Wersja z 2024-09-28

Grzegorz Jagodziński

Zapożyczenia w języku polskim z języka niemieckiego i dawnych języków germańskich

Lista zapożyczeń germańskich w języku polskim jest imponująca, nawet jeżeli wykluczymy z niej zapożyczenia z języka angielskiego. Część z nich została przejęta jeszcze w epoce, gdy nie istniał osobny język polski. Tego rodzaju zapożyczenia, także takie znane wyłącznie z innych języków słowiańskich, wyszczególniono w innym artykule. Tutaj natomiast zebrano wyłącznie zapożyczenia w języku polskim.

Wiele z tych zapożyczeń ma swój rodowód w innych językach (zwłaszcza w łacinie), z których przeszły do języków germańskich. Z kolei niektóre do języka polskiego trafiły za pośrednictwem innych języków, zwłaszcza czeskiego.

W wielu wypadkach nie sposób dziś rozstrzygnąć, jaka była droga danego zapożyczenia, i jego związek z językami germańskimi wypada uznać za wzbudzający wątpliwości lub wręcz nieprawdopodobny (choć dyskutowany w literaturze przedmiotu). Przedstawiona niżej lista zawiera także i tego typu przypadki, opatrzone stosownym komentarzem.

Lista zapożyczeń

Jeśli to możliwe, podana została współczesna forma niemiecka, co nie oznacza, że zapożyczenie zostało dokonane już w dobie współczesnego języka niemieckiego. Formy średnio- lub staroniemieckie podano wówczas, gdy dziś w niemieckim brak ich kontynuantów lub gdy zaszły znaczniejsze zmiany fonetyczne.

A

aalen

abcas

abcug

abdach

abdank

abdankować

abdruk

abecadło

abfal

abiturient

ablegier

abonent

abrewiatura

abrychtmaszyna > strugarka

abrys

absmak

absolutorium

absolutyzować

absolwent

abstrahować

abstrakcjonizm

abstynent

abszach

abszlus (ukończenie)

abszlus

abszmak

abszminka

absznit > odrzynek (deski)

absztych

absztychować

absztyfikant ‘zalotnik, podrywacz’, pochodzenie niejasne, ale może mieć związek z niem. absteifen ‘usztywniać’

abszyt (zwolnienie, pożegnanie)

abszyt

abślag

abślak

achtel

achtentel

achterluk

adamsyt

adaptator

adelborst

adept

adidas

adiunkt

adiustować

adiutant

administracja

admirał

Adolf

adresat

adrych

adular

adwokat

aerosol

aerozol

afera

aforystyka

afrykata

agat

agent

agentura

agitator

aglutynina

agogika

ajerkoniak

akacja

akademik

akcept

akcesorium

akcja

akcjonariusz

akcydencja

akcyza

aklamacja

akompaniament

akordeon

akselbant

aksjomatyka

akt

akurat

akustyk

alasz

alba

Albrecht

Albrycht

alchemia

alergia

algrafia

Alicja

alimenty

alkierz

Alojzy

alpaka

alrauna

alternat

aluwium

Alzacja

ałun

ambiwalencja

ambiwalentny

ambligonit

amidol

amisz

amortyzacja

ancajgować (anzeigen)

andrut

aneks

anektować

anglista

anglistyka

angostura

animozja

ankier

Anschluss

anszlus

antaba

antropozofia

antykwariat

anunk (Begriff < Ahnung)

anyż

aparatura

apatyt

aplanat

aplikant

aplikatura

aplit

apologeta

apretura

archetyp

architektura

archiwalium

archiwalny

archiwariusz

archiwistyka

archiwolta

areał

areometr

aresztant

arfa

argon

arkusz

armatura

Arndt

arsenał – das Arsenal

aryl

aryston

asenizacja

asenterunek

askorbinowy

asocjować

aspiryna

astenia

astrych

asygnata

asystencja

ateista

atentat

atest

atestować

atrakcja

audion

Augsburg

aukcjonariusz

auksyna

aula

Auschwitz

Auschwitz-Birkenau

Austria

auszpik

auto

autohandel

autohaus

automat

autor

autorytatywny

autorytet ← niem. die Autorität ← łac. auctōritās, acc. auctōritātem

autyzm

awiatyka

B

babsztyl

bacha (Ersatzwörter: strumyk, potok, ruczaj)

bacha (strumyk)

Bachmann

bad

Badenia-Wirtembergia

badera (łazienka)

bagier

baja

bajbot

bajgiel

bajtlować

bak

baka

bakać

bakbort

bakburta

baki/baczki – die Backen (policzki)

baki

bakier

baksztag

bal ‘bela, paka’ ← niderl. baal, niem. der Ballen

bal ‘kloc’, derywowane wstecznie od spol. balk, balek ← dniem. balk ‘belka’ (niem. der Balken)

bal

balast

baldrian

baleron ← niem. dial. die Ballenrolle, od der Ballen ‘zwój, brzusiec’, die Rolle ‘wałek’

baleron

bambetle

bambus

bana (kolej, tor)

banda ← niem. die Bande ← fr. bande ← wł. banda ‘oddział wojska z własnym sztandarem’ ← zach.-germ. *banda, por. goc. bandwa ‘chorągiew, znak’ < PG *bandwō ‘znak’ < *ba-nwō (od IE rdzenia *bʱə- ‘mówić’)

banda

banderia

bandyta

banhof (dworzec kolejowy)

bank

bankier

banknot

bant

banta

barchan

bardon

bark ‘statek’ ← niem. die Bark ← łac. barca

Barlinek

baronat

barta

barwa – Farbe (mittelhochdeutsch „varwe“)

barwa (Farbe) auf das Althochdeutsche zurück, kam ins Polnische aber möglicherweise durch Vermittlung des Tschechischen

barwa od staroniem. barve (nowoniem. Farbe)

barwa

barwena

barwinek

baryczny

basarunek

basetla

bastard

bauer

Baumfeld

bawełna – Baumwolle

bawełna (Baumwolle)

bawełna od Baumwolle

bawełna

bazylia

bażant

beczka < ahd. *buttia

beczka < PS *bъčьka od *bъči, D *bъčьve ← stbaw. *butše, por. niem. die Bütte (< zach.-germ. *buttja) i der Bottich ← łac. buttis ‘beczka’, starsze būtis, może z germ. *buttja, skontaminowane z łac. apothēca ‘magazyn, piwnica na wino’

beczka (Fass)

beczka

bednarz

Beethoven

bejca

bejcować

bela ‘zwój tkaniny, miara ilości papieru równa 10 ryzom’ ← niem. dial. die Bäle ← ang. bale

beletrysta

beletrystyka

belfer ‘nauczyciel’ ← jidysz ‘pomocnik nauczyciela’ ← niem. behelfen ‘dopomóc’

belfer

belka (Balken)

belka ← niem. dial. sg. der Balk, pl. die Bälke, por. niem. lit. der Balken

belka

beneficjant

beneficjent

benzol

benzyna

Bergman

berlacz

Berliner

berło

bermyca

bernikla

Berno

besserwisser

bet ‘becik’ ← niem. das Bett ‘łóżko’

bet

Bethke

bety ‘pościel’ ← niem. das Bett ‘łóżko’

Beyer

beza

bękart ← niem. der Bankert < der Bankhart

bękart

Biały Bór

bibrety

biceps

biedermeier

bieżący

biga

bigiel

bigos – der Beguss (zalewanie wodą)

bigos (Sauerkraut mit Fleischstücken)

bigos ← niem., może od begossen ‘oblany’ (mniej prawdopodobnie od das Blei ‘ołów’ oraz der Guss ‘odlew, odlewanie’)

bigos

bigować

biliard

Billert

binda

binduga

biocenoza

biodynamika

birofil

birofilia

biskup < ahd. biskouf

biskup

Biskupiec

Biskupów

Bisztynek

Bitner

biusthalter

biustonosz

bizmut

bizon

blacha – Blech

blacha – das Blech

blacha ← niem. das Blech

blacha od Blech

blacha

blachmal

Blajer

blajgiel

blamaż

blamować

blankiet

blat – Blatt, Platte

blat ← niem. das Blatt ‘liść, arkusz, kartka, blat stołu’

blat od Blatt (kartka)

blat

Blech

blejer

blejtram

blejwas

blenda

blich

blichować

blickrieg

blik

blitzkrieg (ze znaczeniem wojna błyskawiczna)

blitzkrieg

blok ‘bryła; dom wielorodzinny; krążek; notes; blokowanie’ ← niem. der Block (w każdym ze znaczeń)

blok

blokada (fr.)

blokada

blokhauz

Blumental

bławat

bławy

błękit ← śgn blankhīt, od niem. blank ‘lśniący, połyskujący, błyszczący, czysty, obnażony, biały (o broni)’

błękitny

błysk, możliwa kontaminacja niem. der Blitz ‘błysk, błyskawica’ i spol. łysk (por. łyska, połyskiwać)

Bobrowniki

bochenek

boczek

bodmeria

Bogatynia

bogobojny

boja

bokobrody

bolec ← niem. der Bolzen ‘strzała, trzpień, czop, kołek, bolec’

bolec od Bolzen

bolec

bombardować

Bonar

bor ‘wiertło’ ← niem. Bohr- ‘wiertniczy’, der Bohrer ‘wiertło’

borgować

bormaszyna

bornit (minerał; J. v. Born – austriacki mineralog XVIII w.)

borować ← niem. bohren

borować

bosak ← niem. der Bootshaken

bosman (Bootsmann)

bosman ← niem. der Bootsmann

bosman

brak ‘usterka, wyrób z usterką’ (znaczenie ‘nieobecność, niedostatek’ rozwinęło się już w polskim) ← niem. der Brack

brakować ← śgn bracken ‘przebierać, wysortowywać’

brakuje książka (Rektion)

