został opublikowany także na portalu JustPasteIt (dawniej Eioba).
Wersja z 2019-09-15

Grzegorz Jagodziński

Typologia liczebników

W poniższym artykule przedstawiono przykłady różnych systemów liczebników występujących w rozmaitych językach. Analizie poddano wyłącznie podstawowe (słownikowe) formy liczebników głównych reprezentujących liczby naturalne dodatnie używane przy wyliczaniu. Pominięto całkowicie problem wyrażania zera, ułamków, liczebników porządkowych itd., za to liczebniki główne przedstawiono możliwie dokładnie: podano (w miarę dostępności informacji) wszystkie liczebniki proste (z wyjątkiem rzadko używanych form „naukowych” wyrażających bardzo duże liczby), wszystkie formy tworzone nieregularnie, a także przykłady regularnie tworzonych liczebników złożonych. Dodano niekiedy uwagi na temat osobliwości jednostek miar i liczebników nietypowych (typu pol. tuzin), zob. zestawienie na końcu.

Omówione przykłady zostały ułożone w pierwszym rzędzie według występującej w danym języku bazy czyli podstawowej jednostki, na której opiera się tworzenie liczebników złożonych. W dziś używanych językach najczęstszą bazą jest 10, i jej wpływ widoczny jest nawet tam, gdzie występuje inna jednostka podstawowa, np. przy nazywaniu większych liczb. Z tego też względu poniżej jako niedziesiętne sklasyfikowane zostały systemy, w których występują choćby ślady innych baz w normalnym sposobie liczenia.

Zwykle prostymi liczebnikami w danym systemie są:

wszystkie liczby mniejsze od bazy (czyli jedności: w przypadku systemu dziesiętnego są to liczebniki 1–9),
baza i jej potęgi (w systemie dziesiętnym będą to 10, 10² = 100, 10³ = 1000).

Uwaga: w zapisie potęgowym wykładnik oznacza, najprościej mówiąc, liczbę zer następujących po jedynce. Zauważmy przy tym, że np. 500 to 5 * 10² (a nie 50²!).

Dowolny inny liczebnik jest (teoretycznie) złożony. W ogólności liczebniki złożone tworzone bywają poprzez dodawanie (na przykład w języku polskim 21: dwadzieścia jeden = dwadzieścia + jeden) oraz poprzez mnożenie. W tym ostatnim przypadku bieżąca potęga bazy jest nazywana mnożnikiem, a krotność bazy – mnożną. Zamiast dodawania występuje czasem odejmowanie (np. w systemie łacińskim), a zamiast mnożenia rzadko występuje dzielenie (wówczas np. 50 może nosić nazwę o postaci „pół sto”).

Ogólnie istnieje sześć rodzajów liczebników (głównych), z których trzy pierwsze określamy jako proste, a trzy pozostałe jako złożone:

liczebniki proste pierwszego rodzaju – jedności, np. pol. jeden, dwa, trzy, cztery, pięć, sześć, siedem, osiem, dziewięć,
liczebniki proste drugiego rodzaju – baza i jej krotności, np. dziesięć, sto, tysiąc,
inne liczebniki proste (zob. niżej),
liczebniki addytywne, stanowiące sumę liczebników prostych, np. sto pięć, tysiąc osiem, tysiąc sto trzy,
liczebniki multiplikatywne, złożone z mnożnej i mnożnika, np. pięćdziesiąt, cztery tysiące,
liczebniki mieszane, addytywno-multiplikatywne, np. pięćdziesiąt jeden, dwieście pięć.

Często w liczebnikach addytywnych składnik większy poprzedza mniejszy, a multiplikatywnych mnożna poprzedza mnożnik. W wielu systemach kolejność ta jest jednak odwrotna, a nawet zależy od liczebnika. Pomiędzy elementami liczebnika złożonego może ponadto wystąpić łącznik (najczęściej spójnik), lub też połączenie może być bezpośrednie. Przykładów dostarcza choćby język polski. I tak, w liczebniku addytywnym sto pięć nie ma łącznika, a składniki występują w kolejności malejącej. Jednak w liczebniku piętnaście składnik mniejszy (5) poprzedza większy (10, o postaci -ście), a ponadto występuje łącznik (na, pierwotnie przyimek). Znacznie wyraźniej tego rodzaju budowę widać w niemieckim einundzwanzig ‘21’ (ein- ‘1’, -und- spójnik, -zwanzig ‘20’).

Zauważmy, że polska forma pięćdziesiąt powstaje w wyniku przemnożenia mnożnika 10, występującego tu w postaci -dziesiąt, przez mnożną 5 o postaci pięć. Przykład ten pokazuje też, że w języku polskim, podobnie jak w większości języków naturalnych, przy tworzeniu liczebników złożonych dochodzi do rozmaitych zmian tworzących je członów (dlatego 50 to nie *pięć dziesięć, ale pięćdziesiąt). Czasami zmiany te są tak duże, że do ustalenia budowy danej formy konieczna jest znajomość etymologii, np. -ście w formie piętnaście wcale nie przypomina dziesięć, i dopiero gramatyka historyczna poucza, że -ście pochodzi od formy dziesięcie. Dopóki udaje się wyróżnić mnożną i mnożnik bądź składniki sumy, liczebniki takie można traktować jako złożone. Jednak gdy budowa liczebnika jest całkowicie zatarta lub wręcz w ogóle nie pochodzi od nazw jedności czy krotności, wówczas dany liczebnik zaliczymy do prostych (trzeciego rodzaju). Takim prostym liczebnikiem jest na przykład włoskie venti ‘20’ (niedające się rozłożyć na ‘2’ i ‘10’), czy rosyjskie sórok ‘40’.

Z uwagi na możliwość istnienia liczebników prostych trzeciego rodzaju, ustalenie bazy powinno być dokonywane na podstawie analizy budowy liczebników złożonych, a nie listy liczebników prostych. Sama obecność prostego liczebnika (zamiast oczekiwanego złożonego) nie może stanowić podstawy, aby mówić, że liczebnik ten stanowi bazę w danym systemie. Na przykład jeżeli w danym języku istnieje proste słowo oznaczające ‘12’, nie jest to jeszcze żadnym dowodem istnienia systemu dwunastkowego. Jednak jeśli ‘13’ wyrażane jest (dosłownie) jako „tuzin jeden”, ‘23’ jako „tuzin jedenaście” (kryterium sumy), a ‘24’ jako „dwa tuziny” (kryterium iloczynu), wówczas uznamy, że bazą systemu jest tu rzeczywiście 12. Kryterium iloczynu jest przy tym ważniejsze i bardziej jednoznaczne, jednak są języki, gdzie przejawem istnienia określonej bazy są tylko liczebniki addytywne.

W szczególności, inny sposób tworzenia w języku angielskim liczebników 11 i 12 niż 13–19 nie stanowi jeszcze dowodu śladów istnienia systemu dwunastkowego. O takich śladach moglibyśmy mówić tylko wówczas, gdyby 13 było wyrażane jako 12 + 1, albo też gdyby 24 było wyrażane jako 2 * 12. Podobnie rosyjskie sórok ‘40’ nie wykazuje żadnych podobieństw do ‘4’ ani do ‘10’, a mimo to nie można mówić nawet o śladach systemu czterdziestkowego w języku rosyjskim. Co prawda ‘41’ wyrażane jest jako 40 + 1, ale tak samo jest przecież w systemie dziesiętnym. Ważniejsze jest więc, że liczba ‘79’ nie jest tu wyrażana jako 40 + 39 (ale jako 7 * 10 + 9), ani też ‘80’ nie jest wyrażana jako 2 * 40 (ale jako 8 * 10).

Nie wszystkie kolejne potęgi (krotności) bazy mają swoje własne nazwy, np. w języku polskim takie nazwy mają 100 i 1000, ale już nie 10 000, które jest wyrażane przy pomocy mnożenia dwóch różnych potęg bazy, tj. jako 10 * 1000, a więc przy pomocy liczebnika multiplikatywnego. Dlatego dogodnie jest łączyć cyfry po trzy i pisać 10 000 – dziesięć tysięcy.

Zagadnienie to można też nazwać problemem maksymalnej mnożnej. W systemie liczenia występującym w języku polskim największa mnożna ma trzy cyfry, dlatego po liczbie 999 999 – dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć tysięcy dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć następuje prosta liczba milion.

Nie we wszystkich językach maksymalna mnożna jest taka, jak w polskim, np. w języku mandaryńskim jest ona czterocyfrowa (np. 10 000 wyrażane jest prostym liczebnikiem, który można oddać po polsku wyrazem „miriada”, za to 100 000 wyrażane jest jako 10 * 10 000: „dziesięć miriad”, a nie „sto tysięcy”). Można powiedzieć także, że w języku polskim pomocniczą bazą systemu jest tysiąc (jedynka i trzy zera), natomiast w mandaryńskim – dziesięć tysięcy (jedynka i cztery zera). Istnieją też języki, w których nie stosuje się w ogóle mnożenia krotności bazy.

Podstawą analizy rozpatrywanych poniżej liczebników jest zasadniczo zapis ortograficzny (niekiedy uwzględniono też wymowę). W przypadku języków używających innych systemów pisma niż alfabet łaciński zastosowano transliterację. Przykłady liczebników złożonych najczęściej pochodzą z podanej literatury.

Wykaz omówionych języków:

Systemy na bazie 5

Liczba 5 jest bazą naturalną, wywodzącą się ze sposobu liczenia na palcach jednej ręki. Jest to dziś baza niezbyt rozpowszechniona, ponadto najczęściej jest połączona z innymi bazami – 10 lub 20. Liczebnikami prostymi są tu 1, 2, 3, 4, 5, ale już potęgi bazy, tzn. 5² (25), 5³ (125) itd. nie bywają proste. Zaliczenie danego systemu do tej grupy opiera się więc tylko na kryterium dodawania: liczebnik 6 oddawany jest jako pięć jeden, 7 jako pięć dwa, itd.

5/10/20

Baza pomocnicza 1000

Fula

Język fula (fulani, fulbe, pular, fulfulde) używany jest w wielu krajach zachodniej Afryki, od Senegalu po Kamerun. Przynależy do fyli niger-kongo. Litery ɓ, ɗ, ƴ używane są w alfabecie fula dla oddania spółgłosek glottalizowanych, apostrof oznacza zwarcie krtaniowe mające znaczenie fonologiczne. Nie istnieje jedna norma literacka fula, w użyciu jest szereg dialektów, które są dość różnorodne pod względem liczebników.

W morfologii fula obserwujemy liczne zmiany głoskowe, m.in. zmianie ulega często początkowa spółgłoska. Dlatego np. formą pochodną od sappo (10) jest cappande ‘dziesiątka’; liczbą mnogą tego wyrazu jest cappanɗe ‘dziesiątki’.

W tabeli przedstawiono głównie formy używane w dialektach wschodnich (zwłaszcza we wschodnionigeryjskim), w których brak śladów bazy 20. Ponadto podano (po przecinku) niektóre formy dialektalne.

1	go’o	6	joweego
2	ɗiɗi	7	joweeɗiɗi	100	teemerre
3	tati	8	joweetati
4	nayi	9	joweenayi	1000	ujunerre, ujunere
5	jowi	10	sappo

Język fula posiada klasy imienne (w liczbie zależnej od dialektu, maksymalnie rekonstruuje się 30 klas). Liczebniki (na ogół 1–9, zależnie od dialektu) przybierają formę zgodną z klasą liczonego rzeczownika. Ponieważ większość klas odnosi się do rzeczowników w liczbie pojedynczej, a tylko kilka do liczby mnogiej, liczebnik ‘1’ ma więcej form niż liczebniki wyższe. Niektóre formy przedstawiają się następująco:

‘1’: gooto (klasa ludzi, l.p.), wooɗɓe (ludzie, l.mn.), gootel, woore, ngootam, gootum i in.,
‘2’: ɗiɗo, ɗiɗi, ɗiɗon,
‘3’: tato, tati, taton,
‘4’: nayo, nayi, nayon,
‘5’: njowo, jowi, njowon,
‘6’: njoweego, joweego, njoweegon,
‘7’: njoweeɗiɗo, joweeɗiɗi, njoweeɗiɗon,
‘8’: njoweetato, joweetati, njoweetaton,
‘9’: njoweenayo, joweenayi, njoweenayon.

