Wersja z 2014-03-14

Najprostsze obliczenia chemiczne

Rozwiążemy szereg następujących zadań:

  1. Ile cząsteczek kwasu siarkowego zawiera łącznie 21 atomów?
  2. Ile atomów zawiera 25 cząsteczek wodorotlenku wapnia?
  3. 1,023 · 1025 atomów – ile to moli?
  4. Ile atomów zawartych jest w 15,5 mola siarki?
  5. 1,385 · 1024 cząsteczek wody – ile to moli? A ile moli atomów?
  6. Ile cząsteczek kwasu azotowego zawartych jest w 0,01 mol tej substancji? Ile atomów zawartych jest w tej ilości kwasu azotowego?
  7. Oblicz masę atomu węgla.
  8. Ile atomów znajduje się w 5 g magnezu?
  9. Ile waży 100 milionów cząsteczek dwutlenku węgla?
  10. 1 g tlenku żelaza(II,III) – ile to cząsteczek? A ile to atomów?
  11. Ile waży 0,01 mol kwasu azotowego?
  12. Ile moli stanowi 100 kg soli kamiennej?
  13. Jaką objętość w warunkach normalnych zajmie próbka helu zawierająca 3,25 · 1024 atomów?
  14. Ile atomów zawiera neon zajmujący w warunkach normalnych 1000 dm3?
  15. Jaką objętość zajmie w warunkach normalnych 100 trylionów cząsteczek azotu?
  16. Ile cząsteczek znajduje się w 1 mm3 cyjanowodoru w warunkach normalnych? Ile atomów znajduje się w tej objętości gazu?
  17. Jaką objętość w warunkach normalnych zajmie pół mola wodoru? A jaką objętość zajmie próbka wodoru zawierająca 1 mol atomów?
  18. Ile moli metanu zawartych jest w 392 litrach tego gazu w warunkach normalnych?
  19. Jaką objętość zajmie 1,8 kg wody w postaci pary wodnej w warunkach normalnych? Jaka będzie objętość tej samej ilości wody w postaci ciekłej? Jaka jest objętość molowa ciekłej wody?
  20. Ile waży 100 litrów tlenu?
  21. Jaka masa dwutlenku węgla uwolni się w czasie spalania tony koksu? Jaką objętość zajmie ten gaz?
  22. Ile wapna palonego otrzymamy z tony wapienia?
  23. Ile wody otrzymamy, dysponując stoma hektolitrami wodoru i dostateczną ilością tlenu?
  24. Ile tlenku magnezu otrzymamy, dysponując 12 gramami magnezu?
  25. Ile tlenku magnezu otrzymamy, dysponując 12 gramami magnezu i 10 gramami tlenu?
  26. Ile tlenku magnezu otrzymamy, dysponując 12 gramami magnezu i 6 gramami tlenu?

Rozwiązania do zadań 1–20:

dane \ szukane ilość atomów ilość cząsteczek ilość moli masa objętość
ilość atomów
ilość cząsteczek
ilość moli
masa
objętość

Rozwiązania do pozostałych zadań: 21, 22, 23, 24, 25, 26.


1. Ile cząsteczek kwasu siarkowego zawiera łącznie 21 atomów?

Cząsteczka kwasu siarkowego H2SO4 składa się z 7 atomów (2 atomy wodoru, 1 atom siarki, 4 atomy tlenu). Zatem 21 atomów utworzy 3 cząsteczki (21 : 7 = 3).


2. Ile atomów zawiera 25 cząsteczek wodorotlenku wapnia?

Wodorotlenek wapnia to substancja o wzorze Ca(OH)2. Składa się z 1 atomu wapnia oraz dwóch grup, z których każda zawiera 1 atom tlenu i 1 atom wodoru, czyli łącznie 2 atomy. Cała cząsteczka zawiera zatem 1 + 2 · 2 = 1 + 4 = 5 atomów. 25 cząsteczek zawiera 25 · 5 = 125 atomów.


3. 1,023 · 1025 atomów – ile to moli?