Brandstaetter

Braun

Braunek

braunsztyn ‘dwutlenek manganu, MnO₂’ ← niem. der Braunstein, dosł. ‘brunatny kamień’

brecha

breja – der Brei (papka, kleik)

breja ‘gęsta, półpłynna masa, papka’ (pierw. bryja) ← śgn brīe, niem. der Brei

breja ‘zupa’ (zwł. w obozie, więzieniu; pierw. bryja) ← niem. die Brühe ‘rosół; brzeczka’

breja od Brei

breja

Brema

brew (Augenbraue)

brok

Broll

browar

brud (Schmutz)

bruderszaft ← niem. die Bruderschaft, die Brüderschaft ‘braterstwo’

bruderszaft

bruk ← niem. die Brücke ‘most’, śdn. brugge ‘most, ulica’

bruk

brukiew ← niem. die Wrucke, die Wruke (pierwotnie znane tylko z dialektów północno-wschodnich, z niejasną etymologią), skontaminowane z PS *brosky ‘brukiew’ (stpol. broskiew, także błędnie brzoskiew) ← łac. brassica ‘kapusta’

brunatna koszula

brunatny

Brunszwik

brustasza

bryftreger (listonosz)

bryja, zob. ↑ breja

bryk ‘skrót, streszczenie, np. lektury’ ← niem. die Brücke, skrót od die Eselsbrücke ‘ośli most’

bryk

Bryk

bryka ‘wóz’ ← niem. die Brücke ‘most’, tu: ‘pomost na kołach’

bryka

brykiet

bryle ‘okulary’ ← niem. (l.p.) die Brille

bryle

brytfanna – Bratpfanne

brytfanna – die Bratpfanne (patelnia)

brytfanna (Bratpfanne)

brytfanna ← niem. die Bratpfanne ‘panew do pieczenia’, może skontaminowane z die breite Pfanne ‘szeroka patelnia, szeroka panew’

brytfanna od Bratpfanne (ze znaczeniem patelnia)

brytfanna

bryza ← niem. die Brise ← fr. brise (pol. może bezpośrednio z francuskiego)

bubek ‘mężczyzna mało warty, mający wygórowane mniemanie o sobie’ ← niem. der Bube ‘chłopak’

bubel

buc

buchalter (dziś głównie buchalteria) ← niem. der Buchhalter ‘księgowy’

buchalter

buchta

buda ← niem. die Bude

buda

budować (bauen)

budować (bauen)

budować ← śgn büden lub derywowane bezpośrednio od buda

budować od średnio-wysoko niem. büden

budować

budynek ← śgn büding, z wpływem buda

budynek

Buga

bukmacher ← ang. bookmaker skontaminowane z niem. der Buchmacher

bukować ‘odbywać okres godów, o jeleniach itp.’ ← niem. bocken

bukować

buksować

bukszpan ← niem. dial. der Buchsspan ‘drewno bukszpanu’ (od der Span ‘wiór, drzazga’)

bukszpan

bukszpryt

bulwa

bulwar

bumelant ← niem. der Bummelant

bumelant

bumelować – bummeln

bumelować ← niem. bummeln ‘bumelować, wałęsać się, wałkonić się, łazikować; guzdrać się’

bumelować

bunkier ← niem. der Bunker, pierwotnie ‘zbiornik na paliwo lub materiał sypki’, ‘więzienna cela piwniczna’, skąd znaczenie militarne, także w niem.

bunkier

Bunsch

bunt ← niem. der Bund ‘związek, przymierze, konfederacja’

bunt

burgrabia ← niem. der Burggraf ‘namiestnik starosty w danym mieście’

burgrabia

burmistrz – der Bürgermeister

burmistrz ← śgn. burgmīster, por. niem. der Bürgermeister

burmistrz od Bürgermeister

burmistrz

bursztyn – der Bernstein

bursztyn ← niem. der Bernstein ← śdn. bernstēn (por. niem. brennen ‘płonąć’, der Stein ‘kamień’), lub od śdn. born ‘źródło’ (por. niem. der Brunnen)

burta

busz

butersznyt

butla ← niem. dial. die Buttel ← fr. bouteille < łac. butticula

butla

butterbrot (przez ros.)

być w posiadaniu (im Besitz(e) sein)

być w posiadaniu

być w stanie imstande sein

Bytnar

C

cal

całun

capstrzyk

cebrzyk

cebula

cech

cecha

cechmistrz

cegła – der Ziegel

cegła – Ziegel

cegła (Ziegel)

cegła ← niem. der Ziegel < zach.-germ. *tigulā, *tēgulā ← łac. tēgula

cegła od Ziegel

cegła

cekhauz

cel – das Ziel

cel – Ziel

cel (Ziel)

cel (Ziel)

cel od Ziel

cel

cela – Zelle

cela (Zelle)

cela od Zelle

cela

celny/celnie (treffsicher)

celować (zielen)

celta

cement

centra (Vorlage)

cepelin

ceregiele

cerkiew

cerować

certa

certolić

certyfikat

cetnar

cęgi

chalcedon

charakterystyczny

chata – Hütte

chemiczny

chemikalia

chinon

Chiny

chleb od Laib (bochenek)

chochla

choreografia

chórmistrz

chryja

chrystianizować

chryzantema

chrzest < ahd. christ

chrzest

chrześcijanin

chutor

chwila < ahd./as. hwila

chwila

cieszyć się na coś

cieśnina

cięgło

ciuch

ciupas

cło

coach

cofać

cofnąć

comber

cudzy

cug (w kominie) od Zug (ze znaczeniem ciągnięcie)

cug

cugiel

cugle od Zügel

cukier – der Zucker

cukier – Zucker

cukier (Zucker)

cukier od Zucker

cukier

Cukierman

cuma

cwajer

cwancygier

cwel

cwibak

cyferblat – Zifferblatt

cyferblat

Cygan

cygareta

cyklina

cylinder

cyna

cynek

cynfolia

cyngiel

cynia (roślina z astrowatych; J.G. Zinn – niem. botanik XVIII w.)

cynk

cynober

cypel

cyranka

cyrkiel (krążydlo)

cyrkiel

cyrkulacja

cyrkuł

cysta

cytat

cytra

cytrus

cytryna – Zitrone

cytwar

cywil

cywilizować

czarnowidz

czasokres (Zeitabschnitt)

czasopismo kalka (Zeitschrift)

czasopismo

czasownik

Człuchów

czym Pan jest z zawodu? (dzisiaj: kim Pan jest z zawodu) was sind Sie von Beruf? (por. ang. what is your profession)

czynię pana uważnym (ich mache Sie aufmerksam...)

czynsz

ćwiczyć

ćwiek

ćwik

ćwok

D

dach – Dach

dach – das Dach

dach od Dach

dach

dać dupy

dawać dupy

debata

dedeery od DDR (Deutsche Demokratische Republik) (z polskim odpowiednikiem NRD (Niemiecka Republika Demokratyczna))

dederon ‘poliamidowa tkanina syntetyczna do szycia fartuchów, pierwotnie wytwarzana w NRD’ ← niem. DDR, Deutsche Demokratische Republik ‘NRD, Niemiecka Republika Demokratyczna’

deformacja

degenerować

degradować

degustować

dek

dekarz

dekel lub dekiel od Deckel

dekiel – Deckel

dekiel

dekor

dekoratywny

dekować

delikates

delikatesy

demonstrant

deportacja

deportować

deprecjacja

destabilizować

desygnat

detalista

dewaluować

dewizy

dewocjonalia

dewolucja

dezyderat

dialekt

diament

diesel

Dietrich

dinks

dirlewangerowiec

diuna

doberman

Dobrzyń

docent

doktorat

dolar

Dolna Saksonia

domena

dorożka

Dorpat

dorsz

dostawa

doszło do… (niem. es kam zu...)

drab

dramatyzować

dratwa

drelich

Dressler

drezlować

Drezno

Drost

druk

drukarz – der Drucker

drukować – drucken, drücken

drukować – drucken

drukować od drucken i drücken

drukować od drucken

drukować

drumla

drut – Draht

drut (Draht)

drut od Draht

drut

dryl

drylować

dubelt

dubiel

dublet

duet

dulka

dunder

dur

durszlak

Düsseldorf

duszpasterz

dyby

dychotomia

dygnitarz

dykta

dyktat

dyl

dyletant

dynamizować

dynamo

Dyneburg

dyngus – dingus (oszacowanie, obdarowanie jajkiem, wędzonką)

dynks

dyrektor

dyrygent

dyrygować

dyskonto

dyskutant

dysponent

dysputa

dysza

dyszel od Deichsel

działalność

dzięki

dziękować < ahd. dankon

dziękować

dziwoląg

-e (anse, romanse)

E

echo

efemeryczny

Effenberger

Egloff

egzekutywa

egzekwować

Ehlert

Einstein

Ekiert

eksmisja

ekspedient

ekspert

eksperymentować

eksplicytny

eksplodować

eksponat

eksponować

eksport

eksportować

ekspres

ekstracug

ekstremalny

ekumeniczny

ekumenizm

ekwiwalent

elaborat

Elbląg

elektryka

elf

elita

elitarny

Eliza

emalia

emancypować

emeryt

emigrant

emitować

emocjonalny

empora

encyklika

Ernest

erodować

erotyczny

erotyka

erzac od Ersatz (ze znaczeniami substytut; zamiennik)

erzac

esesman

ester

etat

eternit

etymologia ludowa

ewidencja

F

fach – Fach

fach od Fach (ze znaczeniem specjalizacja)

fach od Fach

fach

fachman

fagas

fajdać

fajera

fajerka

fajerwerk – Feuerwerk

fajerwerk (glänzende Szenen, eine große Menge spektakulärer Aktionen; Feuerwerk)

fajerwerk od Feuerwerk

fajerwerk

fajfer

Fajfer

fajfus

fajka (Pfeiffe)

fajka

fajnie – fein (drobny, doskonały)

fajnie – fein, toll (Adv.)

fajnie od fein! (ze znaczeniami bardzo dobrze!)