Pierwsza forma liczebników ‘2’ – ‘9’ odnosi się do ludzi i rzeczowników zgrubiałych, druga do nieludzi, trzecia do rzeczowników zdrobniałych.

Liczebniki używane jako mnożniki (krotności baz) mają formy liczby mnogiej, używane z mnożnymi 2, 3 itd. Formy te mogą się różnić w poszczególnych dialektach, na pierwszym miejscu podano formy z dialektów wschodnich:

sappo (10) – cappanɗe, sappooji,
laso, lasooru (20) – lasooji,
teemerre, teemedere (100) – teemeɗɗe, teemedde,
hemere (100, inna forma) – keme,
ujunerre, ujinerre, ujunere (1000 lub 1 000 000) – ujune, ujuneɗɗe, ujineɗɗe, ujunaaji, ujunaaje,
wuluure (1000) – guluuje, guluuji,
dubuure (1 000 000 lub 1000) – dubuuje,
milion (1 000 000) – milionji,
ajanere (10⁹) – ajanaaje.

Niektóre odrębności innych dialektów:

goo jest oboczną formą do go’o (‘1’), używa się też krótszych form nay (‘4’) i jow (‘5’),
element jowee- (dosł. ‘pięć i…’) ulega skróceniu do jee- (dial. Fouta-Djallon i Fouta-Toro),
w liczebniku ‘6’ w dialektach zachodnich może wystąpić pełna forma ‘1’: jeego’o (Fouta-Djallon), w Fouta-Toro: jeegom,
wyższe liczebniki mają różne znaczenie w dialektach, np. hemre może znaczyć ‘80’ lub ‘100’, ujunere – ‘1000’ lub ‘1 000 000’,
dla ‘100’ używa się terminów teemerre, teemedere, hemere,
dla ‘1000’ używa się terminów ujunerre, ujunere, wuluure, dubuure,
dla ‘1 000 000’ używa się terminów dubuure, ujunere, milion.

Wiele dialektów posiada specjalne formy dla liczebników oznaczających dwudziestki (ślady bazy 20), gł. dialekt masyński (Macina). Można tu jednak zastosować wyłącznie kryterium dodawania, gdyż brak form multiplikatywnych. Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

11 – sappo e go’o,
12 – sappo e ɗiɗi,
16 – sappo e joweego, sappo e jeego’o,
20 – cappanɗe ɗiɗi, noogas, noogay, laso, lasooru,
21 – cappanɗe ɗiɗi e go’o, noogas e go’o, noogay e go’o, lasooru e go’o,
30 – cappanɗe tati,
35 – cappanɗe tati e jowi,
40 – cappanɗe nayi, debe,
50 – cappanɗe jowi, debe e sappo,
56 – cappanɗe jowi e joweego, debe e sappo e joweego,
60 – cappanɗe joweego, mallihemre,
70 – cappanɗe joweeɗiɗi, mallihemre e sappo,
80 – cappanɗe joweetati, hemre (przy czym niekiedy termin ten oznacza ‘100’).
90 – cappanɗe joweenayi, hemre e sappo,
200 – teemeɗɗe ɗiɗi
244 – teemeɗɗe ɗiɗi e cappanɗe nayi e nayi,
300 – teemeɗɗe tati
500 – teemeɗɗe jowi
900 – teemeɗɗe joweenayi
2000 – ujune ɗiɗi, ujuneɗɗe ɗiɗi, ujunaaji ɗiɗi,
3106 – ujune tati e teemerre e joweego,
5 000 000 – dubuuje jowi.

Systemy na bazie 10

Liczba 10 jest bazą naturalną, wywodzącą się ze sposobu liczenia na palcach obu rąk. Jest to zarazem baza najbardziej rozpowszechniona.

Bez bazy pomocniczej

Liczebnikami prostymi są w tym systemie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 10², 10³, 10⁴, 10⁵, 10⁶, i kolejne potęgi bazy. Nie istnieją więc tu formy multiplikatywne o postaci „dziesięć tysięcy”, a jedynie proste liczebniki typu „miriada”. Potęgi bazy nie bywają więc w takich systemem mnożnymi.

Tybetański

Uwaga: w transliteracji z pisma tybetańskiego spółgłoski nagłosowe oddzielono znakiem łącznika, jeśli do ich zapisu używane są odrębne litery. Taki zapis ułatwia znalezienie wyrazu w słowniku oraz umożliwia odróżnienie nagłosowych g-j od gj, które są rozróżniane w piśmie tybetańskim, ale zwykle nie w transliteracjach (np. w gja ‘8, krótka forma’ obie spółgłoski tworzą ligaturę).

0	klad kor
1	g-tšig	31	sum tšu so g-tšig, sum b-tšu so g-tšig
2	g-ñis	41	b-ži b-tšu že g-tšig
3	g-sum	51	lŋa b-tšu ŋa g-tšig
4	b-ži	60	drug tšu, drug tšu tham pa
5	lŋa	61	drug tšu re g-tšig
6	drug	70	b-dun tšu, b-dun tšu tham pa
7	b-dun	71	b-dun tšu don g-tšig
8	b-rgjad	80	b-rgjad tšu, b-rgjad tšu tham pa
9	d-gu	81	b-rgjad tšu gja g-tšig
10	b-tšu	91	d-gu b-tšu go g-tšig
15	b-tšo lŋa	100	b-rgja
18	b-tšo b-rgjad	200	ñis b-rgja, ñi b-rgja
20	ñi šu, ñi šu tham pa, ñer	300	sum b-rgja
21	ñi šu rtsa g-tšig, ñer g-tšig	1000	stoŋ, stoŋ g-tšig, stoŋ phrag, tšhig stoŋ, stoŋ phrag g-tšig
30	sum tšu, sum b-tšu, sum tšu tham pa, sum b-tšu tham pa

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

11 – b-tšu g-tšig,
16 – b-tšu drug,
19 – b-tšu d-gu,
33 – sum tšu so g-sum, sum tšu rtsa g-sum, so g-sum,
40 – b-ži b-tšu, b-ži b-tšu tham pa,
57 – lŋa b-tšu ŋa b-dun, ŋa b-dun,
90 – d-gu b-tšu, d-gu b-tšu tham pa,
101 – b-rgja daŋ g-tšig, b-rgja rtsa g-tšig;
108 – b-rgja daŋ b-rgjad,
250 – ñi b-rgja rtsa lŋa b-tšu,
397 – sum b-rgja daŋ d-gu b-tšu rtsa b-dun, sum b-rgja go b-dun,
400 – b-ži b-rgja,
700 – b-dun b-rgja,
800 – b-rgjad b-rgja,
835 – b-rgjad b-rgja daŋ sum tšu rtsa lŋa,
1001 – stoŋ daŋ g-tšig, stoŋ rtsa g-tšig,
1254 – tšhig stoŋ ñis b-rgja daŋ lŋa b-tšu ŋa b-ži, tšhig stoŋ ñis b-rgja daŋ ŋa b-ži,
10 000 – khri, khri g-tšig
100 000 – ˁ-bum, ˁ-bum g-tšig
1 000 000 – sa ja, sa ja g-tšig
10 000 000 – bje ba, bje ba g-tšig
100 000 000 – duŋ phjur, duŋ phjur g-tšig
1 000 000 000 – ther ˁ-bum, ther ˁ-bum g-tšig.

System tybetański jest dość skomplikowany i ma sporo form obocznych. Nawet liczba 1, g-tšig, ma oboczną nazwę tšhig używaną jako mnożna na pierwszym miejscu w liczebnikach multiplikatywnych, zob. dalej. Nazwy liczb 11–19 tworzone są niemal regularnie, przez zwykłe dodawanie, przy czym w nazwach 15 i 18 zachodzi zmiana samogłoski u : o w nazwie 10.

W nazwach dziesiątek 20, 30, … 90 dochodzi do różnorakich zmian i uproszczeń: mnożne 2, 3 występują bez g-, zamiast b-tšu w liczebnikach 30 (obocznie), 60, 70, 80 występuje tšu, a w liczebniku 20 – šu. Liczba 20 ma obocznie nazwę specjalną ñer, używaną zwłaszcza w liczebnikach 21–29. Gdy liczba jest pełną dziesiątką bez jedności, występują oboczne formy dłuższe z dodanym tham pa, np. 20 – ñi šu lub ñi šu tham pa lub ñer, 40 – b-ži b-tšu lub b-ži b-tšu tham pa.

Liczebniki mieszane złożonych z dziesiątek (20 i powyżej) i jedności (np. 52) tworzone są w oryginalny sposób i składają się z 4 składników:

pełnej formy mnożnej rzędu dziesiątek, np. lŋa,
nazwy liczby 10, tj. btšu,
powtórzonej nazwy mnożnej w specjalnej formie krótkiej, np. ŋa, albo łącznika rtsa,
nazwy liczby jedności, np. g-ñis.

Obocznie występują krótsze formy złożone tylko z dwóch ostatnich elementów, np. 21 – ñi šu rtsa g-tšig lub rtsa g-tšig lub ñer g-tšig, 41 – b-ži b-tšu že g-tšig lub že g-tšig. Krótkimi nazwami mnożnych 3–9 są odpowiednio so, že, ŋa, re, don, gja, go. Zamiast krótkich nazw mnożnych używa się także łącznika rtsa.

Nazwy setek tworzone są regularnie z wyjątkiem 200 i 300, w których występuje redukcja przedrostkowego g- mnożnej. Analogicznie tworzone są nazwy tysięcy (np. 2000 – ñis stoŋ, ñi stoŋ), dziesiątek tysięcy itd. W nazwie liczby 100, podobnie jak w nazwach pełnych dziesiątek, obocznie używa się tham pa, a więc 100 – b-rgja lub b-rgja tham pa. Zamiast wyższych liczebników używa się także form zbiorowych z partykułą phrag, np. 1000 – stoŋ, stoŋ phrag.

W nazwach wyższych krotności: 1000, 10 000 itd. występuje fakultatywnie postponowana mnożna 1 – g-tšig. Możliwe jest także użycie mnożnej tšhig, która wówczas poprzedza mnożnik. A zatem 1000 można wyrazić jako stoŋ, stoŋ phrag, tšhig stoŋ, stoŋ phrag g-tšig.

W liczebnikach złożonych niższe składniki łączone są przy pomocy rtsa, jeśli są to tylko jedności, tak samo łączy się setki i dziesiątki z tysiącami. Jeśli natomiast występują także jednostki, do łączenia dziesiątek z setkami używa się daŋ (daŋ po znaczy ‘pierwszy’). Bez łącznika znaczenie jest całkiem inne, por. 1000 – stoŋ g-tšig, 1001 – stoŋ rtsa g-tšig. Pominięcie łączników jest jednak możliwe, np. dla wyrażenia 397 zamiast sum b-rgja daŋ d-gu b-tšu rtsa b-dun używa się także sum b-rgja go b-dun.

Baza pomocnicza 100 i 10

Liczebnikami prostymi są w tym systemie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 10², 10³, a następnie 10⁵, 10⁷, 10⁹ itd. Potęgi pośrednie wyrażane są przy pomocy mnożenia, np. 10⁴ to „dziesięć tysięcy”, czyli 10 * 10³.