Układamy proporcję:

6,02 · 1023 atomów stanowi 1 mol
1,023 · 1025 atomów stanowi x mol

x = 1,023 · 1025 · 1 / (6,02 · 1023) = 1,023/6,02 · 102 = 0,17 · 102 = 17 mol

Uwaga: korzystamy z wzoru an/am = an − m: 1025/1023 = 1025 − 23 = 102 = 100.


4. Ile atomów zawartych jest w 15,5 mola siarki?

Układamy proporcję:

1 mol zawiera 6,02 · 1023 atomów
15,5 mol zawiera x atomów

x = 15,5 · 6,02 · 1023 = 93,31 · 1023 = 9,331 · 1024 atomów

Uwaga 1: siarka jest pierwiastkiem występującym w postaci atomowej (a przynajmniej tak zakładamy w obliczeniach chemicznych): S. Dlatego 15,5 mol siarki oznacza 15,5 mol atomów siarki.

Uwaga 2: poprawny zapis naukowy liczb (zapis w notacji wykładniczej) składa się z 1 cyfry znaczącej (nie zera) przed przecinkiem. Dlatego zamiast 93,31 · 1023 lepiej napisać 9,331 · 1024. Skoro mnożną (93,31) zmniejszyliśmy 10 razy (do 9,331), to mnożnik (1023) musimy zwiększyć tyle samo razy (co oznacza zwiększenie wykładnika o 1).


5. 1,385 · 1024 cząsteczek wody – ile to moli? A ile moli atomów?

Układamy proporcję:

6,02 · 1023 cząsteczek stanowi 1 mol
1,385 · 1024 cząsteczek stanowi x mol

x = 1,385 · 1024 · 1 / (6,02 · 1023) = 0,23 · 10 = 2,3 mol cząsteczek wody

Woda to H2O, składa się więc z 2 atomów wodoru i 1 atomu tlenu, łącznie z 3 atomów. 1 cząsteczka wody to 3 atomy, więc także 1 mol cząsteczek wody to 3 mole atomów. Zatem 2,3 mola cząsteczek wody to 3 · 2,3 = 6,9 mola atomów.


6. Ile cząsteczek kwasu azotowego zawartych jest w 0,01 mol tej substancji? Ile atomów zawartych jest w tej ilości kwasu azotowego?

Układamy proporcję:

1 mol zawiera 6,02 · 1023 cząsteczek
0,01 mol zawiera x cząsteczek

x = 0,01 · 6,02 · 1023 = 10−2 · 6,02 · 1023 = 6,02 · 1021 cząsteczek

Gdy mowa o kwasie azotowym, chodzi zawsze o kwas azotowy (V), chyba że w zadaniu podano inaczej. Cząsteczka kwasu azotowego HNO3 zawiera 1 + 1 + 3 = 5 atomów. Zatem 6,02 · 1021 cząsteczek HNO3 zawiera 5 · 6,02 · 1021 = 30,1 · 1021 = 3,01 · 1022 atomów.


7. Oblicz masę atomu węgla.

Gdy w zadaniu mowa o masie, chodzi o wielkość wyrażoną w gramach, a nie o masę atomową, cząsteczkową czy molową. Masa atomowa węgla wynosi 12 u, jednak ta informacja nic nam nie daje, bo nie wiemy, jak przeliczyć atomowe jednostki masy na gramy. Wiemy też jednak, że masa molowa węgla wynosi 12 g/mol. Oznacza to, że 1 mol atomów węgla waży 12 g. Układamy zatem proporcję:

6,02 · 1023 atomów węgla waży 12 g
1 atom węgla waży x g

x = 1 · 12 / (6,02 · 1023) = 1,99 · 10−23 g

Uwaga: korzystamy z wzoru 1/an = a−n.


8. Ile atomów znajduje się w 5 g magnezu?

Podobnie jak w innych tego typu zadaniach, obliczenia wykonujemy z wykorzystaniem pojęcia mola i masy molowej. Wiemy mianowicie, że masa molowa Mg wynosi 24 g/mol, a to oznacza, że 1 mol magnezu waży 24 g. Ponieważ w pytaniu chodzi o atomy, możemy napisać od razu taką oto proporcję:

6,02 · 1023 atomów magnezu waży 24 g
x atomów waży 5 g

x = 5 · 6,02 · 1023 / 24 = 1,254 · 1023 atomów


9. Ile waży 100 milionów cząsteczek dwutlenku węgla?

Sto milionów to 108, jednak bardziej poprawny zapis naukowy tej liczby to 1 · 108. Masa molowa dwutlenku węgla CO2 wynosi 12 + 2 · 16 = 12 + 32 = 44 g/mol, co oznacza, że 1 mol cząsteczek CO2 waży 44 g. Układamy proporcję:

6,02 · 1023 cząsteczek CO2 waży 44 g
1 · 108 cząsteczek CO2 waży x

x = 1 · 108 · 44 / (6,02 · 1023) = 7,31 · 108 − 23 = 7,31 · 10−15 g

Uwaga: nawet 100 milionów cząsteczek, liczba zdawałoby się astronomiczna, waży zaledwie kilka biliardowych części grama (biliard to tysiąc bilionów).


10. 1 g tlenku żelaza(II,III) – ile to cząsteczek? A ile to atomów?

Tlenek żelaza(II,III) ma wzór Fe3O4 (dwa atomy żelaza są tu trójwartościowe, jeden atom jest dwuwartościowy). Jego masa molowa to 3 · 56 + 4 · 16 = 232 g/mol, co oznacza, że 1 mol tej substancji waży 232 gramy. Układamy proporcję:

6,02 · 1023 cząsteczek Fe3O4 waży 232 g
x cząsteczek waży 1 g

x = 1 · 6,02 · 1023 / 232 = 0,0259 · 1023 = 2,59 · 1021 cząsteczek

Uwaga: przed przecinkiem w zapisie wykładniczym powinna znaleźć się jedna cyfra znacząca, stąd zamiana 0,0259 · 1023 na 2,59 · 1021.

Jedna cząsteczka tlenku składa się z 7 atomów, a zatem 1 g tlenku zawiera 7 · 2,59 · 1021 czyli 1,82 · 1022 atomów.


11. Ile waży 0,01 mol kwasu azotowego?

Kwas azotowy to substancja o wzorze HNO3. Jeden jej mol waży 1 + 14 + 3 · 16 = 63 g. Wobec tego 0,01 mol, czyli 1/100 mol, waży 100 razy mniej, czyli 0,63 g.


12. Ile moli stanowi 100 kg soli kamiennej?

Pod nazwą soli kamiennej znana jest substancja o poprawnej nazwie chemicznej chlorek sodu i wzorze NaCl. Substancja ta ma masę molową 23 + 35,5 = 58,5 g/mol. 100 kg to 100 000 g, zatem układamy taką proporcję:

58,5 g NaCl stanowi 1 mol
100 000 g NaCl stanowi x mol

x = 100 000 · 1 / 58,5 = 1,71 · 103 mol = 1,71 kmol

Uwaga: masa molowa chloru wynosi około 35,5 g/mol; dla zwiększenia dokładności obliczeń wyjątkowo wartości tej nie zaokrągla się.


13. Jaką objętość w warunkach normalnych zajmie próbka helu zawierająca 3,25 · 1024 atomów?

Hel jest gazem szlachetnym, zatem występuje w postaci atomów niepołączonych w cząsteczki. 1 mol atomów helu zajmuje w warunkach normalnych 22,4 dm3. Układamy proporcję:

6,02 · 1023 atomów helu zajmuje 22,4 dm3
3,25 · 1024 atomów helu zajmuje x dm3

x = 3,25 · 1024 · 22,4 / (6,02 · 1023) = 12,1 · 10 = 121 dm3


14. Ile atomów zawiera neon zajmujący w warunkach normalnych 1000 dm3?

Chodzi o gaz szlachetny, występujący w postaci pojedynczych atomów. Układamy proporcję:

6,02 · 1023 atomów neonu zajmuje 22,4 dm3
x atomów neonu zajmuje 1000 dm3

x = 6,02 · 1023 · 1000 / 22,4 = 269 · 1023 = 2,69 · 1025 atomów


15. Jaką objętość zajmie w warunkach normalnych 100 trylionów cząsteczek azotu?

Azot jest gazem występującym w cząsteczkach dwuatomowych: N2. 100 trylionów to 100 · 1018 = 1 · 1020. Układamy proporcję:

6,02 · 1023 cząsteczek azotu zajmuje 22,4 dm3
1 · 1020 cząsteczek azotu zajmuje x dm3

x = 1 · 1020 · 22,4 / (6,02 · 1023) = 3,72 · 10−3 dm3 = 3,72 cm3

Uwaga: 1 decymetr (liniowy) to 10 centymetrów. 1 dm2 to 102 cm2, czyli 100 cm2. 1 dm3 to 103 cm3 czyli 1000 cm3. Zatem 1 cm3 = 10−3 dm3, co wykorzystano w rozwiązaniu.