fajny

fajrant – Feierabend

fajrant (Feierabend)

fajrant od Feierabend (ze znaczeniem koniec pracy)

fajrant

faktura

fakultet: dt. -(i)tät, poln. -(y)tet

fakultet

fala

falc

falset

fałda – Falte

fałda (Falte)

fałda od Falte

fałsz – falsch, Lüge

fałsz – falsch

fałsz od falsch (ze znaczeniem źle)

fałsz od falsch

fałsz

fałszować

familok

fanga

fant

fantastyka

faramuszka

farba – die Farbe

farba – Farbe (Flüssigkeit)

farba (Farbe)

farba od Farbe

farba

farbiarz – der Färber

farfocel

farmaceuta

fart

fartuch (Schürze) auf das mhd. vortuoch

fartuch (Schürze)

fartuch (zapaska)

fartuch

fasa

faskula

fasować

fastrygować

faszerować

faszyna

fater

faworyt

fechtować

fechtunek

fedrować

felczer

feldmarszałek

feler

felga – Felge

felga (Felge)

felga od Felge

felga

felować (brakować)

fen

ferajna od Verein (ze znaczeniem stowarzyszenie)

ferajna

ferklajdunk

ferlezować (verlesen, vorlesen)

ferszalunek

ferwalter (zarządca)

fest

festunek (twierdza)

festunek

feudał

fidel

fidrygałka

Fiedler

fifka

figa

figiel

filar (Stütze, starker Spieler in einer Mannschaft) (łac.)

filar (Pfeiler)

filc – Filz

filc od Filz

filc

filharmonia

filister

finalizować

fiolet

fiołek

firanka (Fenstervorhang)

firanka

fircyk

firka

fisharmonia

fiszbin

Fiszer

Fiszerowa

flaga (niderl.)  zurück – durch das Deutsche vermittelt wurden Flagge

flaga

flak

flanca

flancować

flanka (Flanke)

flanka (fr.)

flanka od Flanke (ze znaczeniami bok, strona zewnętrzna)

flanka

flasza

flaszka – die Flasche (butelka)

flaszka – Flasche (ugs.)

flaszka (Flasche)

flaszka od Flasche (ze znaczeniem butelka)

flaszka

flauta – Flaute

flauta (Flaute)

flauta od Flaute (wyciszenie, osłabienie)

flauta

flejtuch

flek

fleksja

flet

flinta

flis, flisak od Floß (ze znaczeniem tratwa)

flis

flizelina

floem

floret

fluktuować

Fogel

Fogiel

folga

folgować

folia

folksdojcz

folkslista

folkslista

folwark – Vorwerk

fordanser

formant

format

formierz

fornal

fornir

forpoczta

Forster

forszlag (wniosek)

forsztelować

forszus (zaliczka)

fortel (schlaue, geschickte Maßnahme, Trick)

fortel

fory (Vorgabe, Vorteil)

fory

foryś

forzac

fotel

fotosynteza

fracht od Fracht (ze znaczeniem towar transportowany) (przykład fracht kolejowy, fracht kołowy)

fracht

fragmentaryczny

frajda – Freude

frajda (Freude)

frajda od Freude (ze znaczeniem radość)

frajda

frajer – Freier

frajer od Freier (ze znaczeniem klient prostytutki)

frajer

framuga

franca

Francuz

frankfurterka

frant

frasować

frechowny

fretka

Freud

frędzel

frustrować

Fryburg

fryc

Frydberg

Fryderyk

fryz

fryzjer – Frisör

fryzura

fucha

fuga – Fuge (Zwischenraum)

fuga (Fuge)

fuga ‘zaprawa do wypełniania szczelin między płytkami’ ← niem. die Fuge (pol. fuga i równolegle niem. die Fuge ‘utwór muzyczny’ ← łac. fuga ‘ucieczka’)

fuga od Fuge

fuga

fuks (Glück, Glücksfall)

fuks

fuksja (gatunek krzewu; L. Fuchs – niem. botanik XVI w.)

fungować

funkcjonariusz

funkcjonować

funt

fura

furman – Kutscher(in) (von „Fuhrmann“)

furman od Fuhrmann

furman

furmanka od Fuhrmann (ze znaczeniem konny)

furmanka

furta

furtka od Furt (ze znaczeniem bardzo płytkie miejsce w rzece, przez które można przejechać wozem lub przejść pieszo)

furtka

fusy

fuszer

futerał – Futteral

futerał od Futteral

futerał

futro (Pelzmantel)

futro

futrować

futryna

futurystyczny

fuzel

fuzja

fyrtel

G

gadzinówka

gaić (sądy, znaczenie pod wpływem niem.)

galareta

galas

galenit

galop

gałgan (Lumpen)

gałgan

ganc egal

ganc pomada

ganc egal – ganz egal

ganek – Gang, Stollen

ganek (Veranda)

ganek od Gang (ze znaczeniem korytarz)

ganek

ganz egal

gara

garbarz

garbować – gerben

garkuchnia

garnirunek

garnizon

garować

gastarbajter

gastarbeiter

gatunek

gaz – Gas

gazrurka

gaża

gbur

gen

Generalne Gubernatorstwo

generał

genom

geognozja

gerbera (T. Gerber – niem. lekarz XVIII w.)

gestapo

Gestapo

geszefciarz od Geschäft (ze znaczeniem interes)

geszeft – Geschäft (Verhandlung)

geszeft od Geschäft (ze znaczeniem interes)

geszeft od Geschäft

geszeft

gichać

giełda

giemza

Gierlach

Gierzwałd

Gietrzwałd

Giewont

gildia

Giller

gilza

gimnazjum

Gintowt

gisernia

git

giwera

Giza

gizelka

glaca

glajchszaltować

glajchszaltowanie od gleichschalten (ze znaczeniami ujednolicać (dosł.) podłączać pod to samo)

glanc

glans

glansować

glazura

glejt

gliwajn

glut

głosować

Głuchoniemcy

gmach

gmin

gmina – die Gemeinde

gmina – Gemeinde

gmina (Gemeinde)

gmina (Gemeinde)

gmina od Gemeinde

gmina

gnejs

gnu

gnyk

gobelin

Goc

golf

Golfsztrom

gont

Görlitz

Gorzów Wielkopolski

Gottlieb

grabarz

graca

gradacja od Grad (ze znaczeniem stopień)

graf

grafik

grajcar

granat

granit

granulat

grat – Gerät

grat od Gerät (ze znaczeniem urządzenie)

grat

grawerować

grawerunek

Graz

Greger

Greta

grępel

gręplować

grindwal

Grosman

Grossmann

grosz

grubianin

gruby – grob, dick

gruby od grob (ze znaczeniami niewygładzony, nieociosany, duży)

grunt – der Grund

grunt – Grund, Boden

grunt od Grund

grunt

Grunwald

grupa (fr.)

gryf

Gryfice

Gryfino

grynszpan

gryps

gulden

guma

gumilaka

Gut

gwałt – Gewalt

gwałt od Gewalt (ze znaczeniami przemoc; siła)

gwałt

gwarant

gwarantować

gwint – das Gewinde

gwint – Gewinde

gwint od Gewinde

gwint

gzyms

H

Haas

habilitacja

haf

haft

haftować – heften, sticken

haftować od heften (ze znaczeniami spinać, przyczepiać)

hajcować

hajlować od Heil! (ze znaczeniem [niech będzie ci] cześć!)

hajlować

hajs

hajstra

hak – der Haken

hak – Haken

hak (kruk, kruczek usw., zaczepnik)

hak od Haken

hak

hala – Halle

hala

halabarda

halba

halerz

hals

halsować

halsztuk

hałda (Halde)

hałda

Hamburg

hamburger (przez ang.)

hamować (hemmen)

hamować

hamulec od Hemmholz

hamulec

handel – der Handel

handel – Handel

handel od Handel

handel

handlarz

handlować

handryczyć

handszpak

Hanower

hantel

hantle

hanys

hanza

Hanza

harap

harcap

harcerz

harfa

harmonika

harmonogram

harować

harpun

hart (Kraft, Stärke)

hart

hartować, zahartować od hart (ze znaczeniem twardy) i härten (ze znaczeniem hartować)

hartować

Haubica od Haubitzen

haubica

hawiarz

hebel – Hobel

hebel od Hebel

hebel

heca od hetzen (ze znaczeniem natarczywie ponaglać, napierać)

heca

Hegel

Heidelberg

heksa

heksenszus

helmut

Helwing

hełm

Hennig

herb

herc

Hernes

heroina

herszt – herrschen (rządzić)

herszt

hetman (Feldherr)

hetman

Hibner

hipoteka

Hirsz

Hitler

hitlerowski, hitlerowiec od Adolf Hitler

hochsztapler

Hoffmann

Hofman

hol

holajza > piesznia

Holender

Holenderka

holenderski

holować – schleppen (von „holen“)

holować od holen (ze znaczeniami przynieść, przyprowadzić)

holować

hołd

horda (Horde)

horda od Horde (ze znaczeniem przemieszczająca się dzika banda ludzi lub zwierząt)

Hoser

hrabia

huba

huf

hufnal

humor

humoreska

huncwot – Hundsfott

hurrapatriotyzm

hurt

huta – Hütte (Industrieanlage)

huta (Hütte)

huta od Hütte (ze znaczeniami hata; huta)

huta

hycel

I

iberszus (nadwyżka)

Ida

ignorować

III Rzesza

iloraz inteligencji

imbecyl

immoralizm

immunitet dt. -(i)tät, poln. -(y)tet

immunitet

implantować

impregnować

improwizacja

inaugurować

indoeuropeistyka

indoktrynować

infekcja

infiltrować

inicjatywa

inkasować (kassieren) (wł.)