Języki indyjskie: sanskryt, hindi, belgalski, pendżabski

W językach nowoindyjskich liczebniki 11-99 są tak mocno przekształcone, że należy uważać je za proste. Przecinkami oddzielono formy oboczne. Znaku długości nad e, o nie stosuje się.

	sanskryt	hindi	bengalski		pendżabski
0	śūnyam, śunyam	śūnya, sifar	śūn’ya	[ʃunːo]	sifar
1	ekam	ek	ek	[æk]	ikk, ik
2	dve	do	dui, du’	[d̪uj]	do
3	trīṇi	tīn	tin	[t̪in]	tinn
4	catvāri	cār	cār	[t͡ʃaɹ]	cār
5	pañca	pām̐c	pām̐c	[pãt͡ʃ]	pam̐j
6	ṣaṭ	chaḥ, chah	chaẏ, cha’	[t͡ʃʰɔe]	che
7	sapta	sāt	sāt	[ʃat̪]	satt
8	aṣṭa, aṣṭau	āṭh	āṭ	[aʈ]	aṭṭh
9	nava	nau	naẏ, na’	[nɔe]	nauṁ
	sanskryt	hindi	bengalski		pendżabski
10	daśa	das	daś	[d̪ɔʃ]	das
11	ekādaśa	gyārah	egāro	[æɡaro]	yārāṁ, giārāṁ
12	dvādaśa	bārah	bāro	[baro]	bārāṁ
13	trayodaśa	terah	tero	[tero]	terāṁ
14	caturdaśa	caudah	codda, caudda	[t͡ʃod̪ːo]	caudāṁ
15	pañcadaśa	pandrah	panero	[pɔnero]	pam̐drāṁ
16	ṣoḍaśa	solah	ṣolo	[ʃolo]	soḷāṁ
17	saptadaśa	satrah	satero	[ʃɔtero]	satārāṁ
18	aṣṭādaśa	aṭhārah	āṭhāro	[aʈʰaro]	aṭhārāṁ
19	navadaśa, ekonaviṁśatiḥ, ekānnaviṁśatiḥ, ūnaviṁśati	unnīs	ūniś	[uniʃ]	unnīṁ
	sanskryt	hindi	bengalski		pendżabski
20	viṁśatiḥ	bīs	kuṛi, biś	[biʃ]	vīh
21	ekaviṁśatiḥ	ikkīs	ekuś		ikkī
22	dvāviṁśatiḥ	bāīs	bāiś		bāī
23	trayoviṁśatiḥ	teīs	teiś		teī
24	caturviṁśatiḥ	caubīs	cabbiś		cauvī, cavhī
25	pañcaviṁśatiḥ	paccīs	pam̐ciś		pam̐jī
26	ṣaḍviṁśatiḥ	chabbīs	chābbiś		chabbī
27	saptaviṁśatiḥ, trinava	sattāīs	sātāś		satāī
28	aṣṭāviṁśatiḥ	aṭṭhāīs	āṭhāś, āṭāś		aṭhāī
29	navaviṁśatiḥ, ūnatriṁśat	untīs	ūnatriś		unattī
	sanskryt	hindi	bengalski		pendżabski
30	triṁśat	tīs	triś, tiriś		tīh
31	ekatriṁśat	iktīs	ektriś		ikattī
32	dvātriṁśat	battīs	batriś		battī
33	trayastriṁśat	taim̐tīs	tetriś		tetī
34	catustriṁśat	caũtīs	cautriś		cautī
35	pañcatriṁśat	paim̐tīs	pam̐ẏtriś		paim̐tī
36	ṣaṭtriṁśat	chattīs	chatriś		chattī
37	saptatriṁśat	saim̐tīs	sām̐itriś		saim̐tī
38	aṣṭātriṁśat	aṛtīs	āṭtriś		aṭhattī
39	navatriṁśat, ūnacatvāriṁśat	untālīs	ūnacalliś		untālī
	sanskryt	hindi	bengalski		pendżabski
40	catvāriṁśat	cālīs	calliś		cālī
41	ekacatvāriṁśat	iktālīs	ekcalliś		iktālī
42	dvācatvāriṁśat, dvicatvāriṁśat	bayālīs	biẏālliś		batālī
43	trayaścatvāriṁśat, tricatvāriṁśat	taim̐tālīs	tetālliś		tartālī
44	catuścatvāriṁśat	cavālīs	cuẏālliś		cautālī, catālī
45	pañcacatvāriṁśat	paim̐tālīs	pam̐ẏtālliś		pam̐jālī
46	ṣaṭcatvāriṁśat	chiyālīs	checalliś		chatālī, chiālī
47	saptacatvāriṁśat	saim̐tālīs	sātcalliś		sam̐tālī, saim̐tālī
48	aṣṭācatvāriṁśat, aṣṭacatvāriṁśat	aṛtālīs	āṭcalliś		aṭhtālī
49	navacatvāriṁśat, ūnapañcāśat	uncās	ūnapañcāś		unam̐jā
	sanskryt	hindi	bengalski		pendżabski
50	pañcāśat	pacās	pañcāś		pam̐jāh
51	ekapañcāśat	ikyāvan	ekānna		ikvam̐jā
52	dvāpañcāśat, dvipañcāśat	bāvan	bāhānna		bavam̐jā
53	trayaḥpañcāśat, tripañcāśat	tirpan	tippānna		tarvam̐jā
54	catuḥpañcāśat	cauvan	cuẏānna		curvam̐jā, curam̐jā
55	pañcapañcāśat	pacpan	pañcānna		pacvam̐jā
56	ṣaṭpañcāśat	chappan	chāppānna		chapam̐jā
57	saptapañcāśat	sattāvan	sātānna		satvam̐jā
58	aṣṭāpañcāśat, aṣṭapañcāśat	aṭhāvan, aṭṭhāvan	āṭānna		aṭhvam̐jā
59	navapañcāśat, ūnaṣaṣṭiḥ	unsaṭh	ūnaṣāṭ		unāhaṭh
	sanskryt	hindi	bengalski		pendżabski
60	ṣaṣṭiḥ	sāṭh	ṣāṭ		saṭṭh
61	ekaṣaṣṭiḥ	iksaṭh	ekṣaṭṭi		ikāhaṭh
62	dvāṣaṣṭiḥ, dviṣaṣṭiḥ	bāsaṭh	bāṣaṭṭi		bāhaṭh
63	trayaḥṣaṣṭiḥ, triṣaṣṭiḥ	tirsaṭh	teṣaṭṭi		trehaṭh
64	catuḥṣaṣṭiḥ	causaṭh	cauṣaṭṭi		cauhaṭh
65	pañcaṣaṣṭiḥ	paim̐saṭh	pam̐ẏṣaṭṭi		paim̐haṭh
66	ṣaṭṣaṣṭiḥ	chiyāsaṭh	cheṣaṭṭi		chiāhaṭh
67	saptaṣaṣṭiḥ	saṛsaṭh	sātṣaṭṭi		satāhaṭh
68	aṣṭāṣaṣṭiḥ, aṣṭaṣaṣṭiḥ	aṛsaṭh	āṭṣaṭṭi		aṭhāhaṭh
69	navaṣaṣṭiḥ, ūnasaptatiḥ	unhattar	ūnasattar		unattar
	sanskryt	hindi	bengalski		pendżabski
70	saptatiḥ	sattar	sattar		sattar
71	ekasaptatiḥ	ik-hattar	akāttar		ikattar, ik-hattar
72	dvāsaptatiḥ, dvisaptatiḥ	bahattar	bahāttar		bahattar
73	trayaḥsaptatiḥ, trisaptatiḥ	tihattar	tiẏāttar		tihattar
74	catuḥsaptatiḥ	cauhattar	cuẏāttar		cuhattar
75	pañcasaptatiḥ	pac-hattar	pam̐cāttar		pam̐jattar, pam̐j-hattar
76	ṣaṭsaptatiḥ	chihattar	chiẏāttar		chiattar, chihattar
77	saptasaptatiḥ	sat-hattar	sātāttar		satattar, sat-hattar
78	aṣṭāsaptatiḥ, aṣṭasaptatiḥ	aṭhhattar	āṭāttar		aṭhattar, aṭhhattar
79	navasaptatiḥ, ūnāśītiḥ	unnāsī	ūnaāśi		unāsī
	sanskryt	hindi	bengalski		pendżabski
80	aśītiḥ	assī	āśi		assī
81	ekāśītiḥ	ikyāsī	ekāśi		ikāsī
82	dvyaśītiḥ	bayāsī	birāśi		biāsī
83	tryaśītiḥ	tirāsī	tirāśi		tirāsī
84	caturaśītiḥ	caurāsī	curāśi		curāsī
85	pañcāśītiḥ	pacāsī	pam̐cāśi		pacāsī
86	ṣaḍaśītiḥ	chiyāsī	chiẏāśi		chiāsī
87	saptāśītiḥ	satāsī	sātāśi		satāsī
88	aṣṭāśītiḥ	aṭhāsī, aṭṭhāsī	aṣṭaāśi		aṭhāsī
89	navāśītiḥ, ūnanavatiḥ	navāsī	ūnanabbai		unānvem̐
	sanskryt	hindi	bengalski		pendżabski
90	navatiḥ	nabbe	nabbai		nabbem̐, navvem̐
91	ekanavatiḥ	ikyānve	ekānabbai		ikānvem̐
92	dvānavatiḥ, dvinavatiḥ	bānve	birānabbai		bānvem̐
93	trayonavatiḥ, trinavatiḥ	tirānve	tirānabbai		tirānvem̐
94	caturnavatiḥ	caurānve	curānabbai		curānvem̐
95	pañcanavatiḥ	pacānve	pam̐cānabbai		pacānvem̐
96	ṣaṇṇavatiḥ	chiyānve	chiẏānabbai		chiānvem̐
97	saptanavatiḥ	sattānve	sātānabbai		satānvem̐
98	aṣṭānavatiḥ, aṣṭanavatiḥ	aṭhānve, aṭṭhānve	āṭānabbai		aṭhānvem̐
99	navanavatiḥ, ekonaśatam, ūnaśatam, ekānnaśatam	ninyānve	nirānabbai		naṛinvem̐
Przykłady liczebników złożonych
	sanskryt	hindi	bengalski		pendżabski
100	śatam	ek sau	ek śata, ek śa’		sau
101	ekādhikaśatam, ekottaraśatam	ek sau ek	ek śa’ ek		sau ik
106	ṣaḍadhikaśatam, ṣaḍuttaraśatam	ek sau chah	ek śa’ cha’		sau che
200	dviśatam, dve śate	do sau	du’ śa’		do sau
300	triśatam, trīṇi śatāni	tīn sau	tin śa’		tinn sau
356	ṣaṭpañcāśadadhikatriśatam, ṣaṭpañcāśaduttaratriśatam	tīn sau chappan	tin śa’ chāppānna		tinn sau chapam̐jā
400	catuḥśatam	cār sau	cār śa’		cār sau
500	pañcaśatam	pām̐c sau	pām̐c śa’		pam̐j sau
600	ṣaṭśatam	chah sau	cha’ śa’		che sau
617	saptadaśādhikaṣaṭśatam, saptadaśottaraṣaṭśatam	chah sau satrah	cha’ śa’ satero		che sau satārāṁ
700	saptaśatam	sāt sau	sāt śa’		satt sau
800	aṣṭaśatam	āṭh sau	āṭ śa’		aṭṭh sau
900	navaśatam	nau sau	na’ śa’		nauṁ sau
1000	sahasram, daśaśatam	ek sahasra, ek hazār	ek hājār		hazār
2000	dvisahasram	do sahasra, do hazār	do hājār		do hazār
3000	trisahasram	tīn sahasra, tīn hazār	tin hājār		tinn hazār
4000	catuḥsahasram	cār sahasra, cār hazār	cār hājār		cār hazār
10 000	ayutam, daśasahasram, daśa sahasrāṇi	das hazār	daś hājār		das hazār
1 00 000	lakṣa-, lakṣā, niyuta-, prayutam	ek lākh	lakṣa, lākh		lakkh	(10⁵, sto tysięcy)
10 00 000	prayutam, niyuta-, daśalakṣa-, daśa lakṣāḥ	das lākh, adant	daś lakṣa		das lakkh	(10⁶, milion)
1 00 00 000	koṭiḥ, kroḍa-, arbudam	ek karoṛ	koṭi		karoṛ	(10⁷, dziesięć milionów)
10 00 00 000	vyarbudam, arbudam, nyarbudam, daśakoṭiḥ	das karoṛ	daś koṭi		das karoṛ	(10⁸, sto milionów)
1 00 00 00 000	padma-, abjam, sarojam, ayutam, mahārbudam, nikharva-, badva-, samudra-, vr̥ndam, nahut, śatakoṭiḥ	arab			arab	(10⁹, miliard)
10 00 00 00 000	kharva-, madhyam, badva-, samudra-, arbudam	das arab			das arab	(10¹⁰, dziesięć miliardów)
1 00 00 00 00 000	nikharva-, kharva-, niyuta-, ninnahut, akṣitam, anta-, madhyam, vr̥ndam, salila-, nyarbudam	kharab			kharab	(10¹¹, sto miliardów)
10 00 00 00 00 000	mahāpadma-, mahābjam, mahāsarojam, antyam, nikharva-, parārdham, śaṅkha-, kharva-	das kharab			das kharab	(10¹², bilion)
1 00 00 00 00 00 000	śaṅkha-, śaṅkuḥ, kaṅkaram, mahākharva-	nīl				(10¹³, dziesięć bilionów)
10 00 00 00 00 00 000	samudra-, jaladhiḥ, pārāvāra-, śaṅkha-, padma-	das nīl				(10¹⁴, sto bilionów)
1 00 00 00 00 00 00 000	madhyam, antyam, padma-, mahāpadma-	padm				(10¹⁵, biliard)
10 00 00 00 00 00 00 000	antyam, madhyam, kṣoṇiḥ	das padm				(10¹⁶, dziesięć biliardów)
1 00 00 00 00 00 00 00 000	parārdham, vr̥ndam, mahākṣoṇiḥ	śaṅkh				(10¹⁷, sto biliardów)