16. Ile cząsteczek znajduje się w 1 mm3 cyjanowodoru w warunkach normalnych? Ile atomów znajduje się w tej objętości gazu?

1 dm (liniowy) ma 10 cm, a 1 cm ma 10 mm, zatem 1 dm to 100 mm. Wobec tego 1 dm3 = 1003 mm3 = 106 mm3. Stąd 1 mm3 = 10−6 dm3. Układamy proporcję:

6,02 · 1023 cząsteczek cyjanowodoru zajmuje 22,4 dm3
x cząsteczek cyjanowodoru zajmuje 1 · 10−6 dm3

x = 6,02 · 1023 · 1 · 10−6 / 22,4 = 0,269 · 1017 = 2,69 · 1016 cząsteczek.

Cyjanowodór to gaz o wzorze HCN. Każda jego cząsteczka złożona jest z 3 atomów, zatem w 1 mm3 w warunkach normalnych znajduje się 3 · 2,69 · 1016 = 8,07 · 1016 atomów.


17. Jaką objętość w warunkach normalnych zajmie pół mola wodoru? A jaką objętość zajmie próbka wodoru zawierająca 1 mol atomów?

Rozumiemy, że w pierwszym pytaniu chodzi o pół mola cząsteczek, nie ma natomiast znaczenia, o jaki gaz chodzi. Skoro 1 mol zajmuje w warunkach normalnych 22,4 dm3, zatem pół mola zajmie 11,2 dm3.

W drugim pytaniu rodzaj gazu ma znaczenie. Wiemy, że wodór występuje w cząsteczkach złożonych z 2 atomów. Zatem 1 mol atomów to pół mola cząsteczek H2. Odpowiedź na drugie pytanie jest więc taka sama jak na pierwsze (11,2 dm3), gdyż w obu wypadkach chodzi o tę samą ilość substancji.


18. Ile moli metanu zawartych jest w 392 litrach tego gazu w warunkach normalnych?

W zadaniu nie jest istotne, czy chodzi o metan (CH4) czy o inny gaz. Litr oznacza to samo, co decymetr sześcienny. Układamy proporcję:

1 mol gazu zajmuje 22,4 dm3
x mol gazu zajmuje 392 dm3

x = 1 · 392 / 22,4 = 17,5 mol


19. Jaką objętość zajmie 1,8 kg wody w postaci pary wodnej w warunkach normalnych? Jaka będzie objętość tej samej ilości wody w postaci ciekłej? Jaka jest objętość molowa ciekłej wody?

Aby odpowiedzieć na pierwsze pytanie, obliczmy masę molową wody H2O: 2 · 1 + 16 = 18 g/mol. Zatem 18 g pary wodnej stanowi 1 mol, który zajmuje 22,4 dm3. Zauważmy też, że 1,8 kg to 1800 g. Układamy proporcję:

18 g pary wodnej zajmuje 22,4 dm3
1800 g pary wodnej zajmuje x dm3

x = 1800 · 22,4 / 18 = 100 · 22,4 = 2240 dm3 = 2,24 m3

Uwaga 1: 1 metr (liniowy) ma 10 decymetrów, zatem 1 m3 = 103 dm3 czyli 1000 dm3.

Uwaga 2: ten sam problem można rozwiązać, jeśli zauważymy, że 1800 g wody to 100 moli tej substancji. Objętość takiej ilości pary wodnej w warunkach normalnych wyniesie więc 100 · 22,4 dm3, co daje 2,24 m3.

Kolejne pytanie dotyczy wody w stanie ciekłym. Gęstość ciekłej wody to 1 g/cm3 (lub 1 kg/dm3; wartość tę trzeba znać). Skoro 1 g ciekłej wody zajmuje 1 cm3, to 1,8 kg zajmuje 1,8 dm3.