inkasować

inkubować

inserat

intarsja

interaktywny

InterCity

interes

interesant

intryga

intrygant

intubować

inwentaryzacja

inwestycja

ircha

J

Jadwiga

jak ci idzie

jaka (kurtka)

jaki kolor ma

jałmużna

japa

jarmark – der Jahrmarkt

jarmark – Jahrmarkt

jarmark od Jahrmarkt (ze znaczeniem doroczny jarmark)

jarmark od Jahrmarkt

jarmark

jarmuż

jastrych

jedwab

jedwabny szlak

Jedwabny Szlak

Jeger

jegier

Jelenia Góra

jenot

językoznawstwo

jidysz

jo od Ja (ze znaczeniem tak) (powszechne w gwarach Warmii, Mazur, Kujaw i Pomorza)

jo

jodłować

jol

jola

jubiler

judaistyka

jupica

jupiter

jurgielt

justować

K

kabaret

kabel – das Kabel

kabel – Kabel

kabel od Kabel

kabel

kabina (fr.)

kac – der Katzenjammer

kac – Katzenjammer, Kater (Unwohlsein)

kac od Katzenjammer (kocie miauczenie)

kacenjamer

kacerz

kacet

kacyk

kafar

kafel

Kafka

kajuta – Kajüte

kajuta (Kajüte)

kajuta od Kajüte

kajuta

kajzer

kajzerka – die Kaisersemmel (bułka „cesarska”)

kajzerka

kakadu

kaliber

kaloryfer

kałdun

kamasz

kamerdyner od Kammerdiener

kamerdyner

kamerjunkier = młodszy szambelan (przez ros.)

kamgarn

kamrat (przez cz.) – od niem. Kamerad

kamrat

kancelista

kanclerz – der Kanzler

kanclerz – Kanzler

kanclerz (przez niem.)

kanclerz od Kanzler

kandydować

kanister od Kanister

kanister

kanka (Kanne)

kanka od Kanne

kant – Kante

kant od Kante (ze znaczeniem róg [np. u stołu])

kant

Kant

kantor (przez niem.)

kantor

kapela

kapelmistrz

kaperować (niderl.) (einen Spieler mit unsauberen Mitteln anwerben, locken) kapern

kapilara

kapitalista

kapłan

kapłon

kapo

kapować

kapsel – Kapsel

kapsel od Kapsel

kapsel

kapuca

kaput

kapuza

kar

kara

karawan

karb – Kerbe

karbować

kariera (przez niem.)

karkołomny

karner

Karol

karp

karta – Karte, Ausweis

karta

kartacz

kartauna

kartel

kartofel – die Kartoffel

kartofel – Kartoffel (ugs.)

kartofel (ziemniak, perka)

kartofel od Kartoffel (dalej też kartoflany)

kartofel

kartoteka

karzeł (Zwerg)

karzeł

kasa – die Kasse

kasa – Kasse

kasa (Kasse)

kasa od Kasse

kasarnia

kaseta

katarynka

kataster

katecheta

katecheza

kausza

kazarma

keja

kejter

keks

kelner – der Kellner

kelner – Kellner

kelner od Kellner

kelner

kenkarta

kibel od Kübel (ze znaczeniem drewniane wiadro) (→ kubeł)

kibel

kibic (Sportfan, Sportanhänger, Kiebitz)

kibic

kibicować (Fan einer Mannschaft, eines Sportlers sein; anspornen, anfeuern)

kicz – Kitsch

kicz od Kitsch

kicz

kić (Kittchen)

kić

kielich – Kelch

kielich od Kelch

kielich

kielimka

kielnia – die Kelle

kielnia – Kelle

kielnia (Kelle)

kielnia od Kelle

kielnia

kiep

kierat

kiermasz – die Kir­mes

kiermasz – Kirmes, Markt

kiermasz od Kirmesse

kiermasz

kierować (leiten, steuern)

kierować

kierunek od kehren (ze znaczeniem w staroniem. ruszać się)

kierunek

Kieżmark (Słowacja, słc. Kežmarok, niem. Käsmark)

Kieżmark

kiks (Fehlstoß, fehlerhafter Ballstoß, verfehlter Stoß)

kiksować (einen Fehlstoß/Fehlschuss ausführen)

kil

Kilian

kilo (zamiast kilogram)

kilof (Keilhaue)

kilof

kim Pan jest z zawodu? (wcześniej: czym Pan jest z zawodu) was sind Sie von Beruf? (por. ang. what is your profession)

kinderbal

kinderniespodzianka (złożenie hybrydowe)

kindersztuba ‘kultura osobista, wychowanie wyniesione z domu’ ← niem. die Kinderstube

kindersztuba

kindybał

kino – das Kino

kino – Kino

kino od Kino

kino

kiper

kipnąć

kir

Kircholm

kirkut

kirys

kisz

kit – der Kitt

kit – Kitt

kit od Kitt

kit

kitel

klabzdra

klajster

klamka

klamot

klamra od Klammer

klamra

klapa (Pleite, Misserfolg, klare Niederlage)

klapa (schwere Niederlage)

klapa

klaps

Klar

Klarenbach

klarnet

klarować od klar (ze znaczeniami wyraźny, jasny)

klarować

klasycyzm

klasyk

klasyka

klasztor (Kloster)

klasztor

klawiatura

klawikord

Klawiter

klej – Kleber

klej od Kleber

klejnot – Kleinod

klejnot od Kleinod

klejnot

kleks – Klecks

kleks od Klecks

kleks

klinga

klinika (przez niem.)

klinkier

klisza (przez niem.)

kliwer

kloc

klops

klosz (glockenförmiger Frauenrock)

klozet

klub (przez niem.)

Kluczbork

klupa

kluska

kluski

knaga

knajpa – die Kneipe

knajpa – Kneipe

knajpa (Kneipe)

knajpa od Kneipe

knajpa

knebel

knecht

knedel od Knödel

knedel

knieć

knot

knyp

knypek

knypel

kobieta

kobold

koc

Koch

kocher

kocie łby

kociokwik

kofeina

kogel-mogel

koja

kojo

kokos

koks (Dopingmittel)

koks

koksować się (Doping einnehmen, sich dopen)

kolaborować

kolba

Kolbe

kolega

kolej żelazna

kolekta

kolokwium

Kolonia

kolonizować

koloryt

kołnierz (Kragen)

kołnierz

komando

kombi ← niem. der Kombi, skrót od der Kombinationswagen ‘samochód osobowo-towarowy’

kombi

kombinat

komin – der Kamin

komin – Kamin

komin od Kamin

komin

komisariat (przez niem.)

komisariat

komitet

komoda – die Kommode

kompan

kompania

kompas (przez niem.)

kompetencja

kompromitować

komtur

komturia

komunikat (przez niem.)

komunikat

koncentrować

koncept

koncern

koncert (przez niem.)

kondolencje

kondominium

konew

konferencja

konfident

konfrontować

konkurent (przez niem.)

Konrad

konserwatyzm

konsolidacja

konstruować (przez niem.)

konsument

konsystencja

konszachty

kontakt

kontestować

konto

kontrabas

kontrahent

kontroler

kontur

kontyngent

konwertyta

konwisarz

koordynator

koordynować

Kopel

korba (Kurbel)

korba

kordelas

korek

korelować

korepetycja

korkociąg (Korkenzieher)

kort

korumpować

koszt

kosztować (kosten)

kosztować

kościół < ahd. kastel

kościół (Kirche) < tschech. kostel < ahd. kastel < lat. castellum (ibd.: 43)

kościół

kozioł

krab

krach od Krach

krach

krajcar

krajobraz, kalka niem. die Landschaft

krajobraz

kram od Kram (np. Jaki Pan, taki kram.)

kram

kran

kraniec

kreatura

Kreczmar

kreda

Krefft

Kremer

kres

kręgiel

kręgle (Kegelsport)

krępować (fesseln, einschränken, einengen, wahrsch. < mundartl. krampen 'zusammenbinden, mit einem Haken verschließen')

krępować

krnąbrny

krochmal

kroksztyn

Kronsztad

król (König)

król

Królewiec

królik

kruchta

kruż

krużganek (Kreuzgang)

krużganek

kryminał

krystalizować

kryształ

krytycyzm

kryza

krzyżmo

krzyżulec

ksiądz < ahd. kuning

ksiądz (Priester)

ksylem

kształt – Gestalt

kształt od Gestalt (ze znaczeniami forma, wygląd; postać)

kształt

kubeł – Kübel

kubeł od Kübel (drewniane wiadro) (→ kibel)

kubeł

kubrak

kuchmistrz

kuchnia (Küche)

kuchnia

kuczer

kufel

kufer

kuglarz

kuglować

kuguar

kukać

kula – Kugel

kula (Kugel)

kula 1

kula 2

kula od Kugel

kula

kulminacja

kulturkampf

kulturystyka

kumpel – Kumpel

kumpel od Kumpel (ze znaczeniem górnik) (dalej też kumplować się, kumpelski)

kumpel

kumulować

kunda

Kunegunda

kunstwerk (dzieło, utwór sztuki, dzieło sztuczne)

kunszt – Kunst

kunszt (Kunst, Meisterschaft)

kunszt od Kunst (ze znaczeniem sztuka)

kunszt

kupler

kuplować

kupować < kaufon

Kurc

kurdupel

Kurlandia

kurort – Kurort

kurort od Kurort

kurort

kurtaksa

kurtka

kuśnierz – Kürschner

kuśnierz od Kürschner

kuśnierz

kuta

kuter

kwadrant

kwant

kwarc

kwatera

kwatermistrz

kwef

kwintesencja

kwit

L

laba

laczek

lada – der Laden (sklep)

lada – Ladentisch

lada od Laden (ze znaczeniem sklep)

lada

lafirynda

lagier

lajkonik

lajsnąć

lak

lakier

lakierować

lakmus

Lam

lama

lampa

lampart

lamus od Lehmhaus

lamus

lanca

land (jednostka administracyjna w Niemczech) ← niem. das Land

land

Landau

landkarta (krajorys)

lando

landszaft (krajobraz)

landszaft ← niem. die Landschaft ‘krajobraz’

landszaft od Landschaft (ze znaczeniem krajobraz)

landszaft

landszafta

Lange

lapidarny

laserunek

lasować

lasza

latarnia

latryna

laubzega

laufer

lautal (stop aluminium z miedzią; Lauta – miasto w Niemczech)

laweta

lawina

lawirować

lazur

ląd – Land

ląd od Land (ze znaczeniami ziemia, kraj)

ląd

legitymacja

legitymować

legwan

leitmotyw, też leitmotiv od niem. Leitmotiv, za pośrednictwem jęz. angielskiego (ze znaczeniem myśl wiodąca, motyw przewodni)

lejba

lejbgwardia (przez ros.)