Formy rodzajowe istnieją w sanskrycie:

1 – m ekaḥ, n ekam, ż ekā,
2 – m dvau, n ż dve,
3 – m trayaḥ, n trīṇi, ż tisraḥ,
4 – m catvāraḥ, n catvāri, ż catasraḥ.

Ponadto w sanskrycie:

liczebniki 20-99 oraz koṭiḥ są rodzaju żeńskiego,
śūnyam, śatam, sahasram są rodzaju nijakiego,
lakṣa- jest rodzaju dowolnego (m lakṣaḥ, n lakṣam, ż lakṣā).

Wyższe liczebniki w sanskrycie nie miały ustalonej konkretnej wartości, np. nikharvam mogło oznaczać 10⁹, 10¹¹ lub 10¹². W tabeli na pierwszym miejscu podano liczebnik według al-Biruniego. Zapis z łącznikiem na końcu, np. kharva-, oznacza możliwość wystąpienia w rodzaju męskim (kharvaḥ) lub nijakim (kharvam). Terminy zakończone na -am są rodzaju nijakiego; śaṅku-, jaladhi- są rodzaju męskiego, kṣoṇi- żeńskiego. Przy wyliczaniu („jeden, dwa, trzy, …”) używano form nijakich, a jeśli takie nie istniały, męskich, lub, w ostatniej kolejności, żeńskich.

Baza pomocnicza 1000

Liczebnikami prostymi są w tym systemie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 10², 10³, a następnie 10⁶, 10⁹, 10¹² itd. Potęgi pośrednie wyrażane są przy pomocy mnożenia, np. 10⁴ to „dziesięć tysięcy”, czyli 10 * 10³.

Esperanto

0	nul
1	unu	7	sep
2	du	8	ok
3	tri	9	naŭ
4	kvar	10	dek
5	kvin	100	cent
6	ses	1000	mil

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

11 – dek unu,
20 – dudek,
22 – dudek du,
36 – tridek ses,
90 – naŭdek,
158 – cent kvindek ok,
243 – ducent kvardek tri,
334 – tricent tridek kvar,
671 – sescent sepdek unu,
700 – sepcent,
865 – okcent sesdek kvin,
2000 – du mil,
10 000 – dek mil,
100 000 – cent mil,
1 000 000 – miliono,
2 000 000 – du milionoj,
10 000 000 – dek milionoj,
100 000 000 – cent milionoj,
1 000 000 000 – miliardo,
1 000 000 000 000 – biliono, duiliono.

System esperancki jest niemal zupełnie regularnym systemem dziesiętnym z pomocniczą bazą 1000. Osobliwość stanowi pisownia liczebników multiplikatywnych: łączna w przypadku mnożnika 10 lub 100 oraz rozdzielna w przypadku 1000. Lista liczebników kończy się na mil (1000), wszystkie wyższe są już rzeczownikami i dlatego w razie potrzeby przybierają końcówkę liczby mnogiej -j.

Mongolski (chałchaski)

0	teg
1	neg, negen	10	arav, arvan
2	xojor	20	xor′, xorin
3	gurav, gurvan	30	guč, gučin
4	döröv, dörvön	40	döč, döčin
5	tav, tavan	50	tav′, tavin
6	ʒurgaa, ʒurgaan	60	ǯar, ǯaran
7	doloo, doloon	70	dal, dalan
8	najm, najman	80	naja, najan
9	jes, jesön	90	jer, jeren
		100	ʒuu, ʒuun
		1000	mjanga, mjangan

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

11 – arvan neg (-en),
22 – xorin xojor,
33 – gučin gurav (~ gurvan),
158 – ʒuun tavin najm (-an),
200 – xojor ʒuu (-n),
243 – xojor ʒuun döčin gurav (~ gurvan),
334 – gurvan ʒuun gučin döröv (~ dörvön),
400 – dörvön ʒuu (-n),
671 – ʒurgaan ʒuun dalan neg (-en),
865 – najman ʒuun ǯaran tav (-an),
900 – jesön ʒuu (-n),
10 000 – arvan mjanga, tüm (tümen),
100 000 – ʒuun mjanga, bum,
1 000 000 – saja,
10 000 000 – arvan saja, ǯivaa,
100 000 000 – ʒuun saja, dünčüür,
1 000 000 000 – milliard, terbum,
864 372 519 906 – najman ʒuun ǯaran dörvön milliard gurvan ʒuun dalan xojor saja tavan ʒuun arvan jesön mjanga jesön ʒuu ʒurgaa (-n).

Dłuższe formy liczebników (z końcówką -n) występują przed liczonym rzeczownikiem, jak również jeśli spełniają rolę mnożnej w liczebnikach złożonych. Nazwy dziesiątek tworzone są w sposób nieregularny i wymagają opanowania, choć związek etymologiczny z nazwą odpowiednich jedności jest widoczny. Wszystkie liczebniki złożone z dziesiątek i jedności (11–19, 21–29 itd.) tworzone są regularnie, w taki sam sposób, nazwy setek również są w pełni regularne. W nazwach krotności bazy (100, 1000) nie używa się mnożnej (1). Liczebniki bum, ǯivaa, dünčüür, terbum są pochodzenia tybetańskiego. Obecnie używa się ich rzadko.

Angielski

0	zero, nil, nul, nought
1	one	11	eleven
2	two	12	twelve	20	twenty
3	three	13	thirteen	30	thirty
4	four	14	fourteen	40	forty
5	five	15	fifteen	50	fifty
6	six	16	sixteen	60	sixty
7	seven	17	seventeen	70	seventy
8	eight	18	eighteen	80	eighty
9	nine	19	nineteen	90	ninety
10	ten			100	one hundred
				1000	one thousand

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – twenty-one,
246 – two hundred and forty-six,
400 – four hundred,
800 – eight hundred,
1397 – one thousand and three hundred and ninety-seven,
987 106 – nine hundred and eighty-seven thousand and one hunderd and six,
1 000 000 (=10⁶) – one million,
1 000 000 000 (=10⁹) – one milliard (WB), one billion (USA),
1 000 000 000 000 (=10¹²) – one billion (WB), one trillion (USA).

Niemiecki

0	null
1	eins	11	elf
2	zwei, zwo	12	zwölf	20	zwanzig
3	drei	13	dreizehn	30	dreißig
4	vier	14	vierzehn	40	vierzig
5	fünf	15	fünfzehn	50	fünfzig
6	sechs	16	sechzehn	60	sechzig
7	sieben	17	siebzehn	70	siebzig
8	acht	18	achtzehn	80	achtzig
9	neun	19	neunzehn	90	neunzig
10	zehn			100	hundert
				1000	tausend

Formy rodzajowe ma liczebnik ‘1’ używany z liczonym przedmiotem: m n ein, ż eine.

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – einundzwanzig,
24 – vierundzwanzig,
31 – einunddreißig,
200 – zweihundert,
246 – zweihundertsechsundvierzig,
700 – siebenhundert,
1397 – eintausenddreihundertsiebenundneunzig,
987 106 – neunhundertsiebenundachtzigtausendeinhundertsechs,
1 000 000 (=10⁶) – eine Million,
1 000 000 000 (=10⁹) – eine Milliarde,
1 000 000 000 000 (=10¹²) – eine Billion.

Zamiast zwei ‘2’ używa się także zwo. Liczebniki 11 i 12 mają postać szczególną. Nie jest to jednak śladem systemu dwunastkowego, jak błędnie podają niektóre źródła, gdyż ani 13 nie jest wyrażane jako „dwanaście jeden”, ani 24 nie jest wyrażane jako „dwa dwanaście”. Liczebniki addytywne 13–19 tworzone są bez łącznika -und-, a więc inaczej niż inne liczebniki mieszane (21–29 itd.). Zawierają nazwę jedności i element -zehn; np. fünfzehn ‘15’ to dosłownie „pięć dziesięć”. 16 i 17 mają przy tym formy skrócone: sech-, sieb-.

Liczebniki multiplikatywne stanowiące nazwy dziesiątek zawierają element -zig dodany do nazwy jedności. Nieregularne są 20 (zwan-), 30 (-ßig zamiast -zig), 60 (sech-), 70 (sieb-).

Liczebniki mieszane złożone z dziesiątek i jedności (21–29, 31–39 itd.) tworzone są według schematu „jedność” + und ‘i’ + „dziesiątka”, np. fünfundvierzig ‘45’ to dosłownie „pięć i czterdzieści”. Zasada ta obowiązuje także w mnożnych, np. siebenundneunzigtausend ‘97 000’.

Nazwy pełnych setek tworzone są całkowicie regularnie. Liczebniki mieszane złożone z setek, dziesiątek i jedności tworzone są według nieco nienaturalnego schematu „setka” + „jedność” + und ‘i’ + „dziesiątka”.

Zamiast hundert ‘100’ najczęściej mówi się einhundert ‘jedna setka’. Podobnie zamiast tausend ‘1000’ mówi się eintausend ‘jeden tysiąc’. Nazwy liczb 10⁶, 10⁹ itd. są typowymi rzeczownikami, jest to widoczne także w ich pisowni.