Objętość molowa gazów jest stała, ale objętość molowa cieczy zależy od rodzaju substancji i do jej obliczenia potrzeba dodatkowych danych, np. gęstości. Wiemy, że 1 g ciekłej wody w warunkach normalnych ma objętość 1 cm3. Interesuje nas objętość, jaką zajmuje 1 mol wody. Wiemy też, że 1 mol wody to 18 g. Układamy więc proporcję:

1 g wody zajmuje 1 cm3
18 g wody zajmuje x cm3

x = 18 · 1 / 1 = 18 cm3

Objętość molowa ciekłej wody wynosi zatem 18 cm3/mol.


20. Ile waży 100 litrów tlenu?

Aby odpowiedzieć na to pytanie, zastanówmy się, co właściwie wiemy. Nie wiemy w każdym razie, ile waży 1 litr tlenu. Wiemy, ile waży 1 mol tlenu: 32 g (pamiętajmy, że tlen występuje w postaci cząsteczek dwuatomowych, O2). Ponieważ tlen jest gazem, jego 1 mol zajmuje objętość 22,4 dm3. Ale 1 mol to 32 g. Układamy więc proporcję:

22,4 dm3 tlenu waży 32 g
100 dm3 tlenu waży x g

x = 100 · 32 / 22,4 = 142,9 g

Uwaga: w zadaniu nie podano, że chodzi o warunki normalne, jednak my musimy zrobić takie właśnie założenie.


21. Jaka masa dwutlenku węgla uwolni się w czasie spalania tony koksu? Jaką objętość zajmie ten gaz?

Przyjmujemy tu, że koks to czysty węgiel C. Równanie reakcji:

C + O2 → CO2

Potrzebne nam będą masy molowe węgla (12 g/mol) i dwutlenku węgla (12 + 2 · 16 = 12 + 32 = 44 g/mol). Z równania wynika, że z 1 mola C powstaje 1 mol CO2. Inaczej mówiąc z 12 g C powstaje 44 g CO2 (oczywiście przy dostatecznym dostępie tlenu). Pamiętajmy też, że tona to tysiąc kilogramów czyli milion gramów. Układamy proporcję:

Z 12 g C powstają 44 g CO2
Z 1 · 106 g C powstaje x g CO2

x = 1 · 106 · 44 / 12 = 3,67 · 106 g = 3,67 t CO2

Aby ustalić, jaką objętość zajmie ten gaz, musimy uwzględnić, że 44 g CO2 to 1 mol, który zajmuje 22,4 dm3. Ułóżmy kolejną proporcję:

44 g CO2 zajmuje 22,4 dm3
3,67 · 106 g CO2 zajmuje x dm3

x = 3,67 · 106 · 22,4 / 44 = 1,868 · 106 dm3 = 1,868 · 103 m3 = 1868 m3


22. Ile wapna palonego otrzymamy z tony wapienia?

Wapno palone to tlenek wapnia CaO, o masie molowej 40 + 16 = 56, zaś wapień to węglan wapnia CaCO3, o masie molowej 40 + 12 + 3 · 16 = 100. Układamy równanie reakcji:

CaCO3 → CaO + CO2

Ze 100 g wapienia otrzymujemy 56 g wapna palonego. Zatem z tony wapienia otrzymamy 560 kg wapna palonego.

Uwaga: obliczenia tego typu nie wymagają użycia proporcji, bo dają się przeprowadzić w pamięci. Skoro ze 100 g otrzymujemy 56 g, to z 1000 g, czyli z 1 kg, otrzymujemy 560 g. Z 1 tony wapienia otrzymujemy zatem 560 kg wapna palonego.


23. Ile wody otrzymamy, dysponując stoma hektolitrami wodoru i dostateczną ilością tlenu?

Litr to 1 dm3. Hektolitr ma 100 litrów, czyli jest to 100 dm3, a 100 hektolitrów to 10 tysięcy czyli 1 · 104 dm3, i taką ilością wodoru dysponujemy. Możemy przypuścić, że produkt reakcji jest cieczą (w zadaniu nie zaznaczono, że chodzi o wodę w postaci pary), obliczenia musimy więc prowadzić z wykorzystaniem liczności materii i masy, a nie objętości.