lejc

lekarz

leksyka

leksykon

lenno

Lenz

Leonard

lerka

leser

less

lesz

lewar

liberia

licencjat

lichtarz

licytować

Liechtenstein

Lieder

Lietz

likwidator

lila

lilia

limba

lina

lingwista

lingwistyka

liniał

liniowiec

listonosz (Briefträger)

listonosz

listwa

liwerant

liwerować (dostarczać)

liwerunek (dostawa)

loch

locha

lochowanie > dziurawienie

lochy – das Loch (dziura)

lochy od Loch (dziura)

lochy od Loch (ze znaczeniem dziura)

lok

lokaj

lont

los/losować

los

LSD

lubczyk

Lubnauer

lucerna

Lucerna

ludobójstwo

Ludwik

ludwisarz

lufa (Lauf, Rohr)

lufa

lufcik – die Luft (powietrze)

lufcik od Luft (ze znaczeniem powietrze)

lufcik od Luft

luft

luj

luk

luka – die Lücke

luka – Lücke

luka (Lücke)

luka od Lücke

luka

lukrecja

Luksemburg

lulek

lump

lumpeks

lumpenproletariat

lunapark

lura

lut

Luter

lutnia

lutować (löten)

luz – lose, Lässigkeit

luz od lose (ze znaczeniami oddzielnie, luzem)

luz

luzem – lose (Adv.), mit Leichtigkeit

luzem od lose (ze znaczeniem oddzielnie)

luzować

łacha

ładować – laden

ładować (laden)

ładować od laden

ładować

ładunek

łagier

łajza

łan

łańcuch (Kette, mhd. *lannzug "Schmuckkette")

łańcuch

łata

łoś (Elch)

łotr

ług

łut

M

maca

macher

mada

Magdeburg

magiel

magik

mahoń

majeran

major

majster ← niem. der Meister < sgn. meistar ← łac. magister

majster

majstersztyk – das Meisterstück

majstersztyk – Meisterstück

majstersztyk (Meisterstück)

majstersztyk ← niem. das Meisterstück ‘sztuka mistrzowska, dzieło sztuki mistrzowskiej’

majstersztyk od Meisterstück (ze znaczeniem wybitne dzieło)

majstersztyk

makler

makrela

makuch

malarz Maler

malarz od Maler, dalej też malarski

malarz

Malbork

malować – malen

malować od malen, dalej też po-/za-/na-/prze-/do-/podmalować, malowniczy, malunek, malowidło, malarstwo

malować

malunek

malwa

małoletni

małostka

małpa

małżonka (Ehefrau)

małżonka

mandat

manista

mantel

marcepan

margrabia (Markgraf)

margrabia

margraf

Mariensztat

marka

markiz

marsz

marszruta – Marschroute

marszruta (Marschrute)

marszruta od Marschrute

marszruta

maruda

maruder (einer der Letztplatzierten in einem Rennen o. ä.; Schlendrian)

mary

marzec

masochista

masochizm

maszerować (marschieren)

maszerować

maszt

masztab

masztalerz

masztelarz

maszyna (fr.)

maszyna

maszynista

mat

materac

materializm dialektyczny

materiał

matriarchat

matryca

Matylda

mauzer (karabin; P.P. Mauser – austriacki konstruktor broni palnej XIX w.)

mauzer

meander

mebel

medykament od Medikament (ze znaczeniem lek)

Mehoffer

meitner

Meklemburgia-Pomorze Przednie

meldować (się)

meldować

meldunek – Meldung

melonowiec

mendel

mennica

menzurka

Mering

Merk

merytoryczny

meserszmit

metan

metka

mewa

męczennik kalka (Märtyrer)

mgła wojny

miarkować

miarodajnie (maßgebend)

miarodajny

miasto (znaczenie pod wpływem niem., pierwotnie oznaczało tylko miejsce)

mieć coś w tyle głowy (od etwas im Hinterkopf haben)

mielcarz

mielcuch

mierzeja

międzybiegi (Zwischenläufe)

Miler

Miller

Miluza (Francja, fr. Mulhouse, niem. Mühlhausen)

Miluza

miłosierdzie kalka (Barmherzigkeit)

mincerz

ministrant

minuta

mistrz/majster – der Meister

mistrz (← stcz. mistř) ← śgn. meister < sgn. meistar ← łac. magister

mistrz auch majster – Meister

mistrz od Meister

mistrz od średnioniem. mister, nowoniem. Meister

mistrz

miszmasz

mitochondrium

młodogramatyk

młyn < ahd. mulin

młyn

mnich < ahd. munih

mnich

modliszka

modła

mops

moralitet

mord

morderca

morderstwo

mordować

mores

morga

morświn

morus

mosiądz

moszcz

Mozart

moździerz

mórg

msza < ahd. missa

msza

muesli

mufa

mularz

mulda

Müller

multilateralny

mundur

munsztuk

mur (Mauer) (łac.)

mur

murarz (Maurer)

murarz

murłata

murować (den Zugang zum eigenen Tor durch eine Verteidigungsmauer verstellen)

mursz

murzyn zrobił swoje, murzyn może odejść

Murzyn zrobił swoje, Murzyn może odejść

mus

musieć

musli

müsli

muszla

musztra (Exerzieren, Drill)

muterka, mutra > naśrubek

mutra (muterka) ‘nakrętka’ ← niem. die Mutter

mutra

muzealny

muzułman

muzykant

mycka

myślnik

myto

N

na przykład

na Sylwestra an Sylvester (por. ang. on New Year’s Eve)

na wszelki wypadek (też: zdecydowanie) auf jeden Fall (por. ang. just in case)

nacjonalista

nacjonalizm

nacjonalizować

nadczłowiek

nadgodzina

Nadrenia Północna-Westfalia

Nadrenia-Palatynat

nadwaga

nadzór

nakastlik

nakład

nakładca

naleciałość

narkotyzować

Nassau

następujący

nasturcja

nawet

nawodnić

nazista z niem. odpowiednikiem Nazionalsozialist (ze znaczeniem narodowy socjalista)

nazistowski od Nazi, skrót od nazionalsozialistisch (ze znaczeniem narodowosocjalistyczny)

nazizm, z niem. odpowiednikiem Nazionalsozialismus (ze znaczeniem narodowy socjalizm)

neandertalczyk

neandertalski

nekrotyczny

nekroza

Neliszer

Neuman

neutralny

nie być w stanie (nicht im Stande sein)

nie być w stanie (nicht im Stande sein)

niedowaga

nieszpułka

nieświadomość zbiorowa

Nietzsche

niezapominajka

nit Niete

nit

nitować

nobilitować

noc długich noży

noc kryształowa

Nojman

Norymberga

nostryfikować

noumen

noumenon

Nowa Sól

nowoczesny

numer

Nycz

O

oaza

obcas – (Schuh-)Absatz

obcas – der Absatz

obcas (Absatz)

obcas od Absatz

obcas

obcęgi (Zange)

obcęgi

obecność

oberluft

obiekt

obłok (?)

obojnak

obój

obóz koncentracyjny

obskurant

obszar

ochmistrz

od przypadku do przypadku (von Fall zu Fall)

odblask

odcień

odpowiedni

odpowiednik

odpowiedzialność

odpowiedzialny

odszkodować

odszkodowanie (Entschädigung)

odwach

oferować

oferta (fr.)

oferta

ofiara – Opfer

ofiara od Opfer

ofiara

oficer

oflag

ogniomistrz

Okcydent

okład

Olbrecht

olej (Öl)

Olsztyn

ołtarz < ahd. altari

ołtarz

om (jednostka oporności elektrycznej; G. Ohm – niem. fizyk XIX w.)

onania

opat

operować (łac.)

opłatek

oponent

orczyk

ordynarny

ordynek

orgia

orkan

orsztyn

ort

oryginał

oryktognozja

ossi

owal

owoc

ożanka

P

pacjent

pacykować

pacynka

Paetz

pajac

paka

pakamer

pakamera

paker

pakować – packen

pakować od packen (dalej też paczka)

pakować

pakunek

pal

paliwo

pałasz

pana

pancerz od Panzer (dalej też pancerny, opancerzyć)

pancerz od Panzer (ze znaczeniem skorupa, czołg)

pancerz

panierować

panoptikum

pantofel

panzerfaust (pancerfaust) od Panzerfaust

papa

papier

papież (Papst)

papież

para (Paar) (łac.)

para

para (dwójka)

paranoik

parę ‘kilka’ ein Paar

parkan

parkować – parken

parlament

parostatek (Dampfschiff)

parowóz (Dampfwagen)

part

Paryż

pasikonik

pasować

passat

pasternak

pastor

paszkwil

pasztet

patriarchat

patrontasz

paulownia

paw

pawęż

pawian

pech – Pech

pech (łac.)

pech od Pech (dalej też pechowy, zapeszyć)

pech

pechowiec (Pechvogel) (łac.)

pechowy/pechowo (Adj.) (Pech-, mit Pech) (łac.)