Polski

0	zero
1	jeden	11	jedenaście			100	sto
2	dwa	12	dwanaście	20	dwadzieścia	200	dwieście
3	trzy	13	trzynaście	30	trzydzieści	300	trzysta
4	cztery	14	czternaście	40	czterdzieści	400	czterysta
5	pięć	15	piętnaście	50	pięćdziesiąt	500	pięćset
6	sześć	16	szesnaście	60	sześćdziesiąt	600	sześćset
7	siedem	17	siedemnaście	70	siedemdziesiąt	700	siedemset
8	osiem	18	osiemnaście	80	osiemdziesiąt	800	osiemset
9	dziewięć	19	dziewiętnaście	90	dziewięćdziesiąt	900	dziewięćset
10	dziesięć					1000	tysiąc

Formy rodzajowe mają:

1 – m jeden, ż jedna, n jedno, p₁ (blp m-os.) jedni, p₂ (blp nm-os.) jedne,
2 – m n dwa, ż dwie.

Dla osób rodzaju męskiego używa się specjalnych form liczebników 2–4: dwaj, trzej, czterej. Poza tym do liczenia od 2 do 999 osób rodzaju męskiego używa się formy równej dopełniaczowi: dwóch, trzech, czterech, pięciu, sześciu, siedmiu, … Istnieją liczebniki zbiorowe, używane obowiązkowo z niektórymi rzeczownikami rodzaju nijakiego (podrodzaj n₁) oraz z rzeczownikami bez liczby pojedynczej (o ile łączą się bezpośrednio z liczebnikiem – podrodzaje p₁ i p₂): dwoje, troje, czworo, pięcioro, sześcioro, siedmioro, ośmioro, dziewięcioro, dziesięcioro itd.

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – dwadzieścia jeden,
22 – dwadzieścia dwa,
31 – trzydzieści jeden,
637 – sześćset trzydzieści siedem,
1002 – tysiąc dwa,
2000 – dwa tysiące,
2429 – dwa tysiące czterysta dwadzieścia dziewięć,
4000 – cztery tysiące,
5000 – pięć tysięcy,
9000 – dziewięć tysięcy,
10 000 – dziesięć tysięcy,
11 587 – jedenaście tysięcy pięćset osiemdziesiąt siedem,
21 302 – dwadzieścia jeden tysięcy trzysta dwa,
22 015 – dwadzieścia dwa tysiące piętnaście,
25 200 – dwadzieścia pięć tysięcy dwieście,
31 099 – trzydzieści jeden tysięcy dziewięćdziesiąt dziewięć,
44 118 – czterdzieści cztery tysiące sto osiemnaście,
101 893 – sto jeden tysięcy osiemset dziewięćdziesiąt trzy,
103 446 – sto trzy tysiące czterysta czterdzieści sześć,
1 000 000 (=10⁶) – milion,
1 000 000 000 (=10⁹) – miliard,
1 000 000 000 000 (=10¹²) – bilion.

Liczebniki 11–19 tworzone są inaczej niż 21–29 itd. i zawierają element -naście < na dziesięcie ‘ponad dziesięć’. Przy zetknięciu z tym elementem w niektórych z nich (11, 14, 15, 16 i 19) zachodzą zmiany fonetyczne – zanik -n w jedenaście, zanik -y w czternaście, stwardnienie końcowych spółgłosek w 15, 16 i 19 (ć, ś : t, s), a w 16 dodatkowe uproszczenie (zanik -ć). W wymowie zachodzą dalsze zmiany: zgodnie z normą, w wyrazach 15 i 19 wymawia się e zamiast ę.

Przy tworzeniu nazw dziesiątek i setek należy zwrócić uwagę na czworaką postać mnożnika (10, 100).

Pierwsza postać to odpowiednio dziesięć, sto. W nazwach tych liczb nie używa się mnożnej (1).
Druga postać to dawna liczba podwójna: -dzieścia, -ście, która występuje tylko w 20 i 200. W 200 mnożna (2) przybiera przy tym formę rodzaju żeńskiego dwie.
Trzecią postacią mnożników są -dzieści, -sta, dawna liczba mnoga, występująca tylko w 30, 40, 300 i 400. W 40 występuje skrócenie mnożnej (4): czter- (tak samo jak w 14).
Czwartą postacią mnożników są -dziesiąt, -set, dawne formy dopełniacza liczby mnogiej. Postać ta występuje w liczebnikach 50–90 oraz 500–900. Ortografia jest tu całkowicie regularna, ale w wymowie występują uproszczenia: 50 jest wymawiane jak „piędziesiąt”, 60 jak „szeździesiąt”, 90 jak „dziewiędziesiąt”, 500 jak „pieńcet”, 600 jak „szejset”, 900 jak „dziewieńcet”.

W nazwach tysięcy, milionów, miliardów itd. występują trzy postacie (zob. przykłady):

tysiąc, milion, miliard tylko przy mnożnej równej jeden (która nie jest wymagana i na ogół nie występuje),
tysiące, miliony, miliardy przy mnożnej 2–4, 22–24, 32–34 itd., 102–104, 122–124 itd. aż do 992–994 (nie przy 12–14, 112–114 itd.),
tysięcy, milionów, miliardów przy mnożnej 5–21, 25–31, 35–41 itd., 95–101, 105–121, 125–131 itd., aż do 985–991, 995–999).

Inaczej mówiąc, postać tysiące, miliony, miliardy występuje wówczas, gdy ostatnią cyfrą mnożnej jest 2, 3 lub 4, ale nie wtedy, gdy dwie ostatnie cyfry mnożnej to 12, 13 lub 14. Poza tym występuje postać tysięcy, milionów, miliardów (zob. przykłady).

W literaturze spotkać można termin miriada; jest to słowo pochodzenia greckiego, oznaczające 10 000, częściej jednak ‘bardzo dużo’.

Kolejne wielkie liczebniki milion, bilion, trylion, kwadrylion, kwintylion, sekstylion, septylion, oktylion, nonilion, decylion tworzą logicznie ułożony szereg oparty na zmodyfikowanych liczebnikach łacińskich. Każdy kolejny wyraża liczbę, która w zapisie cyfrowym ma o 6 zer więcej niż poprzednia (np. trylion ma 3 * 6 = 18 zer). Używane są także liczebniki pośrednie: miliard (9 zer), biliard (15 zer), tryliard (21 zer). Liczebniki te różnią się od nielogicznego systemu używanego w amerykańskiej odmianie języka angielskiego.

Kaszubski

0	nul
1	jeden	11	jednôsce			100	sto
2	dwa	12	dwanôsce	20	dwadzesce	200	dwasta
3	trzë	13	trzënôsce	30	trzëdzesce	300	trzësta
4	sztërë	14	sztërnôsce	40	sztërdzesce	400	sztërësta
5	piãc	15	piãtnôsce	50	piãcdzesąt	500	piãcset
6	szesc	16	szesnôsce	60	szescdzesąt	600	szescset
7	sétmë	17	sétmënôsce	70	sétmëdzesąt	700	sétmëset
8	òsmë	18	òsmënôsce	80	òsmëdzesąt	800	òsmëset
9	dzewiãc	19	dzewiãtnôsce	90	dzewiãcdzesąt	900	dzewiãcset
10	dzesãc					1000	tësąc

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – dwadzesce jeden, jeden dwadzesce,
22 – dwadzesce dwa, dwa dwadzesce,
36 – trzëdzesce szesc, szesc trzëdzesce,
637 – szescset trzëdzesce sétmë,
1002 – tësąc a dwa,
1011 – tësąc jednôsce,
2000 – dwa tësące,
4000 – sztërë tësące,
5000 – piãc tësący,
9000 – dzewiãc tësący,
10 000 – dzesãc tësący,
1 000 000 (=10⁶) – milión, mëlion.

Dolnołużycki

1	jaden	11	jadnasćo			100	sto
2	dwa	12	dwanasćo	20	dwaźasća	200	dwěsćě
3	tśi	13	tśinasćo	30	tśiźasća	300	tśista
4	styri	14	styrnasćo	40	styrźasća	400	styrista
5	pěś	15	pěśnasćo	50	pěśźaset	500	pěśstow
6	šesć	16	šesnasćo	60	šesćźaset	600	šesćstow
7	sedym	17	sedymnasćo	70	sedymźaset	700	sedymstow
8	wósym	18	wosymnasćo	80	wosymźaset	800	wosymstow
9	źewjeś	19	źewjeśnasćo	90	źewjeśźaset	900	źewjeśstow
10	źaseś					1000	tysac

Formy rodzajowe mają:

1 – m jaden, ż jadna, n jadno,
2 – m dwa, ż n dwě.

Poza tym istnieją specjalne formy męskożywotne (nie męskoosobowe jak w polskim):

3 – m-żyw. tśo, m-nżyw. ż. n. tśi,
4 – m-żyw. styrjo, m-nżyw. ż. n. styri,
5 – m-żyw. pěśo, m-nżyw. ż. n. pěś,
6 – m-żyw. šesćo, m-nżyw. ż. n. šesć,
7 – m-żyw. sedymjo, m-nżyw. ż. n. sedym,
8 – m-żyw. wósymjo, m-nżyw. ż. n. wósym,
9 – m-żyw. źewjeśo, m-nżyw. ż. n. źewjeś,
10 – m-żyw. źaseśo, m-nżyw. ż. n. źaseś.

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – jadenadwaźasća,
28 – wósymadwaźasća,
101 – sto a jaden, sto a jadna, sto a jadno,
121 – sto a jadenadwaźasća,
2000 – dwa tysac
5000 – pěś tysac,
10 000 – źaseś tysac.

Górnołużycki

1	jedyn	11	jědnaće			100	sto
2	dwaj	12	dwanaće	20	dwaceći	200	dwě sćě
3	tři	13	třinaće	30	třiceći	300	tři sta
4	štyri	14	štyrnaće	40	štyrceći	400	štyri sta
5	pjeć	15	pjatnaće	50	połsta, pjećdźesat	500	pjeć stow
6	šěsć	16	šěsnaće	60	šěsćdźesat	600	šěsć stow
7	sydom, sedm	17	sydomnaće	70	sydomdźesat	700	sydom stow
8	wósom, wosm	18	wosomnaće	80	wosomdźesat	800	wosom stow
9	dźewjeć	19	dźewjatnaće	90	dźewjećdźesat	900	dźewjeć stow
10	dźesać					1000	tysac

Formy rodzajowe mają:

1 – m jedyn, jen, ż jedna, jena, n jedno, jene,
2 – m dwaj, ż n dwě.

Poza tym, jak w polskim, istnieją specjalne formy męskoosobowe aż do 99:

3 – m-os. třo, nm-os. tři,
4 – m-os. štyrjo, nm-os. štyri,
5 – m-os. pjećo, nm-os. pjeć,
6 – m-os. štyrjo, nm-os. šěsć,
7 – m-os. sedmjo, nm-os. sydom, sedm,
8 – m-os. wosmjo, nm-os. wósom, wosm,
9 – m-os. dźewjećo, nm-os. dźewjeć,
10 – m-os. dźesaćo, nm-os. dźesać,
11 – m-os. jědnaćo, nm-os. jědnaće,
12 – m-os. dwanaćo, nm-os. dwanaće,
…,
20 – m-os. dwacećo, nm-os. dwaceći,
30 – m-os. třicećo, nm-os. třiceći,
40 – m-os. štyrcećo, nm-os. štyrceći,
50 – m-os. pjećdźesaćo, nm-os. pjećdźesat,
…,
90 – m-os. dźewjećdźesaćo, nm-os. dźewjećdźesat.

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – jedynadwaceći (m-os. jedynadwacećo),
22 – dwajadwaceći,
95 – pjećadźewjećdźesat,
101 – sto a jedyn,
126 – sto a šest-a-dwaceći,
1500 – tysac pjeć stow,
2000 – dwaj tysac,
5000 – pjeć tysac,
8449 – wósom tysac štyri sta a dźewjećaštyrceći,
10 000 – dźesać tysac.