Najpierw ustalamy, jaką ilość moli stanowi 100 dm3 wodoru. Układamy proporcję:

22,4 dm3 wodoru to 1 mol
10 000 dm3 wodoru to x moli

x = 10 000 · 1 / 22,4 = 446 mol

Układamy teraz równanie reakcji:

2H2 + O2 → 2H2O

Skoro z 2 moli wodoru otrzymujemy 2 mole wody (o czym informują współczynniki stechiometryczne w równaniu reakcji), to i z 446 moli wodoru otrzymamy 446 moli wody. Masa molowa wody wynosi 2 + 16 = 18 g/mol, co oznacza, że 1 mol wody ma masę 18 g. Zatem 446 moli wody ma masę 446 · 18 = 8028 g = 8,028 kg, i taką właśnie ilość wody otrzymamy.

Możemy też przypuścić, że pytanie „ile” odnosi się nie do masy, ale do objętości – w praktyce laboratoryjnej ilości ciał stałych odmierzamy posługując się wagą (czyli dokonując pomiaru masy), za to ilości cieczy, a zwłaszcza gazów, wyznacza nam ich objętość. Produktem reakcji spalania wodoru w tlenie jest woda w postaci gazowej, i być może taką właśnie postać miał na myśli autor zadania. Dobrze byłoby więc uwzględnić także i taką możliwość, aby rozwiązanie było kompletne i zadowalające niezależnie od interpretacji pytania.

Z równania reakcji widać wprost, że z 2 moli wodoru otrzymamy tyle samo, tj. 2 mole wody. Jeśli obie te substancje będą gazami, to z 2 objętości wodoru otrzymamy 2 objętości pary wodnej. Zatem ze 100 hektolitrów wodoru otrzymamy 100 hektolitrów pary wodnej (o ile pomiar objętości będzie zachodził w tych samych warunkach ciśnienia i temperatury).


24. Ile tlenku magnezu otrzymamy, dysponując 12 gramami magnezu?

Masa molowa magnezu równa jest 24 g/mol, masa molowa tlenku magnezu MgO równa jest 24 + 16 = 40 g/mol. Układamy równanie reakcji:

2Mg + O2 → 2MgO

Widać, że z 2 moli magnezu powstaną 2 mole tlenku, czyli:

z 2 · 24 g Mg powstanie 2 · 40 g MgO
z 12 g Mg powstanie x g MgO

x = 12 · 2 · 40 / (2 · 24) = 12 · 40 / 24 = 1 · 40 / 2 = 20 g

Otrzymamy zatem 20 g tlenku magnezu.


25. Ile tlenku magnezu otrzymamy, dysponując 12 gramami magnezu i 10 gramami tlenu?

1. sposób

Powtarzamy rozwiązanie jak w zadaniu 24, musimy jednak sprawdzić, czy 10 g tlenu wystarczy do otrzymania 20 g tlenku. Wystarczy, jeśli skorzystamy z prawa zachowania masy. Skoro z 12 g magnezu otrzymamy 20 g tlenku, to znaczy, że zużyjemy 8 g tlenu (bo 20 − 12 = 8). 10 g tlenu zatem wystarczy.

2. sposób

Ustalamy, który z substratów występuje w nadmiarze, a który w niedomiarze. Jak widać z równania, 2 mole magnezu reagują z molem cząsteczkowego tlenu. Masa molowa magnezu to 24 g/mol, a masa tlenu cząsteczkowego to 32 g/mol. 2 mole magnezu to 2 · 24 = 48 g, a 1 mol O2 to 32 g, czyli:

48 g magnezu reaguje z 32 g tlenu
12 g magnezu reaguje z x g tlenu

x = 12 · 32 / 48 = 1 · 32 / 4 = 8 g

10 g tlenu oznacza więc, że jest on użyty w nadmiarze, i tym samym nie wpływa na wynik. Rozwiązujemy proporcję jak w zadaniu 24 i otrzymujemy wynik: 20 g tlenku.

Uwaga: nadmiar nie oznacza większej ilości, przecież 10 g to mniej niż 12 g. Aby ustalić, czy coś jest w nadmiarze, musimy przeprowadzić obliczenie takie jak powyżej.