pedel

pejcz ← niem. die Peitsche (← słow. bicz)

pejcz

peklować

pelargonia

pełnowartościowy

pener

perlica

perlik

perła

pessartyt (skała magmowa, od Spessart – góra w Niemczech)

petent

pędzel (Pinsel)

pędzel od Pinsel

pędzel

picować

pielęgnować – pflegen

pielęgnować od pflegen (dalej też pielęgniarka, pielęgniarz, pielęgnacja, pielęgnacyjny)

pielęgnować

pielgrzym (Pilger)

pielgrzym

pieniądz < ahd. pfenning

pieniądz (Geld)

pierwodruk

pięknoduch

pięść pancerna

pikanteria

pilzner

pinczer

pióropusz

pirat

piżmo

plac – der Platz

plac – Platz

plac (fr.)

plac od Platz (ze znaczeniami miejsce, plac), (dalej też uplasować się)

plac od Platz

plac

plac zabaw

placek

plagiator

plajta – Pleite

plajta (Pleite)

plajta (jid.)

plajta od Pleite (dalej też splajtować)

plajta

plakat

plan

plandeka

plastelina

plaster

plastyd

platfus

platonizm

plądrować od plündern

plądrować

plebiscyt

Plocke

pludry

plusz

płaskostopie

płatnerz

pług

po niemiecku auf Deutsch (kalka)

pociąg

Poczdam

poczta

podaż

podczłowiek

podest

podludzie

podnająć

podnajem

podnajemca

podpisać unterschreiben

podstawowy

pokrywać się (sich decken, statt: zgadzać się, odpowiadać)

poler

polerować

Police

policmajster (przez ros.)

politykier

poltergeist

ponadto

pończocha (Strumpf, mhd. buntschuoch)

pończocha

popyt, kalka niem. die Nachfrage, od nach ‘po’, fragen ‘pytać’

popyt

porsche (marka samochodów; F. Porsche – niem. konstruktor samochodów XX w.)

portal

portwajn

posada

posłowie

post (Fasten)

posterunek

potaż

pozycjonować

półbut

pracharz

praktyk

prasa

prebenda

precel

prefabrykat

preferencja

preludium

preparat

pretendent

prezentować

prezes

prezydent

prezydentura

prezydium

pręgierz od Pranger

pręgierz

priorytet

probierz

proboszcz

proceder

procent

profesor naturalnej historii (statt: profesor historii naturalnej)

projekt

prokuratura

prosektorium

protest (wł.)

protest

prowiant

prowizorium

prowizoryczny

próba (łac.)

próba

próbować – (aus-)probieren

próbować od probieren (dalej też próbny)

prycza

prymas

pryncypał

prysznic (V. Priessnitz – niem. lekarz naturalista XIX w.)

prysznic od Vincenz Priessnitz

prysznic

przeborować > przewiercić

przeciętny

przedkładać

przedłożyć (nach: vorlegen)

przedłożyć

przedmowa

przedmówca

przedskoczek (Vorspringer)

przedsprzedaż

przedstawiciel

przedstawić

przedstawienie, kalka niem. die Vorstellung, od vor ‘przed’, stellen ‘stawiać’

przedszkole

przedświadomość

przeflancować – pflanzen

przeflancować od pflanzen (ze znaczeniami sadzić, zasadzić)

przemarsz

przeor

przestrzeń życiowa

przy ładnej pogodzie, kalka niem. bei schönem Wetter

przy złej pogodzie, kalka niem. bei schlechtem Wetter

psychopata

publicysta

publicystyka

puchar

pucować

pucz

pudel

pudło₁ (Fehlschuss)

pudło₂ (Podest, Podium)

pudłować (verfehlen, am Tor vorbeischießen)

pukiel

puklerz

pult

pulwersak

pułap

pumpernikiel

pumpy

punktacja

pupa

puszka

puzon

pypeć

Q

quiche

R

rabacja

raban

rabat

rabata

rabować – (aus-)rauben

rabować od rauben (dalej też rabunek)

rabować

rachmistrz

rachować od rechnen (ze znaczeniem liczyć)

rachować

rachunek od Rechnung (dalej też rachunkowy)

rachunek

racja

racjonować

rada

radca, radny od Rat (osoba), Stadtrat (osoba) (dalej też radzić)

radirować

Radtke

radzić – raten

radzić od raten

raić

rajbach (w znaczeniach rozróba, zamieszanie, hałas) od Reibach (ze znaczeniem niemoralne zarabianie dużych pieniędzy na granicy oszustwa)

rajcować

rajer

rajtuzy

rajzefiber – Reisefieber

rakarz

rakiel

rakieta

rakla

rama

ranga

raniec

rant

rap

rapa

raps (rzepak)

rasa

raszpla

rata

ratler

ratować – retten

ratować (retten)

ratować od retten (dalej też ratunek)

ratować

ratunek die Rettung

ratunek

ratusz – das Rathaus

ratusz – Rathaus (mittelhochdeutsch „rathus“)

ratusz (Rathaus)

ratusz das Rathaus

ratusz od Rathaus

ratusz od średnioniem. rathus, nowoniem. Rathaus

ratusz

rausz od Rausch (ze znaczeniem szum akustyczny, szum w głowie)

rausz

raut

razura (golarnia)

reagować

realizm magiczny

realny

realpolityka – Realpolitik

realpolityka od Realpolitik

recenzent

recenzja

receptura

reda (Reede)

reda

referat

referencja

refować

regał – das Regal

regał – Regal

regał od Regal (ze znaczeniem półka)

regał

regenerować

regent

region

Reich

reja

rejs

rejwach (w znaczeniach rwetes, zamieszanie, raban) od Reibach (ze znaczeniem niemoralne zarabianie dużych pieniędzy na granicy oszustwa)

rekrut

rekwizyt

relikt

reling

remis

remiza

ren (pierwiastek chemiczny – Ren)

ren (renifer)

Ren

reneta die Renette

renkloda die Reneklode

renta die Rente

renta

rentgen – Röntgen

rentgen (jednostka dawki promieniowania; W. Roentgen – niem. fizyk XIX/XX w.)

rentgen od Röntgen

rentgen

rentować

reperować

repetier

reprodukować

resort

respektować

restauracja

reszta der Rest

reszta

ret

rety

rewanżować

Rewel

rewir

rezerwat

rezolutny resolut ‘śmiały, zdecydowany’

Richter

ring der Ring

rochada

rodzynek (Rosine)

rodzynek

rodzynka

roentgen

rola die Rolle

rola

rolka die Rolle

rolmops

rolować

roszada (fr.)

roszada

roszować

roszponka

roszpunka

rota ‘oddział, hufiec’ die Rotte

rota

rotacja

rotmistrz

rotograwiura

rottweiler

rotunda

rozbratel

rozgwiazda

rozumieć coś pod czymś (etwas unter etwas verstehen)

rozumieć pod czymś, kalka składniowa niem. unter etwas verstehen

równanie

równowaga

równoznacznik

róża die Rose

róża

różnicować

rudel – Rudel

rudel od Rudel

rudel

ruder ‘ster’ der Ruder ‘ster, wiosło’

Rudolf

rudy (?)

rug

rugać ‘ganić, karcić’ rügen

rugować

rukiew

rum

rumsztyk das Rumpsteak

runa die Rune

runda (Runde)

runda (fr.)

runda obieg oder (im Boxen) starcie

runda die Runde ‘koło, okrążenie, runda’

runda od Runde i rund (ze znaczeniem okrągły)

runda

rupieć (rząp) por. der Rumpelkasten ‘skrzynia na rupiecie; gruchot, rupieć, grat’

rura – das Rohr

rura – Rohr, Röhre

rura (Röhre)

rura das Rohr ‘trzcina, rura, lufa’, die Röhre ‘rurka, framuga, lampa’

rura od Rohr

rura od Röhre lub Rohr

rura

ruszt der Rost

ruszt od Rost (ze znaczeniem ruszt [w piekarniku])

ruszt

rusztować

rusztowanie (Rüstung, Gerüst)

ruta

ryba

rybałt

rycerz – der Ritter

rycerz – Ritter

rycerz der Ritter

rycerz od Ritter (dalej też rycerski)

rycerz od Ritter

rycerz

rychtować richten ‘nastawiać, regulować’

rychtować

rychtyk

ryczałt

rydwan

rygiel – Riegel

rygiel der Riegel

rygiel od Riegel

rygiel

rymarz der Riemer

rymarz

rynek – (Markt-)Platz (von „Ring“)

rynek od Ring (ze znaczeniami pierścień, obwodnica) (dalej też rynkowy, rynkowny)

rynek od Ring

rynek Ring/Markt

rynek

rynek (targowica)

ryngraf od Ringkragen (z dosłownym znaczeniem okrągły kołnierz)

ryngraf

rynna – (Dach-)Rinne

rynna (Rinne)

rynna ← niem. die Rinne

rynna die Rinne ‘rynna, bruzda, żleb’

rynna od Rinne / Dachrinne

rynna

rynsztok – Rinnstein, Gosse

rynsztok ← śgn. rinnstock ‘rynna z wydrążonego pnia’

rynsztok od Rinnstein

rynsztok

rynsztunek

rys (zarys) der Riss ‘zarys, szkic, plan’

rys

rysa der Riss ‘rozdarcie, rysa, pęknięcie’, die Ritze ‘szczelina, szpara, szrama’

rysa

rysować

rysunek

ryza

ryż

rząp

rzecz sama w sobie

rzeczoznawca, kalka niem. der Sachverständige, der Sachkundige

rzeczoznawca

rzemień der Riemen

rzepak

rzesza

rzutnik

S

Saksonia-Anhalt

saksy (np. wyjechać na saksy) od Sachsen (Saksonia)

saksy

sala – der Saal

salaterka

sałatka

samobramka

samt

samum

sankcjonować

Sankt Petersburg

Sanssouci

Schadenfreude

Scheuring

Schmidt

Schneider

Schreiber

Schultz

Schulz

Schumacher

Schwartz

Schwarz

Seemann

sekundant

sekundować

Sellin

serdeczny (kalka)