Czeski

0	nula
1	jeden	11	jedenáct			100	sto
2	dva	12	dvanáct	20	dvacet	200	dvě stě
3	tři	13	třináct	30	třicet	300	tři sta
4	čtyři	14	čtrnáct	40	čtyřicet	400	čtyři sta
5	pět	15	patnáct	50	padesát	500	pět set
6	šest	16	šestnáct	60	šedesát	600	šest set
7	sedm	17	sedmnáct	70	sedmdesát	700	sedm set
8	osm	18	osmnáct	80	osmdesát	800	osm set
9	devět	19	devatenáct	90	devadesát	900	devět set
10	deset					1000	tisíc

Formy rodzajowe mają:

1 – m jeden, ż jedna, n jedno,
2 – m dva, ż n dvě.

Formy liczebnika ‘2’ rodzaju nijakiego są takie same jak rodzaju żeńskiego (inaczej niż w języku polskim).

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – dvacet jeden, jedenadvacet,
22 – dvacet dva, dvaadvacet,
2000 – dva tisíce,
4000 – čtyři tisíce,
5000 – pět tisíc,
9000 – devět tisíc,
10 000 – deset tisíc,
100 000 – sto tisíc,
1 000 000 – milión,
2 000 000 – dva milióny,
5 000 000 – pět miliónů,
1 000 000 000 – miliarda,
2 000 000 000 – dvě miliardy,
5 000 000 000 – pět miliard.

System bardzo przypomina polski. W liczebnikach 11–19 znajdujemy element -náct, przed którym nazwa mnożnej zmienia się: w 11 zanika końcowe -n nazwy ‘1’, w 14 zachodzą poważniejsze zmiany (čtyři : čtr-), zmienia się forma w 15 i 19 (pět : pat-, devět : devate-).

Przy tworzeniu nazw dziesiątek, setek i tysięcy (a także milionów itd.) należy zwrócić uwagę na postać mnożnika (por. tabela i uwagi nt. systemu polskiego). W 10 występuje jako deset, -cet, -desát (w 50, 60, 90 następują zmiany w mnożnej), 100 jako sto, stě, sta, set, 1000 jako tisíc, tisíce. Nazwy setek dvě stě, tři sta itd. pisane są też łącznie: dvěstě, třista, … Podobnie jak w innych językach słowiańskich w nazwach potęg dziesiątki (100, 1000 itd.) nie używa się mnożnej (1). W 200 występuje żeńska forma liczebnika 2.

Słowacki

0	nula
1	jeden	11	jedenásť			100	sto
2	dva	12	dvanásť	20	dvadsať	200	dvesto
3	tri	13	trinásť	30	tridsať	300	tristo
4	štyri	14	štrnásť	40	štyridsať	400	štyristo
5	päť	15	pätnásť	50	päťdesiat	500	päťsto
6	šesť	16	šestnásť	60	šesťdesiat	600	šesťsto
7	sedem	17	sedemnásť	70	sedemdesiat	700	sedemsto
8	osem	18	osemnásť	80	osemdesiat	800	osemsto
9	deväť	19	devätnásť	90	deväťdesiat	900	deväťsto
10	desať					1000	tisíc

Formy rodzajowe mają:

1 – m jeden, ż jedna, n jedno,
2 – m dva, ż n dve.

Formy liczebnika ‘2’ rodzaju nijakiego są takie same jak rodzaju żeńskiego (inaczej niż w języku polskim). Jak w polskim, a w przeciwieństwie do czeskiego, istnieją formy m-os.: dvaja, traja, štyria; dalej używa się form równych dopełniaczowi: piati, šesti, sedmi, …

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – dvadsaťjeden, jedenadvadsať,
22 – dvadsaťdva, dvaadvadsať,
2000 – dvetisíc,
3000 – tritisíc,
4000 – štyritisíc,
7000 – sedemtisíc,
9000 – deväťtisíc,
10 000 – desaťtisíc,
100 000 – stotisíc,
1 000 000 – milión,
2 000 000 – dva milióny,
5 000 000 – päť miliónov,
1 000 000 000 – miliarda,
2 000 000 000 – dve miliardy,
5 000 000 000 – päť miliárd.

System bardzo przypomina polski. W liczebnikach 11–19 znajdujemy element -násť, przed którym nazwa mnożnej zmienia się: w 11 zanika końcowe -n nazwy ‘1’, zanika zmiękczenie w 15, 16, 19, w 14 zachodzą poważniejsze zmiany (štyri : štr-).

Przy tworzeniu nazw dziesiątek (a także milionów, miliardów itd.) należy zwrócić uwagę na postać mnożnika (por. tabela i uwagi nt. systemu polskiego). 10 występuje w 3 postaciach: jako desať, -dsať, -desiat, natomiast 100 i 1000 występują tylko w jednej formie. Podobnie jak w innych językach słowiańskich w nazwach potęg dziesiątki (100, 1000 itd.) nie używa się mnożnej (1), choć zdarza się jednosto. W 200 i 2000 występuje żeńska forma liczebnika 2.

Ukraiński

0	nul′
1	odýn	11	odynádcjat′			100	sto
2	dva	12	dvanádcjat′	20	dvádcjat′	200	dvísti
3	try	13	trynádcjat′	30	trýdcjat′	300	trýsta
4	čotýry	14	čotyrnádcjat′	40	sórok	400	čotýrysta
5	p″jat′	15	p″jatnádcjat′	50	p″jatdesját	500	p″jatsót
6	šist′	16	šistnádcjat′	60	šistdesját	600	šistsót
7	sim	17	simnádcjat′	70	simdesját	700	simsót
8	vísim	18	visimnádcjat′	80	visimdesját	800	visimsót
9	dév″jat′	19	dév″jatnádcjat′	90	dev″janósto	900	dev″jatsót
10	désjat′					1000	týsjača

Formy rodzajowe mają:

1 – m odýn, ż odná, n odnó,
2 – m n dva, ż dvi.

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – dvádcjat′ odýn,
1479 – týsjača čotýrysta simdesját dév″jat′,
2000 – dvi týsjači,
4000 – čotýry týsjači,
5000 – p″jat′ týsjač,
9000 – dév″jat′ týsjač,
10 000 – désjat′ týsjač,
21 000 – dvádcjat′ odná týsjača,
1 000 000 (=10⁶) – mil′jón (мільйон),
2 000 000 – dva mil′jóny,
4 000 000 – čotýry mil′jóny,
6 000 000 – šist′ mil′jóniv,
21 000 000 – dvádcjat′ odýn mil′jón.

System bardzo przypomina polski. W liczebnikach 11–19 znajdujemy element -nádcjat′, przed którym nazwa mnożnej zmienia się: zanika końcowe zmiękczenie w 15, 16, 19 i następuje redukcja końcówki w 11 i 14.

Przy tworzeniu nazw dziesiątek, setek i tysięcy (a także milionów itd.) należy zwrócić uwagę na trojaką lub czworaką postać mnożnika (por. tabela i uwagi nt. systemu polskiego). W nazwach potęg dziesiątki (100, 1000 itd.) nie używa się mnożnej (1). W 200, 2000 występuje żeńska forma liczebnika 2.

Zwraca uwagę wyjątkowa nazwa liczby 40. Wbrew temu, co piszą niektórzy, nie jest to jednak pomocnicza baza systemu liczenia, gdyż np. nazwa 80 tworzona jest regularnie (jako 8 * 10), a nie jako 2 * 40. Nieregularne tworzenie nazw dziesiątek występuje także w innych językach świata. Nieregularna jest także nazwa liczby 90 (jest inaczej zbudowana niż 50–80).

W nazwach tysięcy, milionów itd. przestrzega się następujących zasad:

jeśli mnożna zakończona jest na 1 (ale nie na 11), używa się (inaczej niż w polskim) lp týsjača, mil′jón itd.
przy mnożnej zakończonej na 2–4 (ale nie na 12–14) używa się týsjači, mil′jóny,
przy mnożnej zakończonej na 5–9 lub 0, a także na 11–19 używa się týsjač, mil′jóniv,
nazwa liczby 1000 jest rodzaju żeńskiego i wymaga żeńskich form mnożnych 1, 2: odná, dvi.

Białoruski

0	nul′
1	adzín	11	adzináccac′			100	sto
2	dva	12	dvanáccac′	20	dváccac′	200	dzvésce
3	try	13	trynáccac′	30	trýccac′	300	trýsta
4	čatýry	14	čatyrnáccac′	40	sórak	400	čatýrysta
5	pjac′	15	pjatnáccac′	50	pjac′dzesját	500	pjac′sót
6	šèsc′	16	šasnáccac′	60	šêsc′dzesjat	600	šèsc′sót
7	sem	17	semnáccac′	70	sémdzesjat	700	semsót
8	vósem	18	vasemnáccac′	80	vósemdzesjat	800	vasemsót
9	dzévjac′	19	dzevjatnáccac′	90	dzevjanósta	900	dzevjac′sót
10	dzésjac′					1000	týsjača

Formy rodzajowe mają:

1 – m adzín, ż adná, n adnó,
2 – m n dva, ż dzve.

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – dváccac′ adzín,
1479 – týsjača čatýrysta sémdzesjat dzévjac′,
2000 – dzve týsjačy,
4000 – čatýry týsjačy,
5000 – pjac′ týsjač,
10 000 – dzésjac′ týsjač,
21 000 – dváccac′ adná týsjača,
1 000 000 (=10⁶) – mil′jón (мільён),
2 000 000 – dva mil′jóny,
4 000 000 – čatýry mil′jóny,
6 000 000 – šèsc′ mil′jónaŭ,
21 000 000 – dváccac′ adzín mil′jón.

System bardzo przypomina polski. W liczebnikach 11–19 znajdujemy element -náccac′, przed którym nazwa mnożnej zmienia się: zanika końcowe zmiękczenie w 15, 16, 19 i następuje redukcja końcówki w 11 i 14. W 16, 18 następują wymiany samogłosek związane z akaniem.

Zwraca uwagę wyjątkowa nazwa liczby 40. Nieregularna jest także nazwa liczby 90 (jest inaczej zbudowana niż 50–80). Akcent w liczebniku 50 pada na końcówkę (por. ros. i ukr.)

W nazwach tysięcy, milionów itd. przestrzega się następujących zasad:

jeśli mnożna zakończona jest na 1 (ale nie na 11), używa się (inaczej niż w polskim) lp týsjača, mil′jón itd.
przy mnożnej zakończonej na 2–4 (ale nie na 12–14) używa się týsjačy, mil′jóny,
przy mnożnej zakończonej na 5–9 lub 0, a także na 11–19 używa się týsjač, mil′jónaŭ,
nazwa liczby 1000 jest rodzaju żeńskiego i wymaga żeńskich form mnożnych 1, 2: adná, dve.

Rosyjski

0	nol′
1	odín	11	odínnadcat′			100	sto
2	dva	12	dvenádcat′	20	dvádcat′	200	dvésti
3	tri	13	trinádcat′	30	trídcat′	300	trísta
4	četýre	14	četýrnadcat′	40	sórok	400	četýresta
5	pjat′	15	pjatnádcat′	50	pjat′desját	500	pjat′sót
6	šest′	16	šestnádcat′	60	šest′desját	600	šest′sót
7	sem′	17	semnádcat′	70	sém′desjat	700	sem′sót
8	vósem′	18	vosemnádcat′	80	vósem′desjat	800	vosem′sót
9	dévjat′	19	devjatnádcat′	90	devjanósto	900	devjat′sót
10	désjat′					1000	týsjača

Formy rodzajowe mają:

1 – m odín, ż odná, n odnó,
2 – m n dva, ż dve.