3. sposób

Obliczamy ilość tlenku powstałego z 12 g magnezu i ilość tlenku powstałego z 10 g tlenu i przyjmujemy mniejszą wartość jako rozwiązanie zadania. Korzystamy z równania reakcji i z mas molowych: masa molowa magnezu równa jest 24 g/mol, masa molowa tlenku magnezu MgO równa jest 24 + 16 = 40 g/mol, wreszcie masa molowa tlenu cząsteczkowego to 32 g/mol. Zatem:

z 2 · 24 g magnezu powstanie 2 · 40 g tlenku
z 12 g magnezu powstanie x g tlenku

x = 12 · 2 · 40 / (2 · 24) = 12 · 40 / 24 = 1 · 40 / 2 = 20 g

z 32 g tlenu powstanie 2 · 40 g tlenku
z 10 g tlenu powstanie x g tlenku

x = 10 · 2 · 40 / 32 = 10 · 40 / 16 = 10 · 10 / 4 = 100 / 4 = 25 g

Otrzymamy zatem 20 g tlenku.

Uwaga: w tej metodzie zawsze rozwiązaniem jest mniejsza wartość.


26. Ile tlenku magnezu otrzymamy, dysponując 12 gramami magnezu i 6 gramami tlenu?

1. sposób

Powtarzamy rozwiązanie jak w zadaniu 24, musimy jednak sprawdzić, czy 6 g tlenu wystarczy do otrzymania 20 g tlenku. Wystarczy, jeśli skorzystamy z prawa zachowania masy. Skoro z 12 g magnezu otrzymamy 20 g tlenku, to znaczy, że zużyjemy 8 g tlenu (bo 20 − 12 = 8). 6 g tlenu zatem nie wystarczy i musimy ułożyć nową proporcję, uwzględniając masę molową tlenu cząsteczkowego równą 32 g/mol.

z 32 g tlenu powstanie 2 · 40 g tlenku
z 6 g tlenu powstanie x g tlenku

x = 6 · 2 · 40 / 32 = 6 · 40 / 16 = 6 · 10 / 4 = 3 · 5 = 15 g

Otrzymamy zatem 15 g tlenku.

2. sposób

Ustalamy, który z substratów występuje w nadmiarze, a który w niedomiarze. Jak widać z równania, 2 mole magnezu reagują z molem cząsteczkowego tlenu. Masa molowa magnezu to 24 g/mol, a masa tlenu cząsteczkowego to 32 g/mol. 2 mole magnezu to 2 · 24 = 48 g, a 1 mol O2 to 32 g, czyli:

48 g magnezu reaguje z 32 g tlenu
12 g magnezu reaguje z x g tlenu

x = 12 · 32 / 48 = 1 · 32 / 4 = 8 g

6 g tlenu oznacza więc, że jest on użyty w niedomiarze, i tym samym wpływa na wynik. Stosujemy proporcję jak w metodzie poprzedniej i otrzymujemy wynik 15 g.

3. sposób

Obliczamy ilość tlenku powstałego z 12 g magnezu i ilość tlenku powstałego z 6 g tlenu i przyjmujemy mniejszą wartość jako rozwiązanie zadania. Korzystamy z równania reakcji i z mas molowych: masa molowa magnezu równa jest 24 g/mol, masa molowa tlenku magnezu MgO równa jest 24 + 16 = 40 g/mol, wreszcie masa molowa tlenu cząsteczkowego to 32 g/mol. Zatem:

z 2 · 24 g magnezu powstanie 2 · 40 g tlenku
z 12 g magnezu powstanie x g tlenku

x = 12 · 2 · 40 / (2 · 24) = 12 · 40 / 24 = 1 · 40 / 2 = 20 g

z 32 g tlenu powstanie 2 · 40 g tlenku
z 6 g tlenu powstanie x g tlenku

x = 6 · 2 · 40 / 32 = 6 · 40 / 16 = 6 · 10 / 4 = 60 / 4 = 15 g

Otrzymamy zatem 15 g tlenku.

Uwaga: w tej metodzie zawsze rozwiązaniem jest mniejsza wartość.


Procenty i stężenia