Siedmiogród

Singer

skala

skarb (Schatz)

skiba

skopiec

skrypt

skrzat

skrzynia (Kiste)

skrzynia

slawistyka

smak – Geschmack

smak (Geschmack)

smak od Geschmack (dalej też smakować)

smak

smakować – schmecken

smalec od Schmalz

smalec

smar – Schmiere

smar od Schmier

smar

smarować – schmieren

snycerz

sobowtór

socjalizm

sofa – das Sofa

sołtys – der Schultheiß

sołtys – Schultheiss

sołtys (Bürgermeister – in einem Dorf)

sołtys (Bürgermeister) auf das mhd. schuldheize (scholtheize)

sołtys (Bürgermeister)

sołtys od Schultheiss

sołtys

sortować

sowizdrzał

sól emska

spacer

spacerek (leichtes Spiel) (wł.)

spacerować

specyficzny

spedycja

spedytor

spekulacja

spekulant

spermacet

spichlerz – Speicher

spichlerz od Speicher

spichlerz

spichrz (Speicher)

spichrz

Spira

spisa

spiż

sprzeniewierzyć

SS-man

stadion

Stajer

stal (Stahl)

stal

stal (twardza)

Stalin

stangret

staniol

statystyka

statyw

stawiać pytanie (von: eine Frage stellen)

stągiew

Stein

stelaż

stelmach

stempel – der Stempel

stempel – Stempel

stempel od Stempel (dalej też stemplować)

stempel od Stempel

stempel

Stephan

ster

sterburta

sterczeć

Stern

stewa

stodoła

stolarz

stolec

stoper

stos

stosować (verwenden)

stosować

stragan

Strasburg

strefa (Zone)

strefa

Strehlau

strofować

strona

strucla

strudel

struna

struś

strych (Dachboden)

strych

strychować

strychulec

stryczek od Strick (ze znaczeniem sznurek)

stryczek

stryk

student

Stuttgart

styl (trzonek)

stynka

sukurs

sularz

super

surogat

sus

syjonizm

symulant

symultana

szaber

szablon

szacher-macher

szachraj

szacht

szachulec

szacować – schätzen

szacować od schätzen

szacować

szacunek – (Wert-)Schätzung

szacunek

szafa (Schrank) auf das oberdeutsche schaff

szafa (Schrank)

szafa

szafarz

szaflik

szafner (konduktor)

szafner (urzędnik kolejowy)

szafot

szafować (spenden, verschwenden)

szafować

szafran

szajba (Scheibee)

szajba od Scheibe (ze znaczeniami płaski i okrągły przedmiot; szyba) (→ szyba)

szajba

szajs – Scheiß (ugs.)

szajs od Scheiße (ze znaczeniem gówno)

szajs

szala

szalbierz

szalter (okienko)

szalter (okno, okienko)

szalunek – Verschalung

szalunek od Schalung

szalunek

szałamaja

szamerować

szamot

szampon

szaniec od Schanze (przykład Wilczy Szaniec)

szaniec

szanować

szarfa

szarpać

szarwark

szatan < ahd. satan

szczudło

Szefernaker

szelak

szeląg

szelma

szelmsztuk

Szembek

szermierz

szermować

szkic – Skizze

szkic od Skizze (dalej też szkicować)

szkic

szkicować

szkoda < ahd. scado

szkoda

szkoła

szkop

szlaban mieć – Haus- bzw. Stubenarrest haben

szlaban – Schlagbaum

szlaban od Schlagbaum

szlaban

szlachta za pośrednictwem czeskiego ze staroniem. slahta, forma współczesna Geschlecht (ze znaczeniami ród, dynastia)

szlachta

szlachtować

szlachtuz

szlafmyca – die Schlafmütze

szlafmyca

szlafrok – Bademantel (von „Schlafrock“)

szlafrok – der Schlafrock

szlafrok od Schlafrock (ze znaczeniem podomka)

szlafrok

szlag

szlaga (pałka)

szlagier – Schlager

szlagier od Schlager (ze znaczeniem hit muzyczny w stylu lat 50. do 70.)

szlagier

szlagwort

szlak – Schlag

szlak (Strecke, Weg)

szlak od Schlag (ze znaczeniem uderzenie)

szlak

szlaka od Schlacke

szlaka

szlam – Schlamm

szlam od Schlamm (ze znaczeniem błoto)

szlam

szlauch

szlauf

szlaufwaga

Szlezwik-Holsztyn

szlichta

szlichtada (sannojazda)

szlichtada

szlif – Schliff

szlif od Schliff (dalej też szlifować)

szlif

szlifierz

szlifować od schleifen

szlifować

szlochać – schluchzen

szlochać od schluchzen

szlochać

szlufka – Schleife

szlug

szlus – Schluss (Ausruf)

szlus

szlusować

szmal

szmalcownik od polskiego jidysz szmalc (ze znaczeniem grube pieniądze), od niem. Schmalz (ze znaczeniem smalec) (dalej też szmal)

szmalcownik

szmelc

szmergiel

szmermel

Szmid

Szmidt

szminka

szmira

Szmit

szmugiel

szmugler

szmuglować

Sznajder

sznaps (wódka, gorzałka)

sznaps

sznara (grzechotka, kołatka)

sznaucer

sznupa (pysk)

sznur

sznurek – die Schnur

sznurek – Schnur

sznurek od Schnur (ze znaczeniami lina, sznurek)

sznycel wiedeński

sznycel

sznyt

sznytka

szop

szopa

szopenfeld

szor

szorować

szpachelka Spachtel

szpachla – der Spachtel

szpachla – Spachtel

szpachla od Spachtel

szpachla

szpada

szpadel – Spaten

szpadel od Spadel

szpadel

szpadryna

szpagat (wł.)

szpagat

szpak

szpaler

szpalta

szpan

szpanować

szparować

szpat

szperać spähen

szpic – die Spitze

szpic (Spitz)

szpic od Spitze (ze znaczeniami wierzchołek, czubek)

szpic

szpica

szpicel od Spitzel

szpicel

szpiclować

szpicruta

szpiegować

szpigiel

szpik

szpikulec

szpilka – Spitze

szpilka (Spitze)

szpilka od Spitze (ze znaczeniami wierzchołek, czubek)

szpindel

szpion

szpital – Spital, Krankenhaus

szpital od Spital (ze znaczeniem szpital [w Austrii i Szwajcarii])

szpital od Spital

szpital

szplint

szponder

szprechać

szprechować (mówić)

szprot

szprota

szpryca

szprycer

szprycha – Speiche

szprycha od spritzen (ze znaczeniem pryskać)

szprycha

szpula

szpunt

szpurt (ang.)

szpurtować (ang.)

szpurtować

Szrajber

szrama

szranka (Schranke)

szranka od Schranke (przykład stawać z kimś w szranki)

szranki

szrot – Schrott

szrot od Schrott

szrot

szrubsztak Schraubstock

szryft (pismo)

szryft

sztab – Stab

sztab od Stab

sztab

sztaba

sztabskapitan (przez ros.)

sztacheta

sztachnąć

sztafaż

sztafeta – Staffel

sztafeta (wł.) (in Lipczuk 1999b: 158 wird sztafeta – wohl unrichtig – als eine italienische Entlehnung betrachtet)

sztafeta od Staffel (ze znaczeniem część większej ilości)

sztafeta

sztafirować

sztag

sztagżagiel

sztaksel

sztaluga

sztam

sztama

sztamajza > dłuto

sztamajza

sztambuch

sztampa

sztanca, sztancować od Stanze (ze znaczeniam przyrząd do wykrawania), stanzen (ze znaczeniam wykrawać)

sztanca

sztandar

sztanga (Stange)

sztanga (Hantel)

sztanga od Stange

sztanga

szternwarta (gwiazdopatrznia)

szternwarta (obserwatorium astronomiczne)

sztetl

sztępel

sztof

sztok [pijany w sztok] od stockbetrunken (ze znaczeniem pijany jak kij)

sztok

sztokfisz

Sztokholm

sztolnia (Stollen)

sztolnia od Stollen

sztolnia

sztorc

sztorm – (See-)Sturm

sztorm od Sturm (ze znaczeniami ciężka burza, nawałnica)

sztorm

sztorman

sztos

sztrabancel

sztruks

sztuba

sztucer

sztuciec

sztuczny od Kunst (ze znaczeniem sztuka)

sztuka – Stück, Kunst

sztuka od Stück (ze znaczeniem pojedyncza część)

sztuka

sztukować od Stück

Sztum

szturchać

szturm

szturman

szturmować

sztych

sztyft

sztygar (Steiger)

sztygar

sztylet

sztylpy

sztymować

sztynk

sztywny – steif

sztywny ← niem. steif

sztywny od steif

sztywny

szuba

szufelka od Schaufel (ze znaczeniem szufla)

szufla – die Schaufel

szufla od Schaufel

szufla

szuflada – die Schublade

szuflada – Schublade

szuflada (Schublade)

szuflada od Schublade

szuflada

szuflada (suwnica, popchnica)

szukać za czymś, kalka składniowa niem. nach etwas suchen

szukać (dawne iskać)

szukać ← sgn. suochen, niem. suchen lub dniem. söken

Szulc

szum

Szumacher

Szuman

szumieć

szumny

szusować

szuter

szutrować

szuwaks

Szwab od Schwabe (ze znaczeniem mieszkaniec Szwabii)

Szwabia

szwadron

szwagier – der Schwager

szwagier – Schwager

szwagier od Schwager

szwagier

Szwajcar od Schweizer

szwajcar

Szwajcar

szwamka

szwank od schwanken (ze znaczeniami chwiać się, być niepewnym)

szwank

szwankować od schwanken

szwankować

szwarc

Szwarc

szwarccharakter od Schwarzcharakter (ze znaczeniem czarny charakter)

szwarccharakter

szwarcować

szwejsować

szwendać

szwert

szwindel – Schwindel

szwindel od Schwindel

szwindel

szwindlować

szwung

szyb (Schacht)

szyb

szyba – die Scheibe

szyba – Scheibe

szyba (Scheibe)

szyba (Scheibe)

szyba od Scheibe ze znaczeniami (płaski i okrągły przedmiot, szyba) (→ szajba)

szyba od Scheibe

szyba

szyber

szyberdach – Schiebedach

szyberdach od Schiebedach (ze znaczeniem przesuwane okno dachowe)

szyberdach

szybować

szychta (Schicht)

szychta

szyk

szykować

szykowny

szyld – das Schild

szyld – Schild

szyld od Schild (ze znaczeniami tablica, znak z napisem)

szyld od Schild

szyld

szylkret

szymel

szyna – Schiene, Gleise (Pl.)

szyna (Schiene)

szyna od Schiene (dalej też szynowy)

szyna

szyndować

szynk

szynka – der Schinken

szynka – Schinken

szynka od Schinken

szynka

szynkwas

szypa

szyper

ślamazara

ślusarz od Schlosser (z początku jako ślósarz)

ślusarz

ślusarz (zamecznik, zamkarz)

śluza

śmigus – schneck-ostern (smaganie rózgą świąteczną)

śmigus (Ostertaufe)

śmigus-dyngus

śpik

śruba – Schraube

śruba (Schraube)

śruba (Schraube) (fr.)

śruba od Schraube (dalej też śrubować)

śruba od Schraube

śruba

śrubować

śrut od Schrott

śruta

światopogląd kalka (Weltanschauung)

światopogląd

Świnoujście

T

tabela

tablica

tabuizować

tabun

taca

tafla – Tafel, Fläche

tafla (Eisfläche) (łac.)

tafla od Tafel

tafla

talar

talerz – Teller

talerz (Teller)

talerz od Teller

talerz

tama

tancbuda

tancerz od Tänzer

tancerz

tandeta (wertloses Zeug)

tandeta

taniec – Tanz

taniec (pląs, pląsy)

taniec od Tanz

taniec

tank od Tank (dalej też tankować)

tankować – tanken

tankować

tanksztela

tańczyć od tanzen (dalej też tańcować)

tapeta

tapicer

tarcza (Schießscheibe) (fr.)

tarcza

tasza

tauzen

teatr

telefon

telegraf

tempomat

teoretyk

tingel-tangel

torf

tornister

tort

trabant

traf od treffen (traf) (ze znaczeniem trafić (w coś)) (dalej też trafny, trafić)

trafiać – treffen

trafić

tragać

tragarz

tragi

traktier

tram

tran

transmitować

trasa (Strecke, Piste) (fr.)

trasa

traszka

tratować

tratwa

trąba

trebhauz

trefić

trep

tresować

tresura

triathlon

tron

trotyl

trucht

trufel

trufla

trumna

trunek od Trank

trunek

tryb

trymer

trymować

tryper

Trzecia Rzesza

tu jest pies pogrzebany (niem. hier/da liegt der Hund begraben)

tu jest pies pogrzebany

tu leży pies pogrzebany (da liegt der Hund begraben)

tu leży pies pogrzebany (Hier liegt der Hund begraben)

turma

Turnau

turnia

turniej (fr.)

turniej

turniej (igrzyska, zapasy, gonitwy)

turnus

turystyka

tusz do rzęs

tusz

tuszować

tutka

tuz (As, Crack, hervorragender Sportler)

tuz

tuzin

Tybinga

tygiel – Tiegel

tygiel od Tiegel (ze znaczeniem duży garnek)

tygiel

tygrys

tynk

typ ‘gość, facet’

U

ubikacja

u-boot

-ulec

ultrafiolet

ultramaryna

umlaut

-unek

unikalny

uniwersytet dt. -(i)tät, poln. -(y)tet

uniwersytet

urbanistyka

urlop – Urlaub

urlop od Urlaub (dalej też urlopowy)

urlop

usiąść się (powszechne w gwarach Mazur, od sich setzen)

V

Vaduz

Vogel

volkizm

volksdeutsch

volkslista

w każdym razie jedenfalls (por. ang. anyway, at any rate)

w międzyczasie (niem. in der Zwischenzeit)

w międzyczasie

w najgorszym razie im schlimmsten Fall, schlimmstenfalls (por. ang. in the worst case)

w najlepszym razie im bestem Fall, bestenfalls (por. ang. at best)

w pierwszym rzędzie (in erster Reihe)

w pierwszym rzędzie

w takim razie in diesem Fall (por. ang. in that case)

w żadnym razie in keinem Fall, keinesfalls (por. ang. no way)

W

wacha

wachlarz

wachlować

wachta

wachtarz

wafel

Wag

waga (Gewichtsklasse, Gewicht)

waga

wagenmajster = oficer dozorujący zaprzęgi wojskowe (przez ros.)

Wagner

wagon – Waggon, Wagen

wahać się

Wais

wajcha (Weiche)

wajcha od Weiche

wajcha

Wajs

wakcyna

wal

walać – sich herumwälzen

walc – Walzer

walc od Waltzer

walc

Waldorff

walec od Waltze (dalej też walcować)

walec

walkiria

waloryzować

waltornia

Waltz

wał od Wall (ze znaczeniem wał rzeczny) i Welle (ze znaczeniem wał maszynowy)

wał

wałach

Wałach

Wałbrzych (Waldenburg)

Wałbrzych

wałęsać

wanna – Wanne

wanna (Badewanne)

wanna od Wanne / Badewanne

wanna

wanta

warcaby

warchlak

warchlę

warować

warsztat – die Werkstatt

warsztat – Werkstatt

warsztat od Werkstatt

warsztat

wart – wert

wart, warty od wert (dalej też wartość, wartościowy)

warta

warty

warunek od wahr (ze znaczeniem prawdziwy) (dalej też warunkowy)

warunek od wahr

warunek

Wassermann

wata – Watte

wata

wazelina

wazon od Vase

Weber

Weimar

Weisz

Wejman

wek

weksel – Wechsel

weksel od Wechsel (dalej też zwekslować)

weksel od Wechsel

weksel

wekslować

Weltschmerz

weltszmerc od Weltschmerz (ze znaczeniem ból istnienia)

weltszmerc

Wencel

Wenda

wentyl

Wenzel

werbel

werbować

werbunek – Werbung

Werden

werk

wermut

wersalik

wessi

Westerplatte

wet

weterynarz

wędrować

wic

widnokres

Wiedeń

wielobój (Mehrkampf)

wieloryb

wietrznik

wihajster – Dingsda (von „Wie heißt er?“)

wihajster – Wie heißt er? (Jak mu tam? Jak on się nazywa?)

wihajster ('nicht näher bekanntes Werkzeug' – stammt vom deutschen "Wie heißt er?")

wihajster ← niem. wie heißt er ‘jak się on nazywa’

wihajster od wie heißt er? (ze znaczeniem jak on się nazywa?)

wihajster

Wilhelm

Wilhelmina

winda

windować (się) ((sich) steigern)

winkiel

winszować (ze znaczeniem składać życzenia, gratulować) od wünschen (ze znaczeniem życzyć)

winszować

winyl

witerunek

Witold

Witt

Wittenberga

wizerunek

wizjer

woda kolońska (fr. eau de cologne; Kolonia)

wolfram

Wolsztyn

wójt – der Vogt

wójt – Vogt

wójt (Bürgermeister)

wójt od Vogt, pierwotnie z łaciny advocatus

wójt od Vogt

wójt

wpływ

wrak – Wrack

wrak od Wrack

wrak

wręg

wręga

wuchta

wulkan

wunderteam (dt. + engl.)

wunderteam

wunderwaffe od Wunderwaffe (ze znaczeniem cudowna broń)

wyciągać wniosek

wycug

wydawać pieniądze, kalka niem. ausgeben

wyderek

wyderka

wyka

wyklarować – (er-)klären

wyklarować – klar (jasny, przejrzysty)

wyklarować od klar (ze znaczeniami wyraźny, jasny)

wyklarować od klar

wymówka kalka Ausrede

wypisać konkurs (einen Wettbewerb ausschreiben)

wypucować od putzen (ze znaczeniami czyścić, myć)

wystrychnąć

wyszynk

wytrych – Dietrich

wytrych od Dietrich

wytrych

-ytet

Z

Zajdel

zajzajer

zakluczyć

zakrystia

Zamarstynów (Ukraina, ukr. Замарстинів (Zamarstyniw), niem. Sommersteinshof)

zamek

zamsz

zamtuz

zapędzać w kozi róg

zapędzić w kozi róg

zaszlachtować od schlachten (ze znaczeniem ubić, zarżnąć)

ząb czasu

zdradzić

zecer

zegar (Uhr) auf das mhd. seiger (Turmuhr)

zegar (Uhr)

zegar

Zeitgeist

zejman ‘doświadczony marynarz’

zelować

zemla

zendrówka

zeszwajsować > spawać

zez

zglajchszaltować → glajchszaltowanie

zgrupowanie (Camp, Trainingslager) (fr.)

ziemniak

Zientara

Ziętara

złoty strzał

znajdować się (sich befinden)

zugzwang

zupa (rosół)

zupa (Suppe)

zupa

Zurych

zwischenruf

zydel

zydwestka

Zygfryd

Zygier

Zygmunt

zygzak

żagiel

żak

żartować

żąp

żebrak

żeglarstwo (Segelsport)

żeglarz (Segler)

żeglować

żegnać (verabschieden)

żegnać

żołd – Sold

żołd

żołdak od Söldner (dalej też żołnierz)

żołnierz, abwertend żołdak – Soldat, Söldner

żołnierz

żołtarz

żur

żur

żyrant

żyrować

****

*alъmužъna, *alъmužъno ‘jałmużna’ (stcz. almužna, ← sgn almōsan, alamuosan, ← śrłac. alimosina < łac. eleemosina < gr. eleēmosýnē ‘litość, jałmużna’, por. niem. Almosen);