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – dvádcat′ odín,
1479 – týsjača četýresta sém′desjat dévjat′,
2000 – dve týsjači,
4000 – četýre týsjači,
5000 – pjat′ týsjač,
10 000 – désjat′ týsjač,
21 000 – dvádcat′ odná týsjača,
1 000 000 (=10⁶) – millión,
2 000 000 – dva millióna,
4 000 000 – četýre millióna,
6 000 000 – šest′ milliónov,
21 000 000 – dvádcat′ odín millión.

System bardzo przypomina polski. W liczebnikach 11–19 znajdujemy element -nádcat′, przed którym nazwa mnożnej zmienia się: zanika końcowe zmiękczenie w 15–19 i następuje redukcja końcówki w 14. W 11 i 14 akcent pada na mnożną, a w 12 występuje żeńska forma liczebnika 2 (por. brus., ukr.)

Zwraca uwagę wyjątkowa nazwa liczby 40. Nieregularna jest także nazwa liczby 90 (jest inaczej zbudowana niż 50–80). Akcent w liczebnikach 50 i 60 pada na końcówkę (por. brus. i ukr.)

W nazwach tysięcy, milionów itd. przestrzega się następujących zasad:

jeśli mnożna zakończona jest na 1 (ale nie na 11), używa się (inaczej niż w polskim) lp týsjača, millión itd.
przy mnożnej zakończonej na 2–4 (ale nie na 12–14) używa się týsjači, millióna,
przy mnożnej zakończonej na 5–9 lub 0, a także na 11–19 używa się týsjač, milliónov,
nazwa liczby 1000 jest rodzaju żeńskiego i wymaga żeńskich form mnożnych 1, 2: odná, dve.

Słoweński

0	nič
1	éna	11	enâjst			100	stô
2	dvê	12	dvânajst	20	dvâjset	200	dvê sto
3	trî	13	trînajst	30	trîdeset	300	trî sto
4	štíri	14	štîrinajst	40	štîrideset	400	štîri sto
5	pệt	15	pệtnajst	50	pệtdeset	500	pệt sto
6	šệst	16	šệstnajst	60	šệstdeset	600	šệst sto
7	sẹ́dëm	17	sẹ́dëmnajst	70	sẹ́dëmdeset	700	sẹ́dëm sto
8	ósëm	18	ósëmnajst	80	ósëmdeset	800	ósëm sto
9	devệt	19	devệtnajst	90	devệtdeset	900	devệt sto
10	desệt					1000	tísoč

Formy rodzajowe mają:

1 – m én, éden, ż éna, n éno,
2 – m dvâ, ż n dvê,
3 – m trije, ż n tri,
4 – m štirije, ż n štiri.

Formy liczebnika ‘2’ rodzaju nijakiego są takie same jak rodzaju żeńskiego (inaczej niż w języku polskim). Zróżnicowanie rodzajowe liczebników 3 i 4 to wyjątek wśród języków słowiańskich. Nie ma specjalnych form męskoosobowych. Przy prostym wyliczaniu używa się form rodzaju żeńskiego (ena, dve).

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – enaindvajset,
32 – dvaintrideset,
101 – sto ena,
115 – sto petnajst,
136 – sto šestintrideset,
1001 – tísoč ena,
1958 – tísoč devet sto oseminpetdeset,
2000 – dvâ tísoč,
5000 – pệt tísoč,
10 000 – desệt tísoč,
30 000 – trideset tísoč,
1 000 000 (=10⁶) – milijon,
2 000 000 – dva milijona,
3 000 000 – tri milione.

W liczebnikach 11–19 znajdujemy element -najst; w 11 zachodzi przed nim uproszczenie (ena : e-).

Serbsko-chorwacki

0	nula
1	jedan	11	jedenaest			100	sto
2	dva	12	dvanaest	20	dvadeset	200	dvesta
3	tri	13	trinaest	30	trideset	300	trista
4	četiri	14	četrnaest	40	četrdeset	400	četiristo
5	pet	15	petnaest	50	pedeset	500	petsto
6	šest	16	šesnaest	60	šezdeset	600	šeststo, šesto
7	sedam	17	sedamnaest	70	sedamdeset	700	sedamsto
8	osam	18	osamnaest	80	osamdeset	800	osamsto
9	devet	19	devetnaest	90	devedeset	900	devetsto
10	deset					1000	tisuća, hiljada

Formy rodzajowe mają:

1 – m jedan, ż jedna, n jedno,
2 – m n dva, ż dve, dvije.

Dla osób rodzaju męskiego używa się specjalnych form liczebników: dvojica, trojica, četvorica, petorica. Istnieją liczebniki zbiorowe: dvoje, troje, četvero, petero, šestero.

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – dvadeset jedan,
58 – pedeset osam,
212 – dvesta dvanaest,
342 – trista četrdeset dva,
1001 – tisuća jedan, hiljada jedan,
1973 – tisuća (hiljada) devetsto sedamdeset tri,
2000 – dve (dvije) tisuće (hiljade),
4000 – četiri tisuće (hiljade),
5000 – pet tisuća (hiljada),
10 000 – deset tisuća (hiljada),
20 000 – dvadeset tisuća, dvadeset hiljada,
700 000 – sedamsto tisuća, sedamsto hiljada,
1 000 000 – milion, milijun,
2 000 000 – dva miliona, dva milijuna,
5 000 000 – pet miliona, pet milijuna,
1 000 000 000 (=10⁹) – milijarda,
2 000 000 000 – dve milijarde,
5 000 000 000 – pet milijardi.

W liczebnikach 11–19 znajdujemy element -naest; w 11 i 16 odpada przed nim ostatnia spółgłoska.

Nazwy setek 200 i 300 zawierają -sta, od 400 -sto. Istnieje drugi sposób nazywania setek, w którym mnożnik zmienia formę dopiero od 500:

100: jedna stotina,
200, 300, 400: dve, tri, četiri stotine,
500–900: pet, šest, sedam, osam, devet stotina.

Podobnie dopiero przy mnożnej 5 następuje zmiana formy mnożników tisuća, hiljada, milijarda.

Macedoński

0	nula
1	eden	11	edinaeset			100	sto
2	dva	12	dvanaeset	20	dvaeset	200	dveste
3	tri	13	trinaeset	30	trieset	300	trista
4	četiri	14	četirinaeset	40	četirieset	400	četiristotini
5	pet	15	petnaeset	50	pedeset	500	petstotini
6	šest	16	šesnaeset	60	šeeset	600	šeststotini
7	sedum	17	sedumnaeset	70	sedumdeset	700	sedumstotini
8	osum	18	osumnaeset	80	osumdeset	800	osumstotini
9	devet	19	devetnaeset	90	devedeset	900	devetstotini
10	deset					1000	iljada

Formy rodzajowe mają:

1 – m eden, ż edna, n edno,
2 – m dva, ż n dve.

Formy liczebnika ‘2’ rodzaju nijakiego są takie same jak rodzaju żeńskiego (inaczej niż w języku polskim). Dla osób rodzaju męskiego używa się specjalnych form liczebników: dvajca, trojca, četvorica, petmina (petina), šestmina (šestina), sedummina, osummina, devetmina, desetmina, … Nie ma liczebników zbiorowych.

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – dvaeset i eden,
101 – sto i eden,
130 – sto i trieset,
133 – sto trieset i tri,
1001 – iljada i eden,
1017 – iljada i sedumnaeset,
2000 – dve iljadi,
5000 – pet iljadi,
10 000 – deset iljadi,
100 000 – sto iljadi,
1 000 000 (=10⁶) – milión.

Bułgarski

0	nula
1	ednó	11	edinájset			100	sto
2	dve	12	dvanájset	20	dvájset	200	dvésta
3	tri	13	trinájset	30	tríjset	300	trísta
4	čétiri	14	četirinájset	40	četiríjset	400	čétiristotin
5	pet	15	petnájset	50	petdesét	500	pétstotin
6	šest	16	šestnájset	60	šestdesét	600	šéststotin
7	sédem	17	sedemnájset	70	sedemdesét	700	sédemstotin
8	ósem	18	osemnájset	80	osemdesét	800	ósemstotin
9	dévet	19	devetnájset	90	devetdesét	900	dévetstotin
10	déset					1000	hiljáda

Formy rodzajowe mają:

1 – m edín, ż edná, n ednó,
2 – m dva, ż n dve.

Formy liczebnika ‘2’ rodzaju nijakiego są takie same jak rodzaju żeńskiego (inaczej niż w języku polskim). Dla osób rodzaju męskiego używa się specjalnych form liczebników 2–6: dváma, tríma, četiríma, petíma, šestíma. Nie ma liczebników zbiorowych. Przy prostym wyliczaniu używa się form rodzaju nijakiego (ednó, dve).

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – dvájset i ednó,
101 – sto i ednó,
130 – sto i tríjset,
133 – sto tríjset i tri,
1001 – hiljáda i ednó,
1017 – hiljáda i sedemnájset,
1056 – hiljáda pétdeset i šest,
1123 – hiljáda sto dvájset i tri,
2000 – dve híljadi,
5000 – pet híljadi,
10 000 – déset híljadi,
100 000 – sto híljadi,
1 000 000 (=10⁶) – milión.

Obok form edinájset, dvanájset itd. używa się rzadziej form pełnych edinádeset, dvanádeset. Obok šestnájset spotyka się też pisownię šesnájset. Obok dvájset, tríjset, četiríjset istnieje dvádeset, trídeset, četirídeset. Ponadto dla ‘60’ obok šestdesét istnieje šejsét.

Baza pomocnicza 10 000

Liczebnikami prostymi są w tym systemie 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 10², 10³, 10⁴, a następnie 10⁸, 10¹², 10¹⁶ itd. Potęgi pośrednie wyrażane są przy pomocy mnożenia.

Mandaryński

0	líng	7	qī
1	yī	8	bā
2	èr	9	jiǔ
3	sān	10	shí
4	sì	100	bǎi
5	wǔ	1000	qiān
6	liù	10 000	wàn

Istnieje cały szereg form regionalnych, obocznych i archaicznych. W poniższym wykazie zaznaczono je kursywą. Podano także przykłady liczebników złożonych i wyższych. W trudniejszych przypadkach podano w nawiasach odpowiedniki polskie:

1 – yī, yāo,
2 – èr, liǎng,
10 – shí, yā,
11 – shíyī,
12 – shí’èr,
20 – èrshí, niàn,
21 – èrshi yī,
30 – sānshí, sà,
40 – sìshí, xì,
90 – jiǔshí,
99 – jiǔshi jiǔ,
100 – yìbǎi,
123 – yìbǎi èrshi sān,
158 – yìbǎi wǔshí bā,
200 – èrbǎi, bì,
243 – èrbǎi sìshí sān,
311 – sānbǎi yīshi sān,
615 – liùbǎi yīshi wǔ,
1000 – yìqiān,
1234 – yìqiān èrbǎi sānshi sì,
2000 – èrqiān, liǎngqiān,
2009 – èrqiān líng jiǔ,
2200 – èrqiān èrbǎi, liǎngqiān èrbǎi,
3400 – sānqiān sìbǎi,
5717 – wǔqiān qībǎi yīshi qī,
6307 – liùqiān sānbǎi líng qī,
7006 – qīqiān líng liù,
8000 – bāqiān,
8024 – bāqiān líng èrshi sì,
8319 – bāqiān sānbǎi yīshi jiǔ,
1 0000 – yí wàn, wàn (dziesięć tysięcy, miriada),
1 2345 – yí wàn èrqiān sānbǎi sìshi wǔ (dwanaście tysięcy trzysta czterdzieści pięć),
2 2200 – èr wàn èrqiān èrbǎi, liǎng wàn èrqiān èrbǎi (dwadzieścia dwa tysiące dwieście),
4 0504 – sì wàn líng wǔbǎi líng sì (czterdzieści tysięcy pięćset cztery),
10 0000 – shí wàn (sto tysięcy),
12 3456 – shí’èr wàn sānqiān sìbǎi wǔshi liù (sto dwadzieścia trzy tysiące czterysta pięćdziesiąt sześć),
100 0000 – bǎi wàn (milion),
404 0000 – sìbǎi líng sì wàn (cztery miliony czterdzieści tysięcy),
781 0000 – qībǎi bāshí yí wàn (siedem milionów osiemset dziesięć tysięcy),
1000 0000 – qiān wàn (dziesięć milionów),
7290 0000 – qīqiān èrbǎi jiǔshí wàn (siedemdziesiąt dwa miliony dziewięćset tysięcy),
8090 0000 – bāqiān líng jiǔshí wàn (osiemdziesiąt milionów dziewięćset tysięcy),
1 0000 0000 – yí yì, yì, wànwàn (sto milionów),
5 0000 0000 – wǔ yì (pięćset milionów),
7 0000 0000 – qí yì (siedemset milionów),
10 0000 0000 – shí yì (miliard),
100 0000 0000 – yìbǎi yì (dziesięć miliardów),
520 0000 0000 – wǔbǎi èrshí yì (pięćdziesiąt dwa miliardy),
1000 0000 0000 – yìqiān yì (sto miliardów),
3006 0000 0000 – sānqiān líng liù yì (trzysta miliardów sześćset milionów),
6345 0000 0000 – liùqiān sānbǎi sìshí wǔ yì (sześćset trzydzieści cztery miliardy pięćset milionów),
9005 3040 0000 – jiǔqiān líng wǔ yì sānqiān líng sìshí wàn (dziewięćset miliardów pięćset trzydzieści milionów czterysta tysięcy),
9300 0000 0000 – jiǔqiān sānbǎi yì (dziewięćset trzydzieści miliardów),
1 0000 0000 0000 – yí zhào, zhào, wànyì (bilion),
8 0000 0000 0000 – bá zhào (osiem bilionów).

Morfem yī zmienia wewnątrz zdania ton na 4.: yì lub 2. (przed innym tonem 4.): yí. Jest on niezbędny w liczebnikach powyżej 100. Wewnątrz liczebnika w yīshi nie ma zmiany tonu yī. Przed tonem 4. także qī i bā zmieniają ton na 2.: qí, bá. Morfem shí traci ton wewnątrz liczebnika złożonego przed morfemem oznaczającym jedności. Brak rzędu lub rzędów wewnątrz liczebników wyraża líng. Oboczna forma ‘2’, liǎng, używana jest obocznie z liczebnikiem qiān ‘1000’ i wyższymi. Jednak jeśli w liczebniku występuje kilka kolejnych dwójek, wówczas tylko pierwsza wyrażana jest przez liǎng.

Wyższymi liczebnikami są jīng (10¹⁶), gāi (10²⁰), zǐ (10²⁴), ráng (10²⁸), gōu (10³²), jiàn (10³⁶), zhēng (10⁴⁰), zài (10⁴⁴). Jeszcze wyższe liczebniki (jak jí 10⁴⁸) spotykane są tylko w dawnych dokumentach.

Systemy na bazie 20

Liczba 20 jest bazą naturalną, wywodzącą się ze sposobu liczenia na palcach obu rąk i nóg. Z tego powodu w niektórych przypadkach liczebnik 20 wywodzi się od wyrazu oznaczającego ‘człowiek’.

Najbardziej charakterystyczną cechą systemów dwudziestkowych jest sposób wyrażania nieparzystych dziesiątek. I tak, 30 wyrażane jest jako dwudziestka i dziesięć, 50 jako dwie dwudziestki i dziesięć itd. Podobnie 31 to dwudziestka i jedenaście, 32 to dwudziestka i dwanaście itd. Powyżej 99 (cztery dwudziestki i dziewiętnaście) w dzisiejszych językach tego typu zwykle występuje czysto dziesiętny sposób liczenia. Niekiedy występują tylko ślady systemu dwudziestkowego. Wszystkie języki wykazujące takie ślady zaliczono do tej grupy.

20/10

Systemy tego rodzaju są zazwyczaj nazywane dwudziestkowymi, co nie jest ścisłe, gdyż choć są oparte na bazie 20, to jednostką pomocniczą jest 10. Liczebniki 1–10 i 20 są proste, natomiast 11–19 powstają z połączenia 10 z 1–9.

Baza pomocnicza 1000

Baskijski

Jeśli w wykazie podano dwie formy, druga używana jest w północnym wariancie języka (we Francji).

0	zero
1	bat	11	hamaika, hameka			100	ehun
2	bi, biga	12	hamabi	20	hogei	200	berrehun
3	hiru, hirur	13	hamahiru, hamahirur	30	hogeitahamar	300	hirurehun
4	lau, laur	14	hamalau, hamalaur	40	berrogei	400	laurehun
5	bost, bortz	15	hamabost, hamabortz	50	berrogeitahamar	500	bostehun
6	sei	16	hamasei	60	hirurogei	600	seirehun
7	zazpi	17	hamazazpi	70	hirurogeitahamar	700	zazpiehun
8	zortzi	18	hamazortzi	80	laurogei	800	zortziehun
9	bederatzi	19	hemeretzi	90	laurogeitahamar	900	bederatziehun
10	hamar					1000	mila

Przykłady liczebników złożonych i wyższych:

21 – hogeitabat,
22 – hogeitabi,
31 – hogeitahamaika,
637 – seirehun (ta) hogeitahamazazpi,
2429 – bi mila laurehun (ta) hogeitabederatzi,
1 000 000 – miloi.

Liczebniki 11 i 19 są tworzone nieregularnie, przy czym element -ika < *-eka nie ma ustalonej etymologii, a zamiast oczekiwanego **hamabederatzi występuje hemeretzi (nieregularnie skrócone i ze zmianami fonetycznymi). Liczebniki złożone złożone są z części połączonych często przy pomocy -ta- (por. spójnik eta ‘i’).

Na uwagę zasługują dawne baskijskie miary długości, w których używano bazy trzy obok siedem (a także 5 i 12). Zastosowanie siódemki jest unikalne w skali światowej. Oto wykaz jednostek (część nosi nazwy hiszpańskie, a leuca / leuga jest w istocie nazwą galijską):

1 oin (stopa) = 0.278633 m
1 vara = 3 oin = 0.8359 m
1 paso = 5 oin = 1.393165 m
1 gizabete (toesa, estado) = 7 oin ≈ 1.95 m
1 amalauon = 2 gizabete = 14 oin ≈ 3.9 m
1 postura = 3 gizabete = 21 oin ≈ 5.851 m
1 gorapilla = 7 gizabete = 49 oin ≈ 13.653 m
1 cordel = 12 gorapilla = 84 gizabete = 588 oin ≈ 163.8362 m
1 mila baskijska = 5714 2/7 oin ≈ 1592 m
1 leuca (leuga, „duża” mila baskijska) = 3 3/7 · 1000 paso = 17 142 6/7 oin ≈ 4777 m

Uwaga: 70 mil to 400 000 stóp (oin). Długość ta odpowiada (z dużą dokładnością) 1° szerokości geograficznej (i wynosi 111.5 km): obwód Ziemi jest więc bardzo bliski wartości 144 000 000 stóp lub 25 200 mil, albo też 3400 dużych mil (por. 40 123 152 m wobec obecnie przyjmowanej średniej wartości 40 041 455 m). Ponadto 1′ długości geograficznej mierzonej w Baskonii (ok. 45° szerokości geograficznej) odpowiada około 1000 paso, a 1° długości geograficznej (tamże) to 17.5 dużej mili (≈ 83.59 km).

Dodatek

Zestawienie pomocniczych nazw liczb

język	10	12	15	20	30	40	60	80	120	144	240	1440	1728
angielski	half dozen	dozen		score		twoscore	threescore	fourscore	long hundred	gross			great gross
białoruski							kapá
czeski		tucet	mandel				kopa			veletucet
duński	deger	dusin, tylvt		snes		tømmer	skok	ol		gros	ring
fiński	tikkuri	tusina		tiu		kiihtelys				krossi
francuski		douzaine	quinzaine	vingtaine						grosse			grande grosse
hiszpański		docena	quincena	veintena						gruesa
luksemburski		Dosen					Schock			Gros
łaciński			mandala				sexagena
macedoński		duzina								gros
niderlandzki		dozijn		stijg						gros			groot gros
niemiecki	Decher	Dutzend	Mandel	Stiege	Band	Zimmer	Schock	Wall		Gros			Maß
norweski		dusin		snes			skokk	ol		gross			stort gross
polski		tuzin	mendel	sztyga		izba	kopa		wielka setka	gros		wielki tysiąc	wielki gros
portugalski		dúzia								grosa
rosyjski		djúžina								gross			mássa
słoweński		ducat								gros
szwedzki		dussin		snes, tjog			skock			gross
turecki		düzine								gross
ukraiński		djúžyna					kopá
węgierski		tucat								nagytucat
włoski		dozzina

Uwagi:

w wielu językach obok tuzina liczącego 12 sztuk istniał też duży tuzin lub tuzin piekarski liczący 13 sztuk: ang. long dozen, baker’s dozen, cz. čertův tucet, hiszp. docena larga, nider. bakkersdozijn, norw. bakerdusin, ros. čërtova djúžyna,
w cz. używany był także także půltucet ‘6’, podobnie ang. half dozen,
ang. half gross oznaczało 72,
w ang. używano także fivescore (100), sixscore (120), sevenscore (140), eightscore (160), ninescore (180) i tenscore (200),
w ang. używano także long hundred ‘120’, long gross ‘156’, long thousand ‘1200’,
niem. Mandel mogło oznaczać także 16 (tzw. mühlhäusische Mandel), i podobnie m.in. pol. mendel (tzw. chłopski),
niem. Stiege mogło oznaczać 20 lub 24,
obok niem. Band (30) używano też Bund,
niem. Zimmer mogło mieć znaczenie 40 lub 60,
niem. Großschock, Bauernschock oznaczało 64,
niem. Großhundert oznaczało 120 (podobne nazwy istniały też w innych językach),
niem. Großtausend oznaczało 1200,
niem. obok Gros pisano Groß, Gross,
niem. Grosgros używano zamiast Maß (1728).

Bibliografia

Bareja-Starzyńska A., Mejor M., 2002: Klasyczny język tybetański. Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
Dalewska-Greń H., 2002: Języki słowiańskie, PWN, Warszawa.
Dushkin R.V.: The analysis of counting system in Slovio (WWW).
Frank R.M., 1999: An Essay in European Ethnomathematics: The Social and Cultural Bases of the vara de Burgos and its Relation to the Basque Septuagesimal System, [in:] Zentralblatt für Didaktik der Mathematik, vol. 31 (April 1999), Number 2. PDF
Godziński S., 1998: Współczesny język mongolski. Wydawnictwo Akademickie Dialog, Warszawa.
Richter E., 1983: Wörterbuch Tibetisch-Deutsch, VEB Verlag Enzyklopädie Leipzig.
Sadowski R.M., 1986: W baskijskim kręgu, [W:] Kosmos i mity, str. 114–117. Agencja „Omnipress”. Warszawa.
Trask L.: Basque (WWW).
Zarečnik S.: Slovnica gornjelužiške srbščine (WWW).
Зубко Г.Б., 1980: Фула-русско-французский словарь. Русский Язык, Москва.
???: Numeralia in linguis Slavoniae (WWW).

Darmowy hosting zapewnia PRV.